Constitutional Public Burdens as Part of the Defence Economy

Marcin Konarski

Menedżerska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie , Polska
https://orcid.org/0000-0001-8791-884X


Abstrakt

W przedmiotowym artykule dokonano analizy związanej z konstytucyjną instytucją prawną ciężarów publicznych na rzecz obrony państwa w jej relacji z gospodarką obronną. Ciężary publiczne w postaci świadczeń osobistych i rzeczowych stanowią istotny element gospodarki obronnej, decydując o potencjale obronnym państwa polskiego. W trakcie rozważań autor zwrócił uwagę zarówno na aspekty normatywne systemu świadczeń na rzecz obrony, jak i aspekty ekonomiczne oraz gospodarcze związane głównie z zaopatrzeniem materiałowo-technicznym sił zbrojnych.

Słowa kluczowe:

Prawo administracyjne, systemy mobilizacyjne, gospodarka obronna, ekonomika wojskowa

Legal acts

The Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 [Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.], Dziennik Ustaw [Journal of Laws, hereinafter: Dz. U.] 1997, No. 78, item 483, as amended.

The Act of 14 June 1960 – the Code of Administrative Procedure [Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego], consolidated text: Dz. U. 2022, item 2000, as amended.

The Act of 21 November 1967 on the Universal Obligation to Defend the Republic of Poland [Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej], consolidated text: Dz. U. 2021, item 372, as amended.

The Act of 26 June 1974 – the Labour Code [Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy], consolidated text: Dz. U. 2022, item 1510, as amended.

The Act of 17 December 1998 on Pensions from the Social Insurance Fund [Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych], consolidated text: Dz. U. 2022, item 504, as amended.

The Act of 23 August 2001 on the Organisation of Tasks for National Defence Carried out by Entrepreneurs [Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców], consolidated text: Dz. U. 2020, poz. 1669.

The Act of 18 April 2002 on a State of a Natural Disaster [Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej], consolidated text: Dz. U. 2017, item 1897.

The Act of 29 August 2002 on Martial Law and on the Competences of the Commander-in-Chief of the Armed Forces and the Principles of His Subordination to the Constitutional Authorities of the Republic of Poland [Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej], consolidated text: Dz. U. 2022, item 2091.

The Act of 10 October 2002 on Minimum Remuneration for Work [Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę], consolidated text: Dz. U. 2020, poz. 2207.

Regulation of the Council of Ministers of 3 August 2004 on In-Kind Contributions for Defence in Peacetime [Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju], Dz. U. 2004, No. 181, item 1872.

Regulation of the Minister of National Defence of 14 June 2004 on Military Records of Contributions for Defence [Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 czerwca 2004 r. w sprawie ewidencji wojskowej świadczeń na rzecz obrony], Dz. U. 2004, No. 148, item 1556.

Regulation of 11 August 2004 on Personal and Material Contribution for Defence in the Event of an Announcement of Mobilisation and in Wartime [Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz obrony w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, Dz. U. 2004, No. 203, item 2081.

Regulation of the Minister of Infrastructure of 30 August 2004 on Seizing or Requisitioning Means of Transport for National Defence Needs During Martial Law [Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 sierpnia 2004 r. w sprawie zajmowania lub rekwirowania środków transportu na potrzeby obronne państwa w czasie stanu wojennego], Dz. U. 2004, No. 200, item 2055.

The Regulation of the Council of Ministers of 5 October 2004 on Personal Contributions for Defence in Peacetime [Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju], Dz. U. 2004, No. 229, item 2307.

Regulation of the Council of Ministers of 3 November 2015 on the List of Entrepreneurs of Particular Economic and Defence Significance [Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 listopada 2015 r. w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym], Dz. U. 2015, item 1871.

Order of the Minister of Justice of 8 March 2021 on the Organisation of the Performance of Tasks under the Universal Obligation to Defend [Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 marca 2021 r. w sprawie organizacji wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony], Dz. Urz. MS 2021, item 25.

Literature

Adamiak, B. & Borkowski, J. (2005). Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.

Adamus, R. (2010). Odpowiedzialność cywilna za szkodę w postaci uszczerbku majątkowego związanego z zapobieżeniem zalaniu gruntu. Przegląd Sądowy, 9, 25–34.

Antonów, B. M. (2016). Cechy danin publicznych w polskim systemie prawa. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius, 60(1), 7–22. (Crossref)

Baran, P. A. & Sweezy, P. M. (1968). Kapitał monopolistyczny: Szkice o amerykańskim systemie gospodarczym i społecznym (Transl. S. Łypacewicz). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

Blicharz, M. (2016). Wykorzystanie transportu cywilnego do celów obronnych. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 20(3), 7–24.

Boć, J. (1971). Wyrównywanie strat wynikłych z legalnych działań administracji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Cooter, R. & Ulen, T. (2011). Ekonomiczna analiza prawa (Transl. J. Bełdowski et al., 2nd ed.). Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.

Filip, Z. (2020). Świadczenia obywateli na rzecz obrony – prawda i mity. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate, 10(1), 257–268. doi: 10.24917/26578549.10.1.15.

Hayek von, F. A. (2011). Konstytucja wolności (Transl. J. Stawiński). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Huchla, A. (2010). Ciężary i świadczenia publiczne a podatki w świetle art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. In: P. J. Lewkowicz & J. Stankiewicz (Eds.), Konstytucyjne uwarunkowania tworzenia i stosowania prawa finansowego i podatkowego (pp. 138–148). Białystok: Temida 2.

Jabłonowski, M. (2001). Wobec zagrożenia wojną: Wojsko a gospodarka Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1935–1939. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr.

Jałowiec, T. (2009). Rola i zadania gospodarki narodowej w zakresie świadczenia dostaw towarów i usług dla wojska. Logistyka, 6, 93–96.

Jałowiec, T. (2019). Potrzeby obronne jako czynnik rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport, 124, 31–42.

Kamiński, T. (1979). Transport wojskowy. In: M. Koch (Ed.), Ekonomika wojskowa (pp. 200–217). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Kasznica, S. (1946). Polskie prawo administracyjne: Pojęcia i instytucje zasadnicze. Poznań: Księgarnia Akademicka.

Kłoczewski, Z. (1987). Polska gospodarka wojskowa 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Kołodziej, E. (2018). Gospodarka wojenna w Królestwie Polskim w latach 1914–1918. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Kołodziejak, Z. (1979). Wojna a wyżywienie: Wojenno-ekonomiczne aspekty rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Komar, A. (1982). Prawo a gospodarka. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 4, 25–32.

Konarski, M. (2012). Jakość wartości sądowej kontroli administracji publicznej. In: R. Sztychmiler & J. Krzywkowska (Eds.), Problemy z sądową ochroną praw człowieka (vol. 1, pp. 517–536). Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.

Konarski, M. (2016). Prawo i rewolucja: Rozważania jurysty o rewolucji francuskiej 1789–1794. Studia Prawnicze i Administracyjne, 1(15), 31–47.

Konarski, M. (2019a). Publiczne posługi transportowe w okresie Księstwa Warszawskiego w świetle postanowień dekretu z dnia 22 maja 1810 roku „względem koni i podwód dostarczonych pod transporty i wojskowych”. Czasopismo Prawno-Historyczne, 71(2), 113–135. doi: 10.14746/cph.2019.2.5. (Crossref)

Konarski, M. (2019b). Walka o konstytucjonalizm europejski w dobie Wiosny Ludów (ze szczególnym uwzględnieniem wybranych wypowiedzi Karola Marksa i Fryderyka Engelsa). Studia Prawnicze i Administracyjne, 3(29), 23–46.

Konarski M. (2020a). Ciężary publiczne w sytuacjach konstytucyjnych stanów nadzwyczajnych. Przegląd Prawa Administracyjnego, 3, 83–109. (Crossref)

Konarski, M. (2020b). Feudal Duties of the Population in the Light of Old Polish Law: The Case of Public Transport and Traffic Duties. Acta Iuridica Olomucensia, 15(1), 22–35.

Konarski, M. (2020c). Legal Aspects of Organising the Administration of Food for the Army in the Duchy of Warsaw between 1807 and 1812. Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 15(1), 1(17), 99–128. doi: 10.32084/sawp.2020.15.1-6. (Crossref)

Konarski, M. (2020d). Osobiste i rzeczowe ciężary wojenne w świetle prawodawstwa okresu insurekcji kościuszkowskiej 1794 roku. Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis, 9(2), 8–37. doi: 10.34616/fiuw.2020.2.8.37.

Konarski, M. (2020e). Public Burdens for the Defence of the Polish State on the Example of the Obligation to Hand Over Means of Transport in the Event Mobilisation is Announced or During a War. Wojskowy Przegląd Prawniczy, 3(295), 43–60.

Konarski, M. (2020f). The Services of the Commune Self-Government in the Kingdom of Poland on the Example of the Provision of Means of Transport for the Army. Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 15(2), 73–96. (Crossref)

Konarski, M. (2021). Świadczenia na rzecz obrony państwa w okresie II Rzeczypospolitej (1918–1939) na przykładzie obowiązku odstępowania środków transportowych. Studia Społeczne, 1(32), 65–110.

Kozłowski, K. (2020). Obywatelski obowiązek „obrony Ojczyzny” w świetle postanowień Konstytucji RP z 1997 r. Przegląd Prawa Publicznego, 7/8, 196–214.

Krokosz, P. (2015). Obecność wojsk rosyjskich w Bochni i Wieliczce w 1914 roku. Res Gestae. Czasopismo Historyczne, 1, 128–157.

Krzywoń, A. (2011). Podatki i inne daniny publiczne – podstawowe pojęcia konstytucyjne. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 2(35), 47–58.

Kuliczkowski, M. (2010). Programowanie pozamilitarnych przygotowań obronnych w Polsce wobec wyzwań XXI wieku. Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej, 2(79), 34–59.

Kurek, S. T. & Płaczek, J. (2009). Zarys metodologii ekonomiki bezpieczeństwa. Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej, 2(75), 132–151.

Kurek, S. T. (2011). Logistyczny wymiar systemu obronnego państwa. Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej, 3(84), 167–179.

Kurek, S. T. (2012). Gospodarka obronna jako obiekt badawczy ekonomiki obrony. Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej, 2(87), 158–177.

Kurek, S. T. (2014). Gospodarka obronna państwa. In: J. Płaczek (Ed.), Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie (pp. 60–80). Warszawa: Difin.

Lange, O. (1969). Ekonomia polityczna, vol. 1. Zagadnienia ogólne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Leś, R. (1979). Gospodarka wojskowa. In: M. Koch (Ed.), Ekonomika wojskowa (pp. 23–64). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Lewandowski, G. (2019). Świadczenia na rzecz obrony w procesie pozamilitarnych przygotowań obronnych państwa: Stan aktualny oraz kierunki rozwoju. Wiedza Obronna, 269(4), 77–104. doi: 10.34752/rg8x-yn20.

Lewicki, B. (1961). Organizacja gospodarki głównych krajów kapitalistycznych w czasie II wojny światowej. In: M. Brones (Ed.), Wybrane zagadnienia ekonomiki wojennej (pp. 210–277). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Łopatecki, K. (2016). Zawłaszczenie nieruchomości na przykładzie działań wojennych z początku XVII wieku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów: Z badań nad prawem zdobyczy wojennej w epoce nowożytnej. Zeszyty Prawnicze, 16(4), 59–88. (Crossref)

Mikuła, M. (2020). Obowiązki wojskowe miast w przywilejach Jagiellonów. In: A. Lityński et al. (Eds.), Verus amicus rara avis est. Studia poświęcone pamięci Wojciecha Organiściaka (pp. 594–602). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Nabiel, E. (1959). Gospodarka wojenna Niemiec 1914–1918. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Okolski, A. (1884). Wykład prawa administracyjnego oraz prawa administracyjnego obowiązującego w Królestwie Polskim, vol. 3. Warszawa: Redakcja Biblioteki Umiejętności Prawnych.

Olejniczak, A. (2009). Obciążenia wojenne w zachodniej części Dolnego Śląska podczas kampanii napoleońskich 1806/07 i 1813 roku. Bolesławiec: Muzeum Ceramiki w Bolesławcu.

Płaczek, J. (2014). Metodyczne podstawy ekonomiki bezpieczeństwa. In: J. Płaczek (Ed.), Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie (pp. 39–59). Warszawa: Difin.

Przygodzki, J. (2001). Rekwizycje w Księstwie Warszawskim w okresie rosyjskich rządów okupacyjnych. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, 273, 125–140.

Sierpiński, W. (1961). Przedmiot ekonomiki wojennej. In: M. Brones (Ed.), Wybrane zagadnienia ekonomiki wojennej (pp. 9–44). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Sitek, R. (2018). Świadczenia na rzecz podnoszenia potencjału obronnego państwa. Wiedza Obronna, 262/263(1/2), 198–222. doi: 10.34752/fcv2-j930.

Skarżyński, M. (2014). Kształtowanie się związków między gospodarką a obronnością i bezpieczeństwem państwa na przestrzeni dziejów ludzkości. In: J. Płaczek (Ed.), Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie (pp. 17–38). Warszawa: Difin.

Sosabowski, S. (1927). Gospodarcza konstytucja obrony państwa. Bellona, 1(28), 43–60.

Stachowiak, Z. (2010). Ekonomika bezpieczeństwa – dylematy powstania, rozwoju i poszukiwania swego paradygmatu. Roczniki Nauk Rolniczych. Seria G, 97(2), 121–132.

Stankiewicz, W. (1961a). Potencjał wojenno-ekonomiczny. In: M. Brones (Ed.), Wybrane zagadnienia ekonomiki wojennej (pp. 45–91). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Stankiewicz, W. (1961b). Węzłowe problemy mobilizacji gospodarczej. In: M. Brones (Ed.), Wybrane zagadnienia ekonomiki wojennej (pp. 92–128). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Stankiewicz, W. (1981). Ekonomika wojenna. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Surmański, M. (2014). Pojęcie „czas wojny” oraz problemy wynikające z jego niedookreśloności w polskim systemie prawnym. Bezpieczeństwo Narodowe, 30, 95–109.

Szalewska, M. (2012). Ciężary i świadczenia publiczne. In: R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (Eds.), Prawo administracyjne materialne (pp. 503–530). Series: System Prawa Administracyjnego 7. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.

Wilczyński, W. (1958). Przedmiot ekonomii politycznej i prawa ekonomiczne (Przyczynek do dyskusji). Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1(20), 135–158.

Wojciszko, M. (2009). Podstawy prawne wspólnych działań cywilno-wojskowych w sytuacjach szczególnych zagrożeń państwa. Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej, 1(74), 102–114.

Zakrzewski, T. (1938). Organizowanie siły zbrojnej w państwie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy.

Zięba-Załucka, H. (2001). Problematyka obywatelstwa a prawa obywatelskie w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Kwartalnik Prawa Publicznego, 1(1), 117–137.


Opublikowane
2023-05-30


Konarski, M. . (2023). Constitutional Public Burdens as Part of the Defence Economy. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (2), 79–100. https://doi.org/10.31743/ppe.12610

Marcin Konarski  marcin.konarski@wsm.warszawa.pl
Menedżerska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie https://orcid.org/0000-0001-8791-884X



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.