Wykorzystanie kredytu handlowego przez mleczarnie w Polsce z uwzględnieniem formy prawnej podmiotu
Katarzyna Ziętek-Kwaśniewska
https://orcid.org/0000-0003-3817-8499
Maria Zuba-Ciszewska
https://orcid.org/0000-0002-5543-1620
Abstrakt
Zasadniczym celem artykułu jest ocena wykorzystania kredytu kupieckiego przez mleczarnie w Polsce z uwzględnieniem ich formy prawnej jako spółdzielczych lub niespółdzielczych mleczarni. Badaniem objęto 113 mleczarni w Polsce, z czego 55,8% stanowiły spółdzielnie, a 44,2% – podmioty prowadzące działalność w innej formie. Analiza dotyczyła lat 2018–2020. Dane finansowe potrzebne do realizacji badania pozyskano z bazy EMIS. Badanie wykazało, że należności z tytułu udzielonego kredytu handlowego stanowiły ważną pozycję aktywów ogółem oraz aktywów obrotowych badanych mleczarni, a zobowiązania handlowe były istotnym źródłem finansowania ich działalności. W rozważanym okresie analizowane podmioty ograniczyły swoje zaangażowanie w zakresie wykorzystania kredytu kupieckiego, zwłaszcza w charakterze jego dawcy. W 2020 r. względem lat wcześniejszych wzrosła liczba biorców per saldo kredytu kupieckiego za sprawą zwiększenia się ich liczby w grupie spółdzielni mleczarskich. Badane mleczarnie nieco szybciej odzyskiwały należności handlowe niż spłacały swoje zobowiązania wobec dostawców. W 2020 r. względem 2018 r. w większości mleczarni odnotowano skrócenie cyklu konwersji gotówki. Niespółdzielcze mleczarnie wykazywały wyższe średnie udziały należności handlowych w aktywach ogółem oraz aktywach obrotowych niż spółdzielnie, co można wiązać z różnicami w zakresie ich celów. Spółdzielnie mleczarskie szybciej spłacały swoje zobowiązania handlowe i ściągały należności handlowe oraz sprawniej zarządzały swoimi zapasami niż inne podmioty z sektora.
Słowa kluczowe:
Kredyt handlowy, sektor mleczarski, spółdzielnie, cykl konwersji gotówkiBibliografia
Afrifa, G. A., Gyapong, E. (2017). Net Trade Credit: What Are the Determinants?. International Journal of Managerial Finance, 13(3), 246–266. doi: 10.1108/IJMF-12-2015-0222. (Crossref)
Becella, A. (2019). Kredyt kupiecki w Polsce. Determinanty popytowe i podażowe. Warszawa: CeDeWu.
Besley, S., Brigham E. F. (2014). Principles of Finance (wyd. 6). Boston, MA: Cengage Learning.
Białek-Jaworska, A., Nehrebecka, N. (2016). The Role of Trade Credit in Business Operations. Argumenta Oeconomica, 2(37), 189–231. doi: 10.15611/aoe.2016.2.08. (Crossref)
Chagwiza, C., Muradian, R., Ruben, R. (2016). Cooperative Membership and Dairy Performance among Smallholders in Ethiopia. Food Policy, 59, 165–173. doi: 10.1016/ j.foodpol.2016.01.008. (Crossref)
Cropp, B., Graf, T. (2001). The History and Role of Dairy Cooperatives. Madison, WI: UW Center for Cooperatives. Pobrano z http://materiales.untrefvirtual.edu.ar/documentos_extras/
_Posgrado_en_economia_social/old/u2/the_history_the_rol_of_the_dairy_cooperativies.pdf (dostęp: 29.06.2022).
D’Amato, A., Festa, G., Dhir, A., Rossi, M. (2022). Cooperatives’ Performance Relative to Investor-Owned Firms: A Non-distorted Approach for the Wine Sector. British Food Journal, 124(13), 35–52. doi: 10.1108/BFJ-03-2021-0275. (Crossref)
Domańska, T. (2016). Sytuacja finansowa spółdzielni mleczarskich o różnej pozycji kredytowej. Zarządzanie Finansami i Rachunkowość, 4(1), 59–71.
Domańska-Felczak, T., Felczak, T., Zabolotnyy, S. (2018). Sytuacja finansowa wybranych spółdzielni mleczarskich o odmiennych strategiach udzielania kredytu handlowego. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 20(6), 49–54. doi: 10.5604/01.3001.0012.7731. (Crossref)
Dudycz, T., Skoczylas, W. (2014). Sektorowe wskaźniki finansowe. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw według działów (branż) w 2012 r. Rachunkowość, 3, 55–80.
Emerging Markets Information Service (EMIS). (2022). Pobrano z https://www.emis.com/ (dostęp: 6.04.2022).
Eurostat. (2021). Key Figures on the European Food Chain – 2021 Edition. Pobrano z https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/13957877/KS-FK-21-001-EN-N.pdf/dcf8d423-fa1c-5544-0813-b8e5cde92b59?t=1645018342178.10.2785/180958 (dostęp: 10.05.2022).
Feng, L., Hendrikse, G. W. J. (2012). Chain Interdependencies, Measurement Problems, and Efficient Governance Structure: Cooperatives Versus Publicly Listed Firms. European Review of Agricultural Economics, 39(2), 241–255. doi: 10.1093/erae/jbr007. (Crossref)
FoodDrinkEurope. (2021). Data & Trends. EU Food and Drink Industry 2021. Pobrano z https://www.fooddrinkeurope.eu/wp-content/uploads/2021/11/FoodDrinkEurope-Data-Trends-2021-digital.pdf (dostęp: 10.05.2022).
Ganc, M. (2016). Efektywność strategii finansowania działalności spółdzielni mleczarskich. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 4(82/1), 47–57. doi: 10.18276/ frfu.2016.4.82/1-04. (Crossref)
Ganc, M. (2020). Working Capital Management Strategy and Selected Measures of Financial Security for Dairy Cooperatives in Poland. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 19(4), 33–40. doi: 10.22630/ASPE.2020.19.4.38. (Crossref)
Gentzoglanis, A. (1997). Economic and Financial Performance of Cooperatives and Investor-Owned Firms: An Empirical Study. W: J. Nilsson, G. van Dijk (red.), Strategies and Structures in the Agro-food Industries (s. 171–182). Assen: Van Gorcum & Comp. B.V.
Ghosh, A. K., Maharjan, K. L. (2001). Impacts of Dairy Cooperative on Rural Income Generation in Bangladesh. Journal of International Development and Cooperation, 8(1), 91–105.
Gołaś, Z. (2020). Impact of Working Capital Management on Business Profitability: Evidence from the Polish Dairy Industry. Agricultural Economics – Czech, 66, 278–285. doi: 10.17221/335/2019-AGRICECON. (Crossref)
Hanisch, M., Rommel, J., Müller, M. (2013). The Cooperative Yardstick Revisited: Panel Evidence from the European Dairy Sectors. Journal of Agricultural & Food Industrial Organization, 11(1), 151–162. doi: 10.1515/jafio-2013-0015. (Crossref)
Henriksen, I. (1999). Avoiding Lock-in: Cooperative Creameries in Denmark, 1882–1903. European Review of Economic History, 3(1), 57–78. doi: 10.1017/S1361491699000039. (Crossref)
Kreczmańska-Gigol, K. (2013). Faktoring jako jeden z instrumentów zarządzania należnościami i zobowiązaniami handlowymi a struktura kapitału. Warszawa: Difin.
Kreczmańska-Gigol, K. (2014). Kredyt kupiecki. W: J. Szlęzak-Matusewicz, P. Flis (red.), Finansowanie przedsiębiorstwa. Ujęcie teoretyczno-praktyczne (s. 149–167). Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Krzemińska, D. (2009). Wiarygodność kontrahenta w kredycie kupieckim. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Lasley, P., Baumel, C. P., Deiter, R., Hipple, P. (1997). Strengthening Ethics within Agricultural Cooperatives. RBS Research Report 151. Pobrano z https://www.rd.usda.gov/sites/default/
files/rr151.pdf (dostęp: 29.06.2022).
Lerman, Z., Parliament, C. (1990). Comparative Performance of Cooperatives and Investor-Owned Firms in US Food Industries. Agribusiness, 6(6), 527–540. doi: 10.1002/1520-6297(199011)6:6<527::AID-AGR2720060602>3.0.CO;2-R. (Crossref)
Liang, Q., Hendrikse, G. (2013). Cooperative CEO Identity and Efficient Governance: Member or Outside CEO?. Agribusiness, 29(1), 23–38. doi: 10.1002/agr.21326. (Crossref)
Ma, W., Abdulai, A. (2016). Does Cooperative Membership Improve Household Welfare? Evidence from Apple Farmers in China. Food Policy, 58, 94–102. doi: 10.1016/j.foodpol.2015.12.002. (Crossref)
Madaleno, M., Bărbuţă-Mişu, N., Deari, F. (2019). Determinants of Net Trade Credit: A Panel VAR Approach Based on Industry. Prague Economic Papers, 28(3), 330–347. doi: 10.18267/ j.pep.696. (Crossref)
Martínez-Sola, C., García-Teruel, P. J., Martínez-Solano, P. (2014). Trade Credit and SME Profitability. Small Business Economics, 42, 561–577. doi: 10.1007/s11187-013-9491-y. (Crossref)
Martínez-Victoria, M., Arcas Lario, N., Maté Sánchez-Val, M. (2018). Financial Behavior of Cooperatives and Investor-Owned Firms: An Empirical Analysis of the Spanish Fruit and Vegetable Sector. Agribusiness, 34(2), 456–471. doi: 10.1002/agr.21513. (Crossref)
Martínez-Victoria, M., Maté Sánchez-Val, M., Arcas Lario, N. (2018). Spatial Determinants of Productivity Growth on Agri-Food Spanish Firms: A Comparison Between Cooperatives and Investor-Owned Firms. Agricultural Economics, 49(2), 213–223. doi: 10.1111/ agec.12410. (Crossref)
Nita, B., Kaczmarczyk, A., Oleksyk, P. (2020). Zagrożenia utraty bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstw. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Ortmann, G. F., King, R. P. (2007). Agricultural Cooperatives I: History, Theory and Problems. Agrekon, 46(1), 18–46. doi: 10.1080/03031853.2007.9523760. (Crossref)
Parliament, C., Lerman, Z., Fulton, J. (1990). Performance of Cooperatives and Investor-Owned Firms in the Dairy Industry. Journal of Agricultural Cooperation, 5, 1–16. doi: 10.22004/ag.econ.46229.
Pietrzak, M. (2019). Fenomen spółdzielni rolników. Pomiędzy rynkiem, hierarchią i klanem. Warszawa: CeDeWu.
Soboh, R. A. M. E., Oude Lansink, A., van Dijk, G. (2011). Distinguishing Dairy Cooperatives from Investor-Owned Firms in Europe Using Financial Indicators. Agribusiness, 27(1), 34–46. doi: 10.1002/agr.20246. (Crossref)
Suchoń, A. A., Zuba-Ciszewska, M. (2020). Functioning of Cooperatives within the Context of the Tasks of Communes (Especially Rural) – Selected Economic and Law Issues. Lex localis – Journal of Local Self-Government, 18(4), 901–925. doi: 10.4335/18.3.901-925(2020). (Crossref)
Szajner, P. (2022). Rynek mleka. Stan i perspektywy, 62. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
Tapia, F. J. B. (2012). Commons, Social Capital, and the Emergence of Agricultural Cooperatives in Early Twentieth Century Spain. European Review of Economic History, 16(4), 511–528. doi: 10.1093/ereh/hes014. (Crossref)
Verhofstadt, E., Maertens, M. (2015). Can Agricultural Cooperatives Reduce Poverty? Heterogeneous Impact of Cooperative Membership on Farmers’ Welfare in Rwanda. Applied Economic Perspectives and Policy, 37(1), 86–106. doi: 10.1093/aepp/ppu021. (Crossref)
Wasilewski, M., Domańska, T. (2017). Kredyt handlowy jako źródło finansowania działalności spółdzielni mleczarskich. Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae, 21(1), 141–151.
Wasilewski, M., Ganc, M. (2021). A Dynamic and Static View of the Financial Security of Dairy Cooperatives. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agrobusiness Economists, 23(2), 109–119. doi: 10.5604/01.3001.0014.8381. (Crossref)
Zawadzka, D. (2009). Determinanty popytu małych przedsiębiorstw na kredyt handlowy. Identyfikacja i ocena. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Ziętek-Kwaśniewska, K. (2016). Wykorzystanie kredytu handlowego w finansowaniu przedsiębiorstw w Polsce. Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne, 1(23), 203–216.
Ziętek-Kwaśniewska, K. (2020). Zobowiązania handlowe mikro- i małych przedsiębiorstw. Warszawa: CeDeWu.
Zuba-Ciszewska, M. (2020a). The Role of the Agricultural Co-operative Movement Worldwide – Economic Comments. W: A. Suchoń (red.), The Legal and Economic Aspects of Associations of Agricultural Producers in Selected Countries of the World (s. 213–230). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza..
Zuba-Ciszewska, M. (2020b). Rola spółdzielni w zapewnieniu dostępności żywności w Polsce − na przykładzie produktów mleczarskich. Wieś i Rolnictwo, 1(186), 93–119. doi: 10.53098/wir012020/05. (Crossref)
