Zróżnicowanie produktywności pracy gospodarstw rolnych w krajach członkowskich Unii Europejskiej
Anna Nowak
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Ekonomii i Agrobiznesu , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1741-8692
Abstrakt
U podstaw integracji europejskiej leży założenie, że nadmierne różnice rozwoju w układach przestrzennych nie są korzystne i należy je niwelować. Problem ten dotyczy także sektora rolnego. Celem opracowania były ocena zróżnicowania krajów członkowskich Unii Europejskiej w zakresie poziomu wydajności pracy gospodarstw rolnych oraz odpowiedź na pytanie, czy w latach 2013-2019 wystąpiły tendencje do zmniejszania tych różnic pomiędzy krajami. Badania zrealizowano na podstawie danych systemu rachunkowości gospodarstw rolnych FADN EU (Farm Accountancy Data Network). Przeprowadzone badania potwierdziły występowanie zróżnicowania gospodarstw rolnych pomiędzy krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Dotyczyło ono zasobów czynników produkcji, relacji pomiędzy nimi oraz efektywności ich wykorzystania. Z badań wynika, że w okresie objętym analizą zachodziły procesy konwergencji wydajności pracy typu sigma i beta w rolnictwie Unii Europejskiej. Następowało więc zmniejszanie zróżnicowań w poziomie wydajności pracy gospodarstw rolnych. Procesy te dotyczyły większości nowych krajów członkowskich. Pomimo tego dyspersja poziomu wydajności pracy jest nadal bardzo duża, a tempo jej niwelacji słabe.
Słowa kluczowe:
Wydajność pracy, gospodarstwa rolne, konwergencja, Unia EuropejskaBibliografia
Adamowicz, M. i Szepeluk, A. (2018). Środki Unii Europejskiej jako źródło konwergencji regionalnej rolnictwa w Polsce. Roczniki Naukowe SERiA, 20(2), 9-15. doi: 105604/01.3001.0011.8109
Baer-Nawrocka, A. i Markiewicz, N. (2012). Procesy konwergencji/dywergencji w zakresie wydajności pracy w rolnictwie Unii Europejskiej – analiza regionalna. Journal of Agribusiness and Rural Development, 25(3), 13-23.
Baráth, L. i Fertő, I. (2017). Productivity and Convergence in European Agriculture. Journal of Agricultural Economics, 68(1), 228-248. doi: 10.1111/1477-9552.12157 (Crossref)
Barro, R. i Sala-i-Martin, X. (1992). Convergence. Journal of Political Economy, 100(2), 223-251. doi: 10.1086/261816 (Crossref)
Bašek, V. i Kraus, J. (2011). Comparison of selected indicators of farms in the EU member states. Agricultural Economics, 57(2), 71–84. (Crossref)
Baza danych FADN EU. (2021). Pobrano z https://ec.europa.eu/agriculture/rica/database/database_en.cfm (21.09.2021).
Bezat-Jarzębowska, A. (2021). Relacje czynnikowe w rolnictwie – zarys koncepcji wraz z weryfikacją empiryczną. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 366(1), 59-73. doi: 10.30858/zer/132592 (Crossref)
Biczkowski, M., Jezierska-Thöle, A. i Rudnicki, R. (2021). The Impact of RDP Measures on the Diversification of Agriculture and Rural Development – Seeking Additional Livelihoods. The Case of Poland. Agriculture, 11(3), 253. doi: 10.3390/agriculture11030253 (Crossref)
Bryła, P. (2010). Uwarunkowania zróżnicowania dochodów rolniczych w Unii Europejskiej. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 80, 5-17.
Cuerva, M.C. (2011). Dynamics of European agricultural productivity. An analysis of regional convergence. Review of Agricultural and Environmental Studies, 92(3), 237-258. (Crossref)
Czerny, M. (2008). Zróżnicowanie krajów Unii Europejskiej pod względem poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. W: J. Makowski (red.), Geografia Unii Europejskiej (s. 98-99). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czyżewski, A. i Kułyk, P. (2009). Konwergencja czy dywergencja mechanizmów wsparcia sektora rolnego? Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 8(23), 41-51.
Eurostat (2021). Pobrano z https://ec.europa.eu/eurostat (14.09.2021).
Gołaś, Z. (2010). Czynniki kształtujące wydajność pracy w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4, 30–50.
Gołaś, Z. (2019a). Convergence of labour productivity in agriculture of the European Union. Problems of Agricultural Economics, 358(1), 22–43. doi: 10.30858/zer/103140 (Crossref)
Gołaś, Z. (2019b). Przemiany i uwarunkowania wydajności pracy w rolnictwie Unii Europejskiej w latach 2005-2016. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 106(1), 22-35. doi: 10.22630/RNR.2019.106.1.2 (Crossref)
Góral, J. i Rembisz, W. (2017). Wynagrodzenia i wydajność pracy w rolnictwie polskim na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej. Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 119, 119–139. doi: 10.22630/EIOGZ.2017.119.29 (Crossref)
Grzelak, A. i Brelik, A. (2011). Procesy konwergencji czy dywergencji w zakresie dochodów gospodarstw rolnych w Polsce w regionach FADN po integracji z UE? Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 166, 201-211.
Hamulczuk, M. (2015). Total factor productivity convergence in the EU agriculture. International Conference on Competitiveness of Agro-food and Environmental Economy Proceedings. The Bucharest University of Economic Studies, 4, 34-43.
Janiszewska, D.A. i Ossowska, L. (2014). Zróżnicowanie rolnictwa krajów Unii Europejskiej na podstawie wybranych cech. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 14(1), 44-54.
Kijek, A., Kijek, T. i Nowak, A. (2020). Club convergence of labour productivity in agriculture. Evidence from EU countries. Agricultural Economics, 66(9), 391–401. doi: 10.17221/178/2020-AGRICECON (Crossref)
Kusz, D. i Misiak, T. (2017). Wpływ technicznego uzbrojenia pracy i postępu technicznego na wydajność pracy w rolnictwie. Roczniki Naukowe SERiA, 19(2), 145–150. doi: 10.5604/01.3001.0010.1177 (Crossref)
Mrówczyńska-Kamińska, A. (2012). Wydajność pracy w gospodarce żywnościowej w Polsce i Niemczech. Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 99(2), 68–76.
Novotná, M. i Volek, T. (2016). The significance of farm size in the evaluation of labour productivity in agriculture. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 64(1), 333-340. doi: 10.11118/actaun201664010333 (Crossref)
Nowak, A., Janulewicz, P., Krukowski, A. i Bujanowicz-Haraś, B. (2016). Diversification of the level of agricultural development in the member states of the European Union. Cahiers Agricultures, 25(5), 55004. doi: 10.1051/cagri/2016040 (Crossref)
Nowak, A. (2020). Produktywność pracy w gospodarstwach rolnych w Polsce w zależności od ich wielkości ekonomicznej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H – Oeconomia, 54(3), 79-89. doi: 10.17951/h.2020.54.3.79-89 (Crossref)
Sapa, A. i Baer-Nawrocka, A. (2014). Konwergencja wydajności pracy w rolnictwie a intensywność handlu rolno-żywnościowego w amerykańskich ugrupowaniach handlowych. Gospodarka Narodowa, 271(3), 111-131. doi: 10.33119/GN/100893 (Crossref)
Smędzik-Ambroży, K. (2015). Konwergencja czy dywergencja rolnictwa w Polsce w latach 2004-2011. W: A. Czyżewski, B. Klepacki (red.), Problemy rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w pierwszej dekadzie członkostwa Polski w Unii Europejskiej (s. 110-129). Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomicznego.
Smędzik-Ambroży, K. (2016). Uwarunkowania zasobowe a dochody rolnicze w krajach UE. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 16(2), 314–323.
Wędzki, D. (2006). Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Kraków: Wolters Kluwer.
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Ekonomii i Agrobiznesu https://orcid.org/0000-0003-1741-8692
