Prawa człowieka i arbitraż inwestycyjny – przestrzeń interakcji
Magdalena Michalska-Guzik
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5533-0734
Abstrakt
Głównym naukowym celem artykułu jest zidentyfikowanie oraz przeanalizowanie problemów prawnych powstających na styku praw człowieka oraz międzynarodowego arbitrażu inwestycyjnego. Choć wydaje się, że te dwie dziedziny prawa publicznego międzynarodowego pozostają całkowicie odrębne i nie posiadają żadnych elementów wspólnych, w pewnych przypadkach dochodzi między nimi do interakcji, co implikuje szereg problemów prawnych. Tytułem przykładu można wskazać sytuację inwestora, który narusza prawa człowieka mieszkańców państwa przyjmującego inwestycję. W innym scenariuszu to państwo przyjmujące może nie być w stanie skutecznie wypełnić swoich obowiązków w zakresie praw człowieka, z uwagi na wypełnianie zobowiązań wynikających z traktatów inwestycyjnych, bądź też przeciwnie – może złamać zobowiązania, jakie posiada względem inwestora zagranicznego, a następnie w toku postępowania arbitrażowego bronić się, wskazując, iż działania takie były podyktowane koniecznością ochrony praw człowieka w tym państwie. Obie strony konfliktów rozstrzyganych w arbitrażu inwestycyjnym – zarówno inwestorzy, jak i państwa przyjmujące – sporadycznie zatem podnoszą w toku postępowania arbitrażowego argumenty odnoszące się do praw człowieka. Interakcja praw człowieka i arbitrażu inwestycyjnego ma bardzo złożony i trudny do jednoznacznego zdefiniowania charakter i choć została ona już jakiś czas temu dostrzeżona przez przedstawicieli nauki, to jednak w dalszym ciągu sytuacje, w których może dochodzić do tej interakcji, nie zostały kompleksowo scharakteryzowane. Autorka, po zaprezentowaniu podstawowych zagadnień dotyczących natury interakcji zachodzącej pomiędzy arbitrażem inwestycyjnym a prawami człowieka, analizuje najbardziej typowe scenariusze, w jakich może dochodzić do podnoszenia argumentów dotyczących praw człowieka w toku postępowania arbitrażowego. W konkluzji stwierdza, że istnieją pewne punkty styczne pomiędzy omawianymi porządkami prawnymi, w pewnych sytuacjach pojawiają się ponadto między nimi trudne do rozstrzygnięcia konflikty. Identyfikacja tych konfliktów ułatwi zrozumienie złożonej relacji zachodzącej pomiędzy prawami człowieka a arbitrażem inwestycyjnym, a w dalszej konsekwencji – na zapewnienie optymalnego stopnia ochrony praw człowieka na różnych etapach postępowania arbitrażowego.
Słowa kluczowe:
Prawa człowieka, ochrona praw człowieka, arbitraż inwestycyjny, międzynarodowe prawo inwestycyjneBibliografia
Dupuy, P. M. (2009). Unification Rather Than Fragmentation of International Law? The Case of International Investment Law and Human Rights Law. In: P. M. Dupuy, E. U. Petersmann & F. Francioni (Eds.), Human Rights in International Investment Law and Arbitration (pp. 45–62). Oxford: Oxford University Press. doi: 10.1093/acprof:oso/9780199578184.003.0002.
Emberland, M. (2006). The Human Rights of Companies: Exploring the Structure of ECHR Protection. Oxford–New York: Oxford University Press.
Gorywoda, Ł. (2014). Arbitraż inwestycyjny a prawa człowieka (Investment Arbitration and Human Rights). Allerhand Institute Working Paper, 11, 1–28. doi: 10.2139/ssrn.2731411.
Horodyski, D. (2017). Rola amicus curiae w arbitrażu inwestycyjnym. Przegląd Prawa Handlowego, 7, 34–40.
Human Rights Law and Investment Arbitration. (n.d.). Retrieved from https://www.acerislaw.com/human-rights-law-and-investment-arbitration/ (15.10.2021).
Introduction to Investment Arbitration. (n.d.). Retrieved from https://www.international-arbitration-attorney.com/investment-arbitration/ (28.10.2021).
Klein, L. (2011). Ochrona poufności arbitrażu inwestycyjnego. Kwartalnik ADR, 2(14), 37–48. Retrieved from https://tiny.pl/943j3 (3.11.2021).
Kube, V., & Petersmann, E. U. (2018). Human Rights Law in International Investment Arbitration. In: A. Gattini, A. Tanzi & F. Fontanelli (Eds.), General Principles of Law and International Investment Arbitration (pp. 221–268). Leiden–Boston: Brill.
Levine, E. (2011). Amicus Curiae in International Investment Arbitration: The Implications of an Increase in Third-Party Participation. Berkeley Journal of International Law, 29, 200–224.
Morawska, E. H. (2014). Zagadnienia praw człowieka w międzynarodowym arbitrażu inwestycyjnym. In: C. Mik (Ed.), Arbitraż w prawie międzynarodowym (pp. 220–236). Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
Schill, S. (2014). The Public Law Approach in the Practice of Investment Treaty Arbitration. Retrieved from https://www.ejiltalk.org/the-public-law-approach--in-the-practice-of-investment-treaty-arbitration/ (27.06.2022).
Tanzi, A. (2013). Recent Trends in International Investment Arbitration and the Protection of Human Rights in the Public Services Sector. In: N. Boschiero, T. Scovazzi, C. Pitea & C. Ragni (Eds.), International Courts and the Development of International Law. Essays in Honour of Tullio Treves (pp. 587–598). Hague–Berlin–Heidelberg: T. M. C. Asser Springer.
Ziemblicki, B. (2020). Ochrona praw człowieka w odniesieniu do spółek prawa handlowego przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. In: J. Jaskiernia & K. Spryszak (Eds.), Regionalne systemy ochrony praw człowieka w dobie kryzysu demokracji liberalnej (pp. 241–251). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Retrieved from https://tiny.pl/943jb (12.10.2021).
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie https://orcid.org/0000-0001-5533-0734
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
