The Potential of Polish Bioeconomy Compared to the European Union Countries
Anna Nowak
https://orcid.org/0000-0003-1741-8692
Aneta Jarosz-Angowska
https://orcid.org/0000-0002-4701-0818
Artur Krukowski
https://orcid.org/0000-0001-6048-4332
Abstrakt
Biogospodarka staje się obecnie jednym z najważniejszych kierunków rozwoju Unii Europejskiej. Jest ona odpowiedzią na globalne wyzwania, do których zaliczyć można zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi, zrównoważoną produkcję, poprawę zdrowia publicznego, łagodzenie niekorzystnych skutków zmian klimatycznych oraz integrowanie rozwoju społecznego i gospodarczego. Celem opracowania było określenie istoty i znaczenia rozwoju biogospodarki dla Unii Europejskiej oraz ocena potencjału biogospodarki Polski na tle krajów UE. Potencjał biogospodarki analizowano na podstawie poziomu i struktury zatrudnienia oraz wartości dodanej brutto wytwarzanej przez ten dział gospodarki. Opierano się na oficjalnej klasyfikacji sektorów działalności gospodarczej w Europie (NACE). Zakres czasowy badań obejmował lata 2008 i 2017, co pozwoliło na ocenę zmian, jakie nastąpiły w dziesięcioletnim okresie. Analiza przeprowadzona została na podstawie danych pozyskanych z platformy danych statystycznych Komisji Europejskiej. Z przeprowadzonych badań wynika, że w 2017 r. Polska zajmowała pierwsze miejsce w UE pod względem liczby osób zatrudnionych w biogospodarce, przy czym można zaobserwować różnice w strukturze zatrudnienia pomiędzy Polską i UE ogółem. Dotyczą one przede wszystkim wyższego udziału zatrudnienia w polskim rolnictwie, przy niższym odsetku pracujących w sektorze produkcji żywności, napojów i tytoniu. Polska ponadto posiadała 5% udział w tworzeniu unijnej wartości dodanej brutto biogospodarki, co sytuowało ją na 5. miejscu wśród krajów członkowskich. Struktura WDB biogospodarki w Polsce była podobna do tej, jaka występowała w skali całej UE, bowiem największe znaczenie odgrywały w niej sektory producentów żywności, napojów i tytoniu oraz rolnictwa, natomiast stosunkowo niewielkie znaczenie miały sektory producentów bioenergii i biopaliw płynnych.
Słowa kluczowe:
Biogospodarka, potencjał, Unia Europejska, PolskaBibliografia
Adamowicz, M. (2017). Biogospodarka – koncepcja, zastosowanie i perspektywy. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1(350), 29–49. doi: 10.5604/00441600.1232987 (Crossref)
Bas, D., Janakowska, A., & Kryszak, Ł. (2019). Potencjał ekonomiczny biogospodarki w wybranych krajach Unii Europejskiej. In: A. Grzelak & J. Staniszewski (Eds.), Rozwój biogospodarki w Unii Europejskiej – uwarunkowania, dylematy, perspektywy (pp. 17–28). Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy.
Bell, J., Paula, L., Dodd, T., Németh, S., Nanou, Ch., Mega, V., & Campos, P. (2018). EU Ambition to Build the World’s Leading Bioeconomy. Uncertain Times Demand Innovative and Sustainable Solutions. New Biotechnology, 40, 25–30. doi: 10.1016/j.nbt.2017.06.010. (Crossref)
Bio-based Industries Consortium. (2018). Mapping the Potential of Poland for the Bio-based Industry. Brussels: European Forestry House. Retrieved from https://biconsortium.eu/publications-archives/2018 (25.10.2021).
Cyrek, M. (2014). Międzywojewódzkie dysproporcje wytwarzania wartości dodanej w branżach usługowych. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 39(3), 383–393.
Czernyszewicz, E. (2016). Uwarunkowania i perspektywy rozwoju biogospodarki w Unii Europejskiej. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 16(3), 49–56. (Crossref)
Czyżewski, A., Grzyb, A., Matuszczak, A., & Michałowska, M. (2021). Factors for Bioeconomy Development in EU Countries with Different Overall Levels of Economic Development. Energies, 14, 3182. doi: 10.3390/en14113182. (Crossref)
Chyłek, E. K. (2016). Nowe strategie Komisji Europejskiej dotyczące biogospodarki i gospodarki wewnętrznej o obiegu zamkniętym. Polish Journal of Agronomy, 25, 3–12.
D’Adamo, I., Falcone, P. M., & Morone, P. (2020). A New Socio-economic Indicator to Measure the Performance of Bioeconomy Sectors in Europe. Ecological Economics, 176, 106724. doi: 10.1016/j.ecolecon.2020.106724. (Crossref)
European Commission. (2012). Innovating for Sustainable Growth. A Bioeconomy for Europe. Brussels: Publications Office of the European Union.
European Commission. (2018). A Sustainable Bioeconomy for Europe. Strengthening the Connection between Economy, Society and the Environment. Updated Bioeconomy Strategy. Brussels: Publications Office of the European Union.
Gołaś, Z. J. (2019). Convergence of Labour Productivity in Agriculture of the European Union. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej. Problems of Agricultural Economics, 1(358), 22–43. doi: 10.30858/zer/103140. (Crossref)
Gołębiewski, J. (2019). Systemy żywnościowe w warunkach gospodarki cyrkularnej. Studium porównawcze krajów Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Jonsson, R., Rinaldi, F., Pilli, R., Fiorese, G., Hurmekoski, E., Cazzaniga, N., Robert, N., & Camia, A. (2021). Boosting the EU Forest-Based Bioeconomy: Market, Climate, and Employment Impacts. Technological Forecasting and Social Change, 163, 120478. doi: 10.1016/j.techfore.2020.120478. (Crossref)
JRC. (2021). Jobs and Wealth in the European Union Bioeconomy (Biomass Producing and Converting Sectors). Retrieved from https://datam.jrc.ec.europa.eu/datam/mashup/BIOECONOMICS/index.html (21.10.2021).
Kapela, M. (2018). Relation between Work Efficiency and Labor Cost in Poland. Gospodarka w Praktyce i Teorii, 1(50), 47–62. doi.org/10.18778/1429-3730.50.04. (Crossref)
Kasztelan, A., Jarosz-Angowska, A., Nowak, A., & Krukowski, A. (2021). Konkurencyjna biogospodarka szansą dla zrównoważonego rozwoju krajów Unii Europejskiej. Radom: Wydawnictwo Instytutu Naukowo-Wydawniczego “Spatium”.
Kijek, T., & Chojnacki, P. (2016). Ocena zdolności krajów Unii Europejskiej do tworzenia i wykorzystania wiedzy na potrzeby biogospodarki. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18(5), 72–77.
Kołodziejczak, W. (2018). Zatrudnienie i wartość dodana brutto w sektorach gospodarki państw Unii Europejskiej w latach 2002 i 2016. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 18(4), 270–283. doi: 10.22630/PRS.2018.18.4.117. (Crossref)
Kryńska, E. (2004). Globalizacja a rynek pracy. In: Z. Wiśniewski & A. Pocztowski (Eds.), Zarządzanie zasobami ludzkimi w warunkach nowej gospodarki (p. 90–102). Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Kuosmanen, T., Kuosmanen, N., El-Meligi, A., Ronzon, T., Gurria, P., Iost, S., & M’Barek, R. (2020). How Big Is the Bioeconomy? Reflections from an Economic Perspective. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Lakner, Z., Oláh, J., Popp, J., & Balázs, E. (2021). The Structural Change of the Economy in the Context of the Bioeconomy. EFB Bioeconomy Journal, 1, 100018. doi: 10.1016/j.bioeco.2021.100018. (Crossref)
Liobikiene, G., Miceikiene, A., & Brizga, J. (2021). Decomposition Analysis of Bioresources: Implementing a Competitive and Sustainable Bioeconomy Strategy in the Baltic Sea Region. Land Use Policy, 108, 105565. doi: 10.1016/j.landusepol.2021.105565. (Crossref)
Maciejczak, M., & Hofreiter, K. (2013). How to Define Bioeconomy?. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 15(4), 243–248.
Maciejczak, M. (2015). What Are Production Determinants of Bioeconomy?. Scientific Journal Warsaw University of Life Sciences – SGGW. Problems of World Agriculture, 15(30), 137–146.
Mrówczyńska-Kamińska, A. (2012). Wydajność pracy w gospodarce żywnościowej w Polsce i Niemczech. Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 99(2), 68–76.
Mustalahti, I. (2018). The Responsive Bioeconomy: The Need for Inclusion of Citizens and Environmental Capability in the Forest Based Bioeconomy. Journal of Cleaner Production, 172, 3781–3790. doi: 10.1016/j.jclepro.2017.06.132. (Crossref)
M’Barek, R., Parisi, C., & Ronzon, T. (Eds.). (2018). Getting (Some) Numbers Right – Derived Economic Indicators for the Bioeconomy. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
O’Brien, M., Wechsler, D., Bringezu, S., & Schaldach, R. (2017). Toward a Systemic Monitoring of the European Bioeconomy: Gaps, Needs and the Integration of Sustainability Indicators and Targets for Global Land Use. Land Use Policy, 66, 162–171. doi: 10.1016/j.landusepol.2017.04.047. (Crossref)
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2009). The Bioeconomy to 2030: Designing a Policy Agenda. Retrieved from https://www.oecd.org/futures/long-termtechnologicalsocietalchallenges/42837897.pdf (10.11.2021).
Pajewski, T. (2014). Biogospodarka jako strategiczny element zrównoważonego rolnictwa. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 16(5), 179–184.
Pawlewicz, A., & Brodziński, Z. (2017). Zmiany potencjału wytwórczego w sektorze rolno-spożywczym w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 19(2), 188–193. doi: 10.5604/01.3001.0010.1187.
Pink, M. (2020). Biogospodarka w strategiach Unii Europejskiej i Polski. In: D. Bedla & J. Szarek (Eds.), Biogospodarka. Aspekty społeczne, instytucjonalne i produkcyjne (p. 59–80). Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów.
Pink, M., & Wojnarowska, M. (Eds.). (2020). Biogospodarka. Wybrane aspekty. Warszawa: Difin.
Ronzon, T., & M’Barek, R. (2018). Socioeconomic Indicators to Monitor the EU’s Bioeconomy in Transition. Sustainability, 10(6), 1745. doi: 10.3390/su10061745. (Crossref)
Ronzon, T., Piotrowski, S., Tamosiunas, S., Dammer, L., Carus, M., & M’Barek, R. (2020). Developments of Economic Growth and Employment in Bioeconomy Sectors across the EU. Sustainability, 12(11), 4507. doi: 10.3390/su12114507. (Crossref)
Szarek, J. (2020). Biogospodarka oparta na wiedzy w kontekście rozwoju ekonomiczno-społecznego nowej ery gospodarowania. In: D. Bedla & J. Szarek (Eds.), Biogospodarka. Aspekty społeczne, instytucjonalne i produkcyjne (p. 27–39). Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów.
Szymańska, D., Korolko, M., Chodkowska-Miszczuk, J., & Lewandowska, A. (2017). Biogospodarka w miastach. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Śliwa, R., Waląg, P., & Tabor, S. (2016). Ewolucja struktur produkcji i zatrudnienia w gospodarkach rynkowych. Wnioski dla Polski. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 30(3), 45–58. (Crossref)
Tereszczuk, M., & Mroczek, R. (2018). Wydajność pracy i koncentracja produkcji w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów UE-28. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 18(1), 299–308. doi: 10.22630/PRS.2018.18.1.27. (Crossref)
Woźniak, E., Tyczewska, A., & Twardowski, T. (2021). Bioeconomy Development Factors in the European Union and Poland. New Biotechnology, 60, 2–8. doi: 10.1016/j.nbt.2020.07.004. (Crossref)
Wąsowicz, J. (2013). Sektorowe zróżnicowanie wydajności pracy w polskiej gospodarce. Studia Ekonomiczne. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 160, 190–198.
Zilberman, D., Gordon, B., Hochman, G., & Wesseler, J. (2018). Economics of Sustainable Development and the Bioeconomy. Applied Economic Perspectives and Policy, 40(1), 22–37. doi:10.1093/aepp/ppx051. (Crossref)
