Negatywne konsekwencje imperializmu ekonomii na przykładzie ekonomicznej analizy prawa karnego
Andrzej Jakub Żuk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-7984-4382
Abstrakt
Celem pracy było ukazanie negatywnych skutków imperializmu ekonomii w obszarze prawa karnego, na płaszczyźnie teoretycznej i praktycznej. Przejawem tego imperializmu jest ekonomiczna analiza prawa karnego opierająca się na podejściu ekonomicznym i utylitarnym. W części teoretycznej ukazano ograniczenia dwóch głównych filarów ekonomicznej analizy prawa: racjonalności instrumentalnej (kalkulacyjnej) jednostki oraz efektywności ekonomicznej (utylitarnej) działania prawa, na tle tradycyjnej teorii prawa karnego (retrybutywizmu). Następnie w części praktycznej przeciwstawiono się ekonomicznie motywowanemu postulatowi legalizacji narkotyków, wykazując słabości takiej argumentacji oraz przedstawiając alternatywny, choć również ugruntowany ekonomicznie, scenariusz negatywnych konsekwencji społecznych i ekonomicznych końca prohibicji narkotykowej.
Słowa kluczowe:
Imperializm ekonomii, granice ekonomii, ekonomiczna analiza prawa, prawo karne, retrybutywizm, polityka antynarkotykowaBibliografia
Backhouse, R., Middleton, R. i Tribe, K. (1997, 3-5 września). ‘Economics is what economists do’, but what do the numbers tell us? Paper for Annual History of Economic Thought Conference, University of Bristol, England. Pobrano z https://seis.bristol.ac.uk/~hirm/Downloadpapers/Backhouse,%20Middleton%20and%20Tribe%20(1997)%20Economics%20is%20what%20economists%20do%20con%20ver.pdf (1.10.2021).
Balcerowicz, L. (1995). Wolność i rozwój. Ekonomia wolnego rynku. Kraków: Znak.
Barro, R. (2003). Nic świętego. Ekonomiczne idee na nowe Millenium (tłum. M. Rusiński). Warszawa: CeDeWu.
Becker, G.S. (1990). Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich (tłum. H. Hagemejerowa, K. Hagemejer). Warszawa: PWN.
Becker G.S. (2001, 17 września). It’s Time to Give up the War on Drugs. Business Week. Pobrano z https://www.bloomberg.com/news/articles/2001-09-16/its-time-to-give-up-the-war-on-drugs (1.10.2021).
Becker, G.S. i Becker, G.N. (2006). Ekonomia życia. Od baseballu do akcji afirmatywnej i imigracji, czyli w jaki sposób sprawy realnego świata wpływają na nasze codzienne życie (tłum. A. Żak). Gliwice: Onepress/Helion.
Becker, G.S. i Posner R.A. (2013). Nieoczywistości. Ekonomiczna teoria wszystkiego (tłum. S. Kowalski). Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.
Becker, G.S., Murphy, K.M. i Grossman, M. (2004). The Economic Theory of Illegal Goods. the Case of Drugs. NBER Working Paper, 10976. Pobrano z https://www.nber.org/system/files/working_papers/w10976/w10976.pdf (1.10.2021).
Bełdowski, J., Metelska-Szaniawska K. (2007). Law & Economics – geneza i charakterystyka ekonomicznej analizy prawa. Bank i Kredyt, 10, 51-69.
Boehlke, J. (2005). Charakterystyka nurtu prawo i ekonomia we współczesnej myśli ekonomicznej. W: B. Polszakiewicz, J. Boehlke (red.), Ład instytucjonalny w gospodarce (s. 43-56). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Boruszewski, J., Hardt, Ł, Mróz, R. i Nowak-Posadzy K. (2020). Kulturowy wymiar modelowania ekonomicznego: Perspektywa humanistyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bretteville-Jensen, A.L. (2006). To Legalize or Not To Legalize? Economic Approaches to the Decriminalization of Drugs. Substance Use & Misuse, 41(4), 555-565. (Crossref)
Caulkins, J.P., Reuter, P., Iguchi, M.Y. i Chiesa, J. (2005). How Goes the “War on Drugs”? An Assessment of U.S. Drug Problems and Policy. RAND Corporation Occasional Paper. Pobrano z https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/occasional_papers/2005/RAND_OP121.pdf (1.10.2021). (Crossref)
Chmielewski, M. (2006). Kanta filozofia kary. Ius et Lex, 1, 309-322.
Cooter, R. i Ulen, T. (2011a). Ekonomiczna analiza prawa (wyd. 2) (tłum. J. Bełdowski). Warszawa: C.H. Beck.
Cooter, R. i Ulen, T. (2011b). Law & Economics (wyd. 6). Essex: Pearson Education.
Drug Enforcement Administration. (2010). Speaking Out Against Drug Legalization. Pobrano z http://www.justice.gov/dea/demand/speak_out_101210.pdf (3.01.2011).
Duff, R.A. (2006). Karanie obywateli. Ius et Lex, 1, 19-43.
Fordham, R., Jones, L., Sumnall, H., McVeigh, J. i Bellis, M. (2007). The economics of preventing drug use: An introduction to the issues. Pobrano z http://www.cph.org.uk/showPublication.aspx?pubid=287 (3.01.2011).
Friedman, M. (1989, 7 wrzesień). An Open Letter to Bill Bennett. The Wall Street Journal. Pobrano z https://web.uncg.edu/dcl/courses/viceCrime/m6/Milton%20Friedman%20-%20An%20Open%20Letter%20To%20Bill%20Bennett.htm (1.10.2021).
Hardt, Ł. (2015a). O granicach ekonomii. W: Ł. Hardt, D. Milczarek-Jędrzejewska (red.), Ekonomia jest piękna? Księga dedykowana Profesorowi Jerzemu Wilkinowi (s. 45-57). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Hardt, Ł. (2015b). Pokora i ekonomia. W: T. Dołęgowski (red.), Przewodnik po moralnym kapitalizmie (s. 71-95). Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II.
Hirsch, A. von (2006). Uzasadnienie istnienia i wymiaru kary we współczesnym retrybutywizmie. Ius et Lex, 1, 45-83.
Kleiman, M.A.R. i Saiger A.J. (1990). Drug Legalization: The Importance of Asking the Right Question. Hofstra Law Review, 18(3), 527-565.
Kochanowski, J. (2006). Powrót kary sprawiedliwej. Ius et Lex, 1, 9-15.
Kochanowski, J. (2007). Ekonomiczne podejście do przestępczości. Ius et Lex, 1, 9-13.
Królikowski, M. (2006). Sprawiedliwość retrybutywna wobec sprawiedliwości naprawczej. Ius et Lex, 1, 107-129.
Küçükuysal, B. (2011). Drug Legalization Debate. Journal of Social Sciences, 24, 215-224.
Lazear, E. (2000). Economic Imperialism. The Quarterly Journal of Economics, 115(1), 99-146. doi:10.1162/003355300554791 (Crossref)
Lyons, D. (2002). Osąd moralny a teoria prawa. Ius et Lex, 1, 63-84.
Marshall, D. (2000). Drug Prohibition Is Effective. W: S. Barbour (red.), Drug Legalization (s. 21-24). San Diego: Greenhaven Press. Pobrano z https://www.yumpu.com/en/document/read/3240300/drug-legalization (1.10.2021.
Mäki, U. (2012). On the philosophy of the new kiosk economics of everything. Journal of Economic Methodology, 19(3), 219-230. doi: 10.1080/1350178X.2012.714146 (Crossref)
Mäki, U. (2013). Scientific Imperialism. Difficulties in Definition, Identification, and Assessment. International Studies in the Philosophy of Science, 27(3), 325–339. doi: 10.1080/02698595.2013.825496 (Crossref)
McCaffrey, B.R. (2000). Drugs Should Not Be Legalized. W: S. Barbour (red.), Drug Legalization (s. 109-118). San Diego: Greenhaven Press. Pobrano z https://www.yumpu.com/en/document/read/3240300/drug-legalization (1.10.2021).
McCollum, B. (2000). The War on Drugs Should Focus on Reducing the Drug Supply. W: S. Barbour (red.), Drug Legalization (s. 25-29). San Diego: Greenhaven Press. Pobrano z https://www.yumpu.com/en/document/read/3240300/drug-legalization (1.10.2021).
Nobel Prize Outreach AB 2021. (2021). The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1992. NobelPrize.org. Pobrano z https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/1992/summary/ (1.10.2021).
Pawłusiewicz, K. (2007). Rachunek zbrodni i kar? Próba spojrzenia na możliwości i ograniczenia teorii ekonomicznej z punktu widzenia polskiego prawa karnego. Ius et Lex, 1, 319-339.
Pawłusiewicz, K. i Brożek, B. (2002). Prawo karne w świetle ekonomicznej teorii prawa (Uwagi krytyczne). Państwo i Prawo, 12, 45-55.
Posner, R.A. (1987). The Law and Economics Movement. American Economic Review, 77(2), s. 1-13.
Robbins, L. (1932). An Essay on the Nature and Significance of Economic Science. London: Macmillan.
Rosati, D.K. (2017). Polityka gospodarcza: Wybrane zagadnienia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Smith, A. (2007). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów 1 (tłum. ks. 1 S. Wolf, O. Einfeld; ks. 2 Z. Sadowski) (wyd. 2). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stankiewicz, W. (2012). Ekonomika instytucjonalna. Zarys wykładu (wyd. 3). Warszawa. Pobrano z https://www.scribd.com/document/109511313/Waclaw-Stankiewicz-Ekonomika-Instytucjonalna-III (1.10.2021)
Stelmach, J. i Brożek, B. (2004). Metody prawnicze: logika, analiza, argumentacja, hermeneutyka. Kraków: Zakamycze.
Stigler, G.J. (1984). Economics: The Imperial Science? The Scandinavian Journal of Economics, 86(3), 301-313. doi: 10.2307/3439864 (Crossref)
Stroiński, R.T. (2008). Wprowadzenie do ekonomicznej analizy prawa (Law and Economics). W: M. Bednarski, J. Wilkin (red.), Ekonomia dla prawników i nie tylko (s. 482-526). Warszawa: LexisNexis.
Szamota, B. (1992). Teoria ekonomiczna przestępczości (Analiza krytyczna modelu wyboru zachowania przestępnego). Państwo i Prawo, 1, 37-48.
Thornton, M. (2004). Prohibition vs Legalization. Do Economists Reach a Conclusion on Drug Policy? Econ Journal Watch, 1(1), 82-105. Pobrano z https://econjwatch.org/File+download/33/2004 04 thornton reach_concl.pdf?mimetype=pdf (3.01.2011).
Tittenbrun, J. (2012). Gospodarka w społeczeństwie. Zarys socjologii gospodarki i socjologii ekonomicznej w ujęciu strukturalizmu socjoekonomicznego. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Walters, J.P., O’Gara, J.F.X. (2000). Prohibition Is Essential to the War on Drugs. W: S. Barbour (red.), Drug Legalization (s. 17-20). San Diego: Greenhaven Press. Pobrano z https://www.yumpu.com/en/document/read/3240300/drug-legalization (1.10.2021).
Webnotes to Cooter, R. i Ulen, T. (2011). Law & Economics (wyd. 6). USA: Pearson Education. Pobrano z http://wps.aw.com/aw_cooterulen_lawecon_6/178/45815/11728880.cw/index.html (3.01.2011).
Yablon, D.R. (2011). The Effect of Drug Decriminalization in Portugal on Homicide and Drug Mortality Rates (praca magisterska, Department of Economics, University of California, Berkeley. Pobrano z http://econ.berkeley.edu/sites/default/files/yablon_daniel.pdf (1.10.2021)/
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-7984-4382
