„Oczekuj Pana, bądź mężny, nabierz odwagi i oczekuj Pana” (Ps 27,14). Koncepcja oczekiwania w Starym Testamencie
Maciej DŻUGAN
Instytut Teologiczny w Przemyślu , PolskaAbstrakt
Oczekiwanie stanowi jedną z centralnych idei biblijnych. Celem artykułu jest zaprezentowanie koncepcji oczekiwania zawartej w Starym Testamencie. Autor ukazuje najpierw oczekiwanie człowieka jako zamysł Stwórcy, następnie prezentuje główne terminy wyrażające tę kategorię w Starym Testamencie. W zasadniczej części, nawiązując do grzechu człowieka w raju, przedstawia teologiczną koncepcję oczekiwania, która w historii zbawienia przybiera najpierw formę oczekiwania na ostatecznie pokonanie zła i grzechu (przez Potomka niewiasty – Rdz 3,15), na stan rajskiego dobrobytu i szczęśliwości (na błogosławieństwo, potomstwo oraz ziemie) i w końcu na bliską relację z Bogiem i Jego sprawiedliwość (na przymierze i Prawo). W żadnym z tych wypadków oczekiwanie nie zostaje spełnione, ulega ono jednak transpozycji i zyskuje wymiary transcendentny, apokaliptyczny i egzystencjalny.
Słowa kluczowe:
oczekiwanie, obietnica, Protoewangelia, błogosławieństwo, potomostwo, ziemia, przymierze, prawoBibliografia
Barré, Michael Lynne. “‘rş’ (h)hyym – The Land of the Living?” Study of the Old Testament 13, no. 3 (41) (1988): 37–59.
Beauchamp, Paul. “‘E fu sera e fu mattina’ (Gen 1,1–2,4a).” Parola Spirito e Vita: Quaderni di lettura biblica 36, no. 2 (1997): 25–36.
Becker, Joachim. Messianic Expectation in the Old Testament. Translated by David E. Green. Philadelphia: Fortress Press, 1980.
Botterweck, Gerhard Johannes, Helmer Ringgren, and Heinz-Josef Fabry, eds. Theological Dictionary of the Old Testament. Vol. 4, s.v. “ḥakhah” (by Karl Barth). Grand Rapids and Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company, 2003.
Botterweck, Gerhard Johannes, Helmer Ringgren, and Heinz-Josef Fabry, eds. Theological Dictionary of the Old Testament. Vol. 6, s.v. “yaḥal” (by Karl Barth). Grand Rapids and Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company, 2003.
Botterweck, Gerhard Johannes, Helmer Ringgren, and Heinz-Josef Fabry, eds. Theological Dictionary of the Old Testament. Vol. 12, s.v. “ḳaṿah” (by Ernst-Joachim Waschke). Grand Rapids and Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company, 2003.
Botterweck, Gerhard Johannes, Helmer Ringgren, and Heinz-Josef Fabry, eds. Theological Dictionary of the Old Testament. Vol. 14, s.v. “śavar” (by Karl-Martin Bayse). Grand Rapids and Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company, 2003.
Brzegowy, Tadeusz. Księga Izajasza: Rozdziały 40-66. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2019.
Curtis, Adrian H. W. Joshua. Sheffi eld: Sheffi eld Academic Press, 1998.
Dauphinais, Michael, and Matthew Levering. Holy People, Holy Land: A Theological Introduction to the Bible. Grand Rapids: Brazos Press, 2005.
Dragga, Sam. “Genesis 2–3: A Story of Liberation.” Journal for the Study of the Old Testament 17, no. 3 (55) (1992): 3–13.
Dziadosz, Dariusz. Tak było na początku: Izrael opowiada swoje dzieje. Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, 2011.
Freedman, David Noel, ed. The Anchor Yale Bible Dictionary. Vol. 1, s.v. “Blessings and Curses” (by William Joseph Urbrock). New York: Doubleday, 1992.
Freedman, David Noel, ed. The Anchor Yale Bible Dictionary. Vol. 1, s.v. “Covenant” (by George Emery Mendenhall and Gary A. Herion). New York: Doubleday,1992.
Freund, Richard A. “The Land Which Bled Forth Its Bounty: An Exile Image of the Land of Israel.” Scandinavian Journal of the Old Testament 13, no. 2 (26) (1999): 284–97.
Hamilton, Victor Paul. The Book of Genesis, Chapters 1–17. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Co., 1990.
Harstad, Adolph L. Joshua. Saint Louis: Concordia Publishing House, 2004.
Holman, Charles Leon. Till Jesus Comes: Origins of Christian Apocalyptic Expectation. Peabody, Massachusetts: Hendrickson Publishers, 1996.
Husser, Jean-Marie. “Początki i Patriarchowie.” In Biblia i jej kultura: Stary Testament. Edited by Michael Quesnel and Philippe Gruson. Translated by Joanna Domańska-Gruszka, Anna Łoba, and Patrycja Tomczak. Ząbki: Wydawnictwo Księży Pallottynów Apostolicum, 2008.
Jankowski, Augustyn. Biblijna teologia czasu. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 2018.
Jankowski, Augustyn. Biblijna teologia przymierza. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 2018.
Jelonek, Tomasz. Mesjanizm. Kraków: Petrus, 2009.
Lemański, Janusz. Księga Rodzaju. Part 1. Rozdziały 1–11. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2013.
Lemański, Janusz. Księga Rodzaju. Part 2. Rozdziały 11,27–36,43. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2013.
Levine, Étan. “The Promised Land of Milk and Honey.” Estudios Bíblicos 58, no. 2 (2000): 145–66.
Marx, Alfred. “Historia Izraela od Saula do Wygnania (1030–539).” In Biblia i jej kultura: Stary Testament. Edited by Michael Quesnel and Philippe Gruson. Translated by Joanna Domańska-Gruszka, Anna Łoba, and Patrycja Tomczak. Ząbki: Wydawnictwo Księży Pallottynów Apostolicum, 2008.
Mathews, Kenneth A. Genesis 1–11:26. Vol. 1 A. Nashville: Broadman & Holman Publishers, 1996.
Miller, Stephen R. Daniel. Nashville: Broadman & Holman Publishers, 1994.
Mitchell, Gordon. Together in the Land: A Reading of the Book of Joshua. Sheffield: Sheffield Academic Press, 1993.
Myers, Allen C., ed. The Eerdmans Bible Dictionary, s.v. “Covenant” (by Allen C. Myers). Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1987.
Myers, Allen C., ed. The Eerdmans Bible Dictionary, s.v. “Day of the Lord” (by Allen C. Myers). Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing
Company, 1987.
Papola, Grazia. “Isacco benedice il fi glio, la benedizione carpita.” Parola Spirito e Vita: Quaderni di lettura biblica 78, no. 2 (2018): 37–48.
Parola Spirito e Vita: Quaderni di lettura biblica 74, no. 2 (2016).
“Psalm 27.” In Liturgia godzin. Vol. 1. Okres Adwentu. Okres Narodzenia Pańskiego. Nd.: Pallottinum, 1982.
Ravasi, Gianfranco. “‘In principio...’: La conzencione biblica del tempo.” Parola Spirito e Vita: Quaderni di lettura biblica 36, no. 2 (1997): 13–23. Rushdoony, Rousas John. Commentaries on the Pentateuch: Deuteronomy. Vallecito: Ross House Books, 2008.
Ryken, Leland, James C. Wilhoit, and Tremper Longman III, eds. Słownik symboliki biblijnej: Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym, s.v. “Czekanie na Boga.” Translated by Zbigniew Kościuk. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 1998.
Scanu, Maria Pina. “La benedizione sacerdotale e la benedizione di Balaam: I due poli della parola.” Parola Spirito e Vita: Quaderni di lettura biblica 78, no. 2 (2018): 49–71.
Schultz, Samuel Jacob, and Gary V. Smith. Exploring the Old Testament. Wheaton: Crossway Books, 2001.
Stratton, Beverly J. Out of Eden: Reading, Rhetoric, and Ideology in Genesis 2–3. Sheffield: Sheffield Academic Press, 1995.
Synowiec, Juliusz Stanisław. Na początku: Wybrane zagadnienia z Pięcioksięgu. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1987.
Synowiec, Juliusz Stanisław. Prorocy Izraela, ich pisma i nauka. Kraków: Bratni Zew, 1995.
Watts, John Drayton W. Isaiah 34–66. Nashville: Thomas Nelson, 2005.
Wenham, Gordon John. Genesis 1–15. Dallas: Word Incorporated, 1987.
Wénin, André. “Un Dio di benedizione.” Parola Spirito e Vita: Quaderni di lettura biblica 78, no. 2 (2018): 7–20.
Widła, Bogusław. Słownik antropologii Nowego Testamentu, s.v. “Czekać, oczekiwać.” Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2003.
Wight, Fred H. Obyczaje krajów biblijnych. Translated by Robert Piotrowski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2001.
Wood, David Richard, and Ian Howard Marshall, eds. New Bible Dictionary, s.v. “Covenant, Alliance” (by Frank Charles Fensham). Leicester: Inter-Varsity Press, 1996.
Instytut Teologiczny w Przemyślu
