Globalny versus lokalny – demograficzny wymiar cywilizacyjnych megatrendów
Mieczysław Poborski
https://orcid.org/0000-0001-5079-6666
Ewa Monika Kraska
https://orcid.org/0000-0003-0399-8825
Abstrakt
Przemiany demograficzne, z którymi mamy współcześnie do czynienia, wywołują wiele procesów zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym. Celem artykułu było przedstawienie problemów związanych z eksplozją demograficzną w kontekście zachodzących procesów globalizacji i lokalizacji. W pierwszej kolejności podjęte zostały kwestie związane z prognozowaniem zmian liczby ludności na świecie. Następnie zobrazowano rozkład populacji na poszczególne kontynenty i jego implikacje. W kolejnej części wskazano na wysoki stopień zarówno nasilenia, jak i skomplikowania ruchów migracyjnych, z którymi obecnie mamy do czynienia. Opisano zjawisko urbanizacji w skali lokalnej oraz globalnej, a także jego konsekwencje. Podkreślono również znaczenie lokalnych pandemii, które zakłócają procesy demograficzne. Ostatnim elementem poruszonym w artykule była kwestia wpływu populacji na środowisko naturalne i zagrożenia z tym związane.
Słowa kluczowe:
Demografia, urbanizacja, migracje, metropolizacjaBibliografia
Akimoto, H. (2003). Global Air Quality and Pollution. Science, 302(5651), 1716–1719. doi: 10.1126/science.1092666. (Crossref)
Andorka, R. (1982). Determinants of Fertility in Advanced Societies. London: Methuen.
Auleytner, J. (2016). Krajowe i międzynarodowe konteksty polityki społecznej. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
Bass, S., Shields, M. K., Behrman, R. E. (2004). Children, Families and Foster Care. Seria: The Future of Children 14(1). Pobrano z https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ795822.pdf (20.09.2021). (Crossref)
Bąkiewicz, A., Żuławska, U. (red.). (2010). Rozwój w dobie globalizacji. Warszawa: PWE.
Bates, D. C. (2002). Environmental Refugees? Classifying Human Migrations Caused by Environmental Change. Population and Environment, 23(5), 465–477. (Crossref)
Becker, G. (1990). Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich (tłum. H. Hagemejerowa, K. Hagemejer). Warszawa: PWE.
Breslin, S. (2013). China and the Global Political Economy. New York: Palgrave Macmillan. (Crossref)
Caldwell, J. C. (2006). Demographic Transition Theory. New York: Springer.
Carley, M., Spapens P. (2000). Dzielenie się światem (tłum. J. Bałdyga), Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko; Warszawa: Instytut na rzecz Ekorozwoju.
Castles, S., Miller M. J. (2011). Migracje we współczesnym świecie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
CBOS. (2016). Komunikat z badań: praca za granicą, nr 175. Pobrano z https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_175_16.PDF (28.12.2021).
CBOS. (2018). Komunikat z badań: wyjazdy do pracy za granicę, nr 146. Pobrano z https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_146_18.PDF (28.12.2021).
CBOS. (2020). Komunikat z badań: praca obcokrajowców w Polsce, nr 5. Pobrano z https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_005_20.PDF (28.12.2021).
China. (b.d.). Pobrano z https://www.populationof.net/pl/china/ (22.01.2020).
Czerny, M., Łuczak, R., Makowski, J. (2007). Globalistyka. Procesy globalne i ich lokalne konsekwencje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dameri, R. P. (2017). Smart City Implementation Creating Economic and Public Value in Innovative Urban Systems. Genewa: Springer Publishing. (Crossref)
Diemientiew, G. (2017). Zagrożenia bezpieczeństwa globalnego wynikające ze zmian demograficznych. Security, Economy & Law, 4, 67–84.
Dzienio, K. (1991). Modele prognoz demograficznych dla Polski – Polska 2000. Warszawa: PWE.
Eberstadt, B. (2004). Four Surprises in Global Demography. Orbis, 48(4), 673–684. (Crossref)
Europejska Agencja Środowiska. (2019). Środowisko Europy 2020 — stan i prognozy: streszczenie. Luksemburg.
Frątczak, E. (1991). Demographic Models in the Study of Population Ageing. W: J. Jóźwiak, I.E. Kotowska (red.), Usefulness of Demographic Modelling. Proceedings of the Seminar “Usefulness of Demographic Models”, Jadwisin, November 1989 (s. 72–88). Warszawa: SGH.
Furmańska-Maruszak A., Wójtewicz A. (2016). Polityka społeczna wobec wyzwań demograficznych i przemian społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.
Gauss, K. M. (2015). Umierający Europejczycy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Gliński, Z., Żmuda, A. (2020). Epidemie i pandemie chorób zakaźnych. Życie Weterynaryjne, 95(9), 554–560.
GUS (2018), Demographic Yearbook of Poland. Warszawa.
GUS (2019). Demographic Yearbook of Poland. Warszawa.
Historical Estimates of World Population. (2006). Pobrano z https://www.census.gov/data/tables/time-series/demo/international-programs/historical-est-worldpop.html (22.03.2022).
Huntington, S. P. (1997). Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.
Internal Displacement Monitoring Centre. (2021). Internal Displacement in a Changing Climate. Global Report on Internal Displacement. Pobrano z https://www.internal-displacement.org/sites/default/files/publications/documents/grid2021_idmc.pdf (30.12.2021).
India. (b.d.). Pobrano z https://www.populationof.net/pl/india/ (22.01.2020).
International Organization for Migration. (2018). World Migration Report 2018. Genewe. Pobrano z https://www.iom.int/sites/g/files/tmzbdl486/files/country/docs/china/r5_world_migration_report_2018_en.pdf (22.03.2022). (Crossref)
Jałowiecki, B. (2010). Społeczna przestrzeń metropolii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Jędrzejowska, K., Wróbel, A. (2021). Wielki lockdown i deglobalizacja: wpływ pandemii COVID-19 na gospodarkę światową. Rocznik Strategiczny, 26, 172–198.
Keynes, J. M. (2003). Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Komisja Europejska. (2011). Miasta przyszłości. Wyzwania, wizje, perspektywy. Luksemburg.
Korenik, S. (2004). Metropolizacja przestrzeni społeczno-gospodarczej w kontekście procesu globalizacji. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 174, 283–290.
Koryś, P., Okólski, M. (2004). Czas globalnych migracji. Mobilność międzynarodowa w perspektywie globalizacji. Warszawa: Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Kotowska, I. E. (1999). Teoria zmian demograficznych – drugie przejście demograficzne. W: I. E. Kotowska (red.), Przemiany demograficzne w Polsce w latach 90. w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego (s. 11–33). Warszawa: Wydawnictwo SGH.
Krajewska, H. (2020). Pandemie w historii świata. Wieś i rolnictwo, 3(188), 17–30. (Crossref)
Kupiszewski, M. (2002). Modelowanie dynamiki przemian ludności w warunkach wzrostu znaczenia migracji międzynarodowych. Warszawa: PAN.
Liberska, B. (2002). Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania. Warszawa: PWN.
Légaré, J. (2006). Economic, Social and Cultural Consequences of the Ageing Population. W: G. Caselli, J. Vallin, G. Wunsch (red.), Demography – Analysis and Synthesis. A Treatise in Population (s. 327–336). London: Elsevier.
Markowski, K. (2008). Ekonomiczne aspekty migracji. W: M. S. Zięba (red.), Migracja – wyzwania XXI wieku (s. 37–53). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II – Lubelska Szkoła Biznesu Sp. z o.o. Fundacji Rozwoju KUL.
Mazur-Wierzbicka, E. (2013). Uwarunkowania demograficzne zmian środowiskowych – wybrane problemy. Ekonomia, 3(24), 164–174.
Megatrends 2015. Making Sense of a World in Motion. Pobrano z: https://www.top-network.org/assets/Gatherings/2017/ey-megatrends-report-2015.pdf (22.0.2022).
Micklewait, J., Wooldrridge, A. (2003). Czas przyszły doskonały. Wyzwania i ukryte obietnice globalizacji (tłum. A. Unterschuetz). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Mierzejewska, L. (2011). Rozwój zrównoważony miasta. Zagadnienia poznawcze i praktyczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. (2013). Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Warszawa. Pobrano z
http://kigeit.org.pl/FTP/PRCIP/Literatura/002_Strategia_DSRK_PL2030_RM.pdf (28.12.2021).
Ochwat, M. (2019). Klimat – konflikty – migracje. Scenariusze przyszłości. Postscriptum Polonistyczne, 2(24), 51–71. doi: 10.31261/PS_P.2019.24.04. (Crossref)
Okólski, M. (2012). Demografia. Współczesne zjawiska i teorie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Palacios-Huerta, I. (red.) (2014). Gospodarka za 100 lat. Najważniejsi ekonomiści przewidują przyszłość (tłum. Biuro Tłumaczeń VeroLing, Kurhaus Publishing). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pavlik, Z. (1982). Rewolucja demograficzna jako ogólna prawidłowość rozwoju ludności (tłum. U. Dzierżawska-Bukowska). Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki.
Poland. (b.d.). Pobrano z https://www.populationof.net/pl/poland/ (dostęp: 22.01.2020).
Randers, J. (2014). Rok 2052. Globalna prognoza na następne czterdzieści lat. Raport dla Klubu Rzymskiego dla upamiętnienia 40. rocznicy Granic Wzrostu (tłum. J. Karwacka). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa – Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka, Warszawa.
Rączaszek, A. (red.). (2012). Demograficzne uwarunkowania rozwoju społecznego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Rosset, E. (2012). Teoria przejścia demograficznego. Studia nad teoriami ludnościowymi. Warszawa: PWE.
Salt, J., Clarke, J., Wanner, P. (2004). International Labour Migration. Strasbourg: Council of Europe Publishing. Pobrano z https://www.unine.ch/files/live/sites/sfm/files/shared/pub/o/o_37.pdf (28.12.2021).
Sassens, S. (2013). The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton, NJ: Princeton University. (Crossref)
Szczepański, M. (2020). Epidemia koronawirusa jako wydarzenie typu „czarny łabędź”. Przegląd Ekonomiczny, 20, 8–13.
Szukalski, P. (2012). Solidarność pokoleń. Dylematy relacji międzypokoleniowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
United Nations. Department of Economic and Social Affairs. (2019a). World Population Prospects 2019. New York. Pobrano z https://population.un.org/wpp/Publications/Files/WPP2019_Highlights.pdf (22.03.2022).
United Nations. Department of Economic and Social Affairs. (2019b). World Urbanization Prospects. The 2018 Revision. New York. Pobrano z https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf (27.12.2021).
United States of America. (b.d.). Pobrano z https://www.populationof.net/pl/united-states-of-america/ (22.01.2020).
Urbanek, P. (2015). Współczesny człowiek w przestrzeni bezpieczeństwa. W poszukiwaniu teoretyczności bezpieczeństwa personalnego. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej – Wydawnictwo Społeczno-Prawne.
Welzer, H. (2016). Samodzielne myślenie (tłum. V. Grotowicz). Słupsk: Wydawnictwo Dobra Literatura.
World Air Quality Report. (2020). Pobrano z https://www.iqair.com/world-most-polluted-cities/world-air-quality-report-2020-en.pdf (29.12.2021).
World Bank. (2017). World Development Indicators 2017. Washington, DC. Pobrano z
https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/26447 (22.12.2021).
Worldometer. (b.d.). COVID-19 Coronavirus Pandemic. Pobrano z https://www.worldometers.info/coronavirus/ (27.12.2021).
World Health Organization. (2020). Lack of New Antibiotics Threatens Global Efforts to Contain Drug Resistance. Pobrano z https://www.who.int/news-room/detail/17–01–2020-lack-of-new-antibiotics-threatens-global-efforts-tocontain-drug-resistance (28.12.2021).
