Studia nad fałszowaniem napojów alkoholowych w Polsce. Co dalej?

Aleksandra Kowalska

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie , Polska
https://orcid.org/0000-0003-3854-951X

Louise Manning

Królewski Uniwersytet Rolniczy , Wielka Brytania
https://orcid.org/0000-0002-9900-7303


Abstrakt

Słabnąca kontrola na rynku napojów alkoholowych w Polsce sprawia, że rośnie podatność tych produktów na zafałszowania i nieprawidłowości w oznakowaniu. Celem artykułu było dokonanie krytycznego przeglądu przypadków zafałszowań napojów alkoholowych w Polsce z lat 2009–2019 oraz sformułowanie rekomendacji dla struktur zarządzania w obszarze przeciwdziałania niezgodnościom. Podejście metodologiczne obejmowało: (1) przegląd literatury dotyczącej fałszowania żywności oraz pozycji polskiej branży napojów alkoholowych w gospodarce; (2) analizę danych pochodzących z upublicznionych decyzji Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) dotyczących zafałszowań żywności oraz wyników kontroli Departamentu Inspekcji Handlowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (IH UOKiK) w zakresie oznakowania. Analiza danych IH z lat 2009–2019 dowiodła, że napoje alkoholowe są relatywnie rzadziej fałszowane w Polsce niż produkty żywnościowe z innych grup technologicznych. Szczegółowa analiza danych IJHARS z lat 2016–2019 dotyczących 56 zafałszowanych napojów alkoholowych wykazała, że wśród najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości były: pominięcie w wykazie pewnych składników, które powinny się w nim znaleźć, zaniżona zawartość alkoholu etylowego w produkcie względem deklaracji na etykiecie, błędnie oznaczona nazwa produktu. Ze względu na mocną pozycję Polski na europejskim i światowym rynku wódki i piwa warto zwiększać skalę wdrożenia systemów zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności właściwych do walki, przeciwdziałania i łagodzenia skutków fałszowania tych produktów, aby chronić ich wiarygodność. Ogromne znaczenie ma tu zwłaszcza kształtowanie, pomiar i doskonalenie pozytywnej kultury bezpieczeństwa żywności w przedsiębiorstwach z branży alkoholowej.

Słowa kluczowe:

Fałszowanie żywności, nieprawidłowe etykietowanie, rynek napojów alkoholowych, piwo, Polska



Abegg, S., Magro, L., van den Broek, J., Pratsinis, S.E., & Güntner, A.T. (2020). A pocket-sized device enables detection of methanol adulteration in alcoholic beverages. Nature Food, 1, 351–354. doi:10.1038/s43016-020-0095-9 (Crossref)

Agricultural and Food Quality Inspection (IJHARS). (n.d.). Co robimy [What we do]. Retrieved from https://www.gov.pl/web/ijhars/rejestry (15.07.2021).

Bouzembrak, Y., Steen, B., Neslo, R., Linge, J., Mojtahed, V., & Marvin, H.J.P. (2018). Development of food fraud media monitoring system based on text mining. Food Control, 93, 283-296. doi: 10.1016/j.foodcont.2018.06.003 (Crossref)

Brewers Association. (2020). National Beer Sales & Production Data. Retrieved from https://www.brewersassociation.org/statistics-and-data/national-beer-stats/ (23.02.2020).

Colen, L., & Swinnen, J. (2016). Economic Growth, Globalisation and Beer Consumption. Journal of Agricultural Economics, 67(1), 186-207. doi: 10.1111/1477-9552.12128 (Crossref)

European Commission (EC). (2016). The EU food fraud network and the system for Administrative Assistance & Food Fraud. Annual Report 2016. Retrieved from https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/food-fraud_network_activity_report_2016.pdf (4.12.2019).

European Union (EU). (2018). Report on the EU customs enforcement of intellectual property rights: Results at the EU border, 2017. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Retrieved from https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/report_on_eu_customs_enforcement_of_ipr_2017_en.pdf (21.05.2019).

Eurostat. (2019). Happy International Beer Day. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/EDN-20190802-1 (10.01.2020).

Food and Agriculture Organization of the United Nations, World Health Organization (FAO, WHO). (2020). Codex Alimentarius. General Principles of Food Hygiene CXC – 1 1969. Retrieved from http://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FStandards%252FCXC%2B1-1969%252FCXC_001e.pdf (7.10.2020).

Gakidou, E., Afshin, A., Abajobir, A.A., Abate, K.H., Abbafati, C., Abbas, K.M., …Murray, C.J. L. (2017). Global, regional, and national comparative risk assessment of 84 behavioural, environmental and occupational, and metabolic risks or clusters of risks, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. Lancet, 390(10100), 1345-1422. doi: 10.1016/S0140-6736(17)32366-8 (Crossref)

Galvin-King, P., Haughey, S.A., & Elliott, C.T. (2018). Herb and spice fraud; the drivers, challenges and detection. Food Control, 88, 85-97. doi: 10.1016/j.foodcont.2017.12.031 (Crossref)

Gańczak, M., Miazgowski, T., Kożybska, M., Kotwas, A., Korzeń, M., Rudnicki, B., …Kopec, J.A. (2020). Changes in disease burden in Poland between 1990-2017 in comparison with other Central European countries: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. PloS one, 15(3), e0226766. doi: 10.1371/journal.pone.0226766 (Crossref)

Hu, J., Pikhart, H., Kubinova, R., Malyutina, S., Pajak, A., Besala, A., …Bobak, M. (2016). Alcohol Consumption and Longitudinal Trajectories of Physical Functioning in Central and Eastern Europe: A 10-Year Follow-up of HAPIEE Study. The Journals of Gerontology: Series A, 71(8), 1063–1068. doi: 10.1093/gerona/glv233 (Crossref)

Institute of Agricultural and Food Economics (IERiGŻ). (2018). Rynek wyrobów alkoholowych. Stan i perspektywy [The market of alcohol products. The current state and future prospects]. Retrieved from https://www.ierigz.waw.pl/publikacje/analizy-rynkowe/rynek-wyrobow-alkoholowych (2.01.2020).

Judzińska, A. (2017). Systemy zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności oraz stan ich wdrożenia w polskim przemyśle spożywczym [Food safety and quality management systems and their implementation in the Polish food industry]. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, 19(2), 102-107. doi: 10.5604/01.3001.0010.1167 (Crossref)

Kowalczyk, S. (2015). Authenticity of food products in the Polish market checked during 2005-2012. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 66(1), 27-34.

Kowalska, A. (2017). Problematyka oszustw żywnościowych w przepisach prawa i standardach branżowych [An issue of food fraud in regulatory activities and industry standards]. Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, 45(4), 30-41. doi: 10.5604/01.3001.0010.7451 (Crossref)

Kowalska, A. (2019). Ekonomiczne problemy fałszowania żywności. Instrumenty przeciwdziałania [Economic problems of food adulteration. Prevention measures]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Kowalska, A., Bieniek, M., & Manning, L. (2019) Food supplements’ non-conformity in Europe – Poland: a case study, Trends in Food Science and Technology, 93, 262-270. doi: 10.1016/j.tifs.2019.09.022 (Crossref)

Kowalska, A., Soon, J.M., & Manning, L. (2018). A study on adulteration in cereals and bakery products from Poland including a review of definitions. Food Control, 92, 348-356. doi: 10.1016/j.foodcont.2018.05.007 (Crossref)

Kowalska, A., & Kowalski, J. (2018). Administrative liability related to food fraud. A case of Poland. In: S. Kapounek & V. Kočiš Krůtilová (Eds.), Enterprise and Competitive Environment. Proceedings of the 21st Annual International Conference of Faculty of Business and Economics at Mendel University in Brno (pp. 339-350). Brno: Mendel University in Brno. Retrieved from http://ece.mendelu.cz/wcd/w-rek-ece/ece2018_fin.pdf (22.05.2019).

Lachenmeier, D.W. (2016). 21 - Advances in the Detection of the Adulteration of Alcoholic Beverages Including Unrecorded Alcohol. In: G. Downey (Ed.), Advances in food authenticity testing (pp. 565-584). Sawston: Woodhead Publishing. doi:10.1016/B978-0-08-100220-9.00021-7 (Crossref)

Lachenmeier, D.W., Neufeld, M., & Rehm, J. (2021). The impact of unrecorded alcohol use on health: What do we know in 2020? Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 82(1), 28–41. doi: 10.15288/jsad.2021.82.28 (Crossref)

Laher, A.E., Goldstein, L.N., Wells, M.D., Dufourq, N., & Moodley, P. (2013). Unwell after drinking homemade alcohol – A case of ethylene glycol poisoning. African Journal of Emergency Medicine, 3(2), 71-74. doi: 10.1016/j.afjem.2012.10.002 (Crossref)

Maciejczak, M. (2017). Innovations in viticultural production in Poland under climate change conditions. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, 19(2), 151-157. doi: 10.5604/01.3001.0010.1179 (Crossref)

Manning, L., & Kowalska, A. (2021). Illicit Alcohol: Public Health Risk of Methanol Poisoning and Policy Mitigation Strategies. Foods, 10(7), 1625. doi: 10.3390/foods10071625 (Crossref)

Manning, L., & Soon, J.M. (2014). Developing systems to control food adulteration. Food Policy, 49(1), 23-32. doi: 10.1016/j.foodpol.2014.06.005 (Crossref)

Moskalewicz, J., & Sierosławski, J. (2005). Dostępność ekonomiczna napojów spirytusowych a szkody zdrowotne [Economic accessibility of alcohol and its harmful health consequences]. Alcoholism and Drug Addiction, 18(4), 41-50.

Moskalewicz, J., Razvodovsky, Y., & Wieczorek, Ł. (2016). East–west disparities in alcohol-related harm. Alcoholism and Drug Addiction, 29(4), 209-222. doi: 10.1016/j.alkona.2016.11.003 (Crossref)

Neufeld, M., Lachenmeier, D., Hausler, T., & Rehm, J. (2016). Surrogate alcohol containing methanol, social deprivation and public health in Novosibirsk, Russia. International Journal of Drug Policy, 37, 107-110. doi: 10.1016/j.drugpo.2016.08.001 (Crossref)

Newman, I. M., Qian, L., Tamrakar, N., & Zhang, B-B. (2018). Chemical Composition and Safety of Unrecorded Grain Alcohol (Bai Jiu) Samples from Three Provinces in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(12), 2710. doi: 10.3390/ijerph15122710 (Crossref)

Office of Competition and Consumer Protection (UOKiK). (2009-2019). The IH annual activity report. Retrieved from https://www.uokik.gov.pl/raporty_z_kontroli_inspekcji_handlowej.php (24.02.2020).

Olewnicki, D. (2018). Uprawa winorośli w Polsce w świetle danych statystycznych [Viticulture in Poland in the light of statistical data]. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, 19(5), 139-145. doi: 10.5604/01.3001.0012.6698 (Crossref)

Patterson, M.W., & Hoalst-Pullen, N. (Eds.). (2014). The Geography of Beer: Regions, Environment, and Societies. Dordrecht: Springer. (Crossref)

Pietrzyck, K., Petersen, B., & Jarzębowski, S. (2018). The role of quality management in the context of the Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP): the case of the Polish agri-food sector. Problems of Agricultural Economics, 3(356), 94-110. doi: 10.30858/zer/94479 (Crossref)

Power, A.C., Néill, C.N., Geoghegan, S., Currivan, S., Deasy, M., & Cozzolino, D. (2020). A Brief History of Whiskey Adulteration and the Role of Spectroscopy Combined with Chemometrics in the Detection of Modern Whiskey Fraud. Beverages, 6, 49. doi: 10.3390/beverages6030049 (Crossref)

Rezazade, F., Summers, J., & Lai Teik, D.O. (2022). A holistic approach to food fraud vulnerability assessment. Food Control, 131, 108440. doi: 10.1016/j.foodcont.2021.108440 (Crossref)

Rostrup, M., Edwards, J.K., Abukalish, M., Ezzabi, M., Some, D., Ritter, H., …Lind, K. (2016). The methanol poisoning outbreaks in Libya 2013 and Kenya 2014. PloS one, 11(3), e0152676. doi: 10.1371/journal.pone.0152676 (Crossref)

Shafi, H., Imran, M., Usman, H.F., Sarwar, M., & Tahir, M.A. (2016). Eight fatalities due to drinking methanol-tainted alcohol in Pakistan: A case report. Egyptian Journal of Forensic Sciences, 6(4), 515-519. doi: 10.1016/j.ejfs.2016.06.004 (Crossref)

Smith, R. (1982). Polish lessons on alcohol policy. British Medical Journal, 284(6309), 98-101. (Crossref)

Snowdon, C. (2012). Drinking in the shadow economy. IEA Discussion Paper no. 43. Retrieved from https://iea.org.uk/wp-content/uploads/2016/07/Drinking%20in%20the%20Shadow%20Economy_0.pdf (25.08.2019).

Soares, N.F. (2020, August 4). Measuring food safety culture. Food Safety Magazine. Retrieved from https://www.food-safety.com/articles/6731-measuring-food-safety-culture (6.10.2021).

Soon, J.M., & Manning, L. (2019). Developing anti-counterfeiting measures: the role of smart packaging. Food Research International, 123, 135-143. doi: 10.1016/j.foodres.2019.04.049 (Crossref)

Spink, J., & Moyer, D.C. (2011). Backgrounder: defining the public health threat of food fraud. Retrieved from www.ncfpd.umn.edu (10.05.2019).

Statistics Poland. (2019). Concise Statistical Yearbook of Poland. Retrieved from https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/1/21/1/maly_rocznik_statystyczny_polski_2019.pdf (18.03.2020).

Szajner, P. (2018). Ewolucja światowego rynku piwa [The Evolution of World Beer Market]. Problems of World Agriculture, 18(33), 4, 60-68. doi: 10.22630/PRS.2018.18.4.97 (Crossref)

van Ruth, S.M., Luning, P.A., Silvis, I.C.J., Yang, Y., & Huisman, W. (2018). Differences in fraud vulnerability in various food supply chains and their tiers. Food Control, 84, 375-381. doi: 10.1016/j.foodcont.2017.08.020 (Crossref)

Wiśniewska, P., Śliwińska, M., Dymerski, T., Wardencki, W., & Namieśnik, J. (2015). The Analysis of Vodka: A Review Paper. Food Analytical Methods, 8, 2000-2010. doi: 10.1007/s12161-015-0089-7 (Crossref)

Wiśniewska, M.Z. (2016). System HARPC – nowy oręż w służbie bezpieczeństwa żywności [HARPC System – the New Weapon in the Service of Food Safety]. Problems of Quality, 9, 13-19. doi: 10.15199/47.2016.9.2 (Crossref)

Wiśniewska, M.Z. (2018). Kultura bezpieczeństwa żywności. Istota i narzędzia pomiaru [Food safety culture. The essence of the concept and measurement instruments]. Warszawa: CeDeWu.

Wojtyra, B., & Grudzień, Ł. (2017). The development of the beer industry in Poland during “craft beer revolution” (2011–2016). Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society, 31(1), 52-67. doi: 10.24917/20801653.311.4 (Crossref)

World Health Organization (WHO). (2014). Global Status Report on Alcohol and Health 2014. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/112736/9789240692763_eng.pdf;jsessionid=1676573A8BCF311A97A923A8BBAAAE06?sequence=1 (15.02.2020).

Yan, J., Erasmus, S.W., Toro, M.A., Huang, H., & van Ruth, S.M. (2020). Food fraud: Assessing fraud vulnerability in the extra virgin olive oil supply chain. Food Control, 111, 107081. doi: 10.1016/j.foodcont.2019.107081 (Crossref)

Yang, Y., Huisman, W., Hettinga, K.A., Liu, N., Heck, J., Schrijver, G. H., …van Ruth, S.M. (2019). Fraud vulnerability in the Dutch milk supply chain: Assessments of farmers, processors and retailers. Food Control, 95, 308-317. doi: 10.1016/j.foodcont.2018.08.019 (Crossref)

Yeomans, H. (2019). Regulating drinking through alcohol taxation and minimum unit pricing: A historical perspective on alcohol pricing interventions. Regulation & Governance, 13(1), 3–17. doi: 10.1111/rego.12149 (Crossref)


Opublikowane
2021-12-14


Kowalska, A., & Manning, L. (2021). Studia nad fałszowaniem napojów alkoholowych w Polsce. Co dalej?. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (4), 53–74. https://doi.org/10.31743/ppe.12970

Aleksandra Kowalska  olakurek@gmail.com
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-3854-951X
Louise Manning 
Królewski Uniwersytet Rolniczy https://orcid.org/0000-0002-9900-7303



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.