Sprawa św. Stanisława w aspekcie historyczno-prawnym
Artur Lis
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4613-0671
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza historyczno-prawna sporu z 1079 roku biskupa Stanisława z Bolesławem II Śmiałym. Wychodząc od danych źródłowych – kronik Galla Anonima oraz mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem autor referuje dyskusję kolejnych pokoleń badaczy. Aspekt prawny sporu biskup-monarcha został omówiony ze szczegółowym uwzględnieniem prac Karola Górskiego i Witolda Sawickiego. Przyczyną wygnania króla Bolesława Śmiałego było zabójstwo biskupa krakowskie go Stanisława, popełnione jako zemsta za czyn określony wyrazem „traditio” – oznaczającym przeciwstawienie się poddanego względem panującego. To właśnie rozpoznał mistrz Wincenty tę prawdę, iż chrześcijański władca w chrześcijańskim narodzie to nie tyran narzucony, który absolutnie – niezależnie od okoliczności sprawuje swoją władzę. Szkic nie rości sobie praw do ostatecznego rozwiązania polemicznych kwestii np. przewinienia, jakiego dopuścił się biskup czy sądu jaki się miał nad nim odbyć. Zawarte w artykule bogate przypisy dokumentują i uzupełniają treść główną oraz rozszerzają spektrum problemowe i ułatwiają percepcję tekstu zasadniczego.
Słowa kluczowe:
Św. Stanisław, Bolesław Śmiały, traditio, factum św. Stanisława, Gall Anonim, Wincenty KadłubekBibliografia
Anonim tzw. Gall, Kronika polska, tłum. R. Grodecki, M. Plezia, wyd. 7, Wrocław 1996.
Banaszkiewicz J., Czarna i biała legenda Bolesława Śmiałego, „Kwartalnik Historyczny” 88(1981), z. 2.
Baszkiewicz J., Myśl polityczna wieków średnich, Poznań 2009.
Bełch S., Święty Stanisław. Biskup – męczennik, patron Polaków, Londyn 1977.
Błogosławiony Wincenty Kadłubek. W 800-lecie sakry biskupiej, „Cistercium Mater Nostra” R. II 2(2008), red. M. Starzyński, M. Zdanek, Kraków 2008.
Deptuła Cz., Uwagi o „problemie św. Stanisława”, „Więź” 1969, nr 7-8.
Dyjakowska M., Ewolucja poglądów na prawo rzymskie w Polsce do końca XVIII wieku, [w:] Prawo rzymskie a kultura prawna Europy, red. A. Dębiński, M. Jońca, Lublin 2008.
Górski K., O sprawie św. Stanisława, „Nasza Przeszłość” 1948, nr 4. (Crossref)
Grodecki R., Sprawa św. Stanisława, Kraków 1979.
Grudziński T., Bolesław Śmiały-Szczodry i biskup Stanisław. Dzieje konfliktu, wyd. II, Warszawa 1985.
Labuda G., Święty Stanisław biskup krakowski, patron Polski. Śladami zabójstwa – męczeństwa – ka- nonizacji, Poznań 2000.
Mistrz Wincenty Kadłubek, Kronika polska, przeł. i oprac. B. Kürbis, Wrocław 2008.
Przybyszewski B., Święty Stanisław. Biskup męczennik. (Sprawa świętego Stanisława. Bibliografia.
Legenda. Kult. Ikonografia. Polemika z Gerardem Labudą), red. I. Platowska-Sapetowa, Rzeszów- Łańcut 2005.
Sawicki W., Studia nad wpływem praw obcych w dawnej Polsce, Warszawa 1971.
Sawicki W., Terminologia prawnicza kroniki Anonima-Galla w świetle instytucji obcych i rodzimych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia” Sectio G, vol. XVII(1970), nr 1.
Skibiński E., Biskup i monarcha, [w:] „Docendo Discimus”. Studia historyczne ofiarowane Profesoro- wi Zbigniewowi Wielgoszowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. K. Kaczmarek, J. Nikodem, Poznań 2000.
Trawkowski S., Monarcha wobec ludu w świetle Kroniki mistrza Wincentego, [w:] Człowiek w społe- czeństwie średniowiecznym. Referaty z konferencji naukowej UW, 29–31 maja 1996 r., kom. red. R. Michałowski i in., Warszawa 1997.
Trawkowski S., Stanisław (Stanisław ze Szczepanowa, anachronicznie – Szczepanowski Stanisław) (przed 1039?-1079), święty, biskup krakowski, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLI/4, z. 171, Warszawa-Kraków 2002.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-4613-0671
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
