Efektywność wydatków na ochronę socjalną w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej – analiza z wykorzystaniem metody DEA
Zbigniew Karmela
Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny , PolskaAbstrakt
Zasadniczym celem artykułu jest analiza porównawcza efektywności nakładów na ochronę socjalną w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej. Tak przeprowadzone badanie pozwoliło dodatkowo określić, z których krajów można czerpać wzorce w zakresie projektowania polityki gospodarczej w tym zakresie. Badanie przeprowadzono z użyciem metody Analizy Obwiedni Danych (Data Envelopment Analysis – DEA). Dotyczyło ono okresu 2014–2016 w przypadku nakładów oraz 2017–2019 dla rezultatów. Wskaźniki efektywności względnej zostały wyliczone za pomocą modelu CCR zorientowanego na nakłady. Oszacowania uzyskane z modelu pokazały, że efektywność polityki w zakresie wydatkowania środków na ochronę socjalną jest umiarkowana. Współczynnik efektywnościla Polski wyniósł 0,780, co uplasowało ją na dziewiątej pozycji wśród 28 analizowanych krajów. Państwami wzorcowymi w zakresie poszukiwania rozwiązań zwiększenia efektywności wydatków na ochronę socjalną okazały się być Rumunia oraz – w znacznie mniejszym stopniu – Grecja. Istotność przeprowadzonej analizy wynika z faktu, iż nakłady na cele socjalne stanowią największy udział pośród wszystkich grup wydatkowych w ramach sektora publicznego. Dlatego efektywność w ich rozdzielaniu mocno wpływa także na ogólną efektywność wydatkowania całości środków publicznych. Artykuł ma charakter opracowania badawczego.
Słowa kluczowe:
Efektywność, wydatki publiczne, ochrona socjalna, państwo opiekuńcze, DEABibliografia
Antonelli, M. A., De Bonis, V. (2021). How Efficient is Welfare for Families? Evidence from European Countries. Applied Economics Letters, 28(5), 383–386. doi: 10.1080/13504851.2020.1757025. (Crossref)
Antonelli, M. A., De Bonis, V. (2019). The Efficiency of Social Public Expenditure in European Countries: A Two-Stage Analysis. Applied Economics, 51(1), 47–60. doi: 10.1080/00036846.2018.1489522. (Crossref)
Banker, R. D., Charnes, A., Cooper, W. W. (1984). Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Development Analysis. Management Science, 30(9), 1031-1142. doi: 10.1287/mnsc.30.9.1078. (Crossref)
Borkowski, B., Dudek, H., Szczesny, W. (2003). Ekonometria. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Charnes, A., Cooper, W., Golany, B., Seiford, L., Stutz, J. (1985). Foundations of Data Envelopment Analysis for Pareto–Koopmans Efficient Empirical Production Functions. Journal of Econometrics, 30(1/2), 91–107. doi: 10.1016/0304-4076(85)90133-2. (Crossref)
Charnes, A., Cooper, W., Rhodes, E. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429–444. doi: 10.1016/0377-2217(78)90138-8. (Crossref)
Cyrek, M. (2019). Government Social Spending in the EU Countries: Efficiency in Poverty and Income Inequality Reduction. Equilibrium, 14(3), 405–424. (Crossref)
Czyż-Gwiazda, E. (2013). Koncepcje pomiaru efektywności funkcjonowania organizacji – zastosowanie metody DEA w ocenie efektywności organizacji. Zarządzanie i Finanse, 1(1), 103–116.
Debreu, G. (1951). The Coefficient of Resource Utilization. Econometrica, 19(3), 273–292. (Crossref)
Dobrzański, P. (2017). Efektywność wydatków państwa na zabezpieczenie społeczne w krajach grupy G7. Studia Ekonomiczne, 310, 101–115.
Domagała, A. (2007). Metoda Data Envelopment Analysis jako narzędzie badania względnej efektywności technicznej. Badania Operacyjne i Decyzje, 3/4, 21–34.
Farrell, M. J. (1957). The Measurement of Productive Efficiency. Journal of the Royal Statistical Society. Series A, 120(3), 253–290. doi: 10.2307/2343100. (Crossref)
Frenda, A., Sepe, E., Scippacercola, S. (2021). Efficiency Analysis of Social Protection Expenditure in the Italian Regions. Socio-Economic Planning Sciences, 73. doi: 10.1016/j.seps.2020.100965. (Crossref)
Hu, Y., Wu, Y., Zhou, W., Li, T., Li, L. (2020). A Three-Stage DEA-Based Efficiency Evaluation of Social Security Expenditure in China. PLoS ONE, 15(2), 1–12. doi: 10.1371/journal.pone.0226046. (Crossref)
Jafarov, E., Gunnarsson, V. (2008). Efficiency of Governement Social Spending in Coratia. Financial Theory & Practice, 32(3), 289–320.
Jończyk, J. (2006). Prawo zabezpieczenia społecznego. Kraków: Wolters Kluwer.
Josifidis, K., Supic, N., Beker Pucar, E. (2010). Social Spending (In)Efficiency of the European Welfare Regimes in Reducing Poverty. Transformations in Business & Economics, 9(1), 322–338.
Kosmaczewska, J. (2011). Analiza efektywności gospodarowania gmin wiejskich w kontekście rozwoju funkcji turystycznej z wykorzystaniem metody DEA. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 90, 131–142.
Kozuń-Cieślak, G. (2011). Wykorzystanie metody DEA do oceny efektywności w usługach sektora publicznego. Wiadomości Statystyczne, 3, 14–42.
Księżopolski, M. (2001). Bezpieczeństwo socjalne. W: B. Rysz-Kowalczyk (red.), Leksykon polityki społecznej (s. 20). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr.
Kucharski, A. (2014). Ocena efektywności wykorzystania zasobów ludzkich przez polskie uczelnie w ujęciu regionalnym. Przedsiębiorczość i zarządzanie, 15(10), 243–258.
Kujawska, J. (2014). Ocena efektywności systemu pomocy doraźnej i ratownictwa medycznego w Polsce z wykorzystaniem DEA. Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 15(3), 159–168.
Marshall, A. (1895). Principles of Economics (wyd. 3). London: Macmillan.
Marzec, J., Pisulewski, A., Prędki, A. (2019). Efektywność techniczna i produktywność polskich gospodarstw rolnych specjalizujących się w uprawach polowych. Gospodarka Narodowa, 298(2), 95-125. doi: 10.33119/GN/108607. (Crossref)
Mielnik, M., Szambelańczyk, J. (2006). Ocena efektywności banków spółdzielczych w Polsce w latach 1997–2003 (dla czterech celów działalności). Bezpieczny Bank, 1, 3–27.
Młodak, A. (2006). Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Warszawa: Centrum Doradztwa i Informacji Difin.
Muszalski, W. (2007). Prawo socjalne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Piekut-Brodzka, D. M. (2003). Związki polityki społecznej i pracy socjalnej a bezpieczeństwo socjalne. W: L. Frąckiewicz (red.), Bezpieczeństwo socjalne (s. 61–68). Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach.
Pigou, A. C. (1924). The Economics of Welfare (wyd. 2). London: Macmillan.
Rosiek, J. (2018). Wykorzystanie metody obwiedni danych w analizie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego krajów UE. Wiadomości Statystyczne, 63(8), 28–46. (Crossref)
Sierpowska, I. (2015). Bezpieczeństwo socjalne jako dobro publiczne. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 3, 45–58.
Szarfenberg, R. (2003). Bezpieczeństwo socjalne a wykluczenie społeczne. W: L. Frąckiewicz (red.), Bezpieczeństwo socjalne (s. 85–232). Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach.
Szuwarzyński, A. (2015). Ocena dobrostanu w krajach OECD z wykorzystaniem Data Envelopment Analysis. Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 16(4), 160–170.
Szymańska, E. (2009). Zastosowanie metody DEA do badania efektywności gospodarstw trzodowych. Journal of Agribusiness and Rural Development, 2, 249–255.
Szymańska, E. (2010). Efektywność przedsiębiorstw – definiowanie i pomiar. Roczniki Nauk Rolniczych. Seria G, 97(2), 152–164.
Thompson, R. G., Singleton, F. D., Thrall, R. M., Smith, B. A. (1986). Comparative Site Evaluations for Locating a High-Energy Physics Lab in Texas. Informs Journal of Applied Analytics, 16(6), 35–49. doi: 10.1287/inte.16.6.35. (Crossref)
Tone, K. (2001). A Slack-Based Measure of Efficiency in Data Envelopment Analysis. European Journal of Operational Research, 130(3), 498–509. doi: 10.1016/S0377-2217(99)00407-5. (Crossref)
Tone, K., Tsutsui, M. (2010). An Epsilon-Based Measure of Efficiency in DEA: A Third Pole of Technical Efficiency. European Journal of Operational Research, 207(3) 1554–1563. doi: 10.1016/j.ejor.2010.07.014. (Crossref)
Zakrzewski, S. (2013). Bezpieczeństwo socjalne a wykluczenie społeczne. Przegląd Strategiczny, 1, 165–174. doi: 10.14746/ps.2013.1.11. (Crossref)
Żukiewicz, A. (2003). Prawo socjalne w systemie prawa stanowionego – przykład Polski. Polityka Społeczna, 2, 7–10.
