Duża klauzula „rebus sic stantibus”- w świetle polskich propozycji legislacyjnych
Rafał Maciąg
Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie , PolskaJakub Głowacz
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
Tzw. „duża” klauzula rebus sic stantibus została wprowadzona do polskiego kodeksu cywilnego w wyniku jego nowelizacji z dnia 28 lipca 1990 roku. Jest ona jedną z najistotniejszych instytucji przewidzianych w części ogólnej prawa zobowiązań. Klauzula ta pozwala sądowi zadecydować o losach konkretnej umowy w wypadku zaistnienia nadzwyczajnej zmiany okoliczności, których strony nie mogły przewidzieć w chwili jej zawarcia. Umożliwia ona ponadto łagodzenie rygoryzmu zasady pacta sunt servanda, której restrykcyjne stosowanie może w pewnych przypadkach zostać uznane za nieuzasadnione. Niniejszy artykuł stanowi próbę merytorycznej analizy oraz porównania klauzuli rebus sic stantibus w kontekście aktualnych i proponowanych rozwiązań legislacyjnych. Zasygnalizowano również praktyczne skutki wynikające z zastosowania omówionej klauzuli w obrocie gospodarczym.
Słowa kluczowe:
prawo zobowiązań, kodeks cywilny, umowa cywilnoprawna, klauzula, rebus sic stantibusBibliografia
Banaszczyk Z., Brzozowski A., Jagielska M., Kaliński M., Machnikowski P., Mostowik P., Olejniczak A. (red.), Pyziak-Szafnicka M., Śmieja A., Zawada K., Zoll F., System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań - część ogólna, t. 6, Warszawa 2009.
Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w prawie polskim (Na tle prawa niektórych państw obcych), Warszawa 1992.
Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, wyd. 11, Warszawa 2009.
Gniewek E. (red.), Ciepła H., Dmowski S., Gudowski J., Kołakowski K., Sychowicz M., Wiśniewski T., Żuławska Cz., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2011.
Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Poznań 1948.
Pecyna M. (red.), Pisuliński J., Zoll F., Wykonanie i skutki naruszenia zobowiązań. Projekt z uzasadnieniem, Kraków 2009.
Pietrzykowski K. (red.), Brzozowski A., Pazdan M., Safjan M., Skowrońska E., Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 1999.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania - część ogólna, wyd. 9, Warszawa 2010.
Rajski J., Prawo o kontraktach w obrocie gospodarczym, Warszawa 2000.
Rozwadowski W., Safjan M. (red.), Banaszczyk Z., Frąckowiak J., Górnicki L., Katner W. J., Łętowska E., Pazdan M., Pietrzykowski T., Pyziak-Szafnicka M., Pajor T.†, Radwański Z., Zieliński M., System prawa prywatnego. Prawo cywilne - część ogólna, t. 1, Warszawa 2007.
Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1969.
Brzozowski A., Klauzula rebus sic stantibus także w obrocie gospodarczym, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/1.
Czachórski W., Powrót przepisów o przekazie i klauzuli rebus sic stantibus, „Rozprawy z prawa cywilnego i ochrony środowiska. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego”, Katowice 1992/12.
Gawlik Z., Klauzula rebus sic stantibus w znowelizowanym kodeksie cywilnym, „Nowe Prawo” 1990/10-12.
Gołaczyński J., Przesłanki stosowania klauzuli rebus sic stantibus obecnie i pod rządami kodeksu zobowiązań, „Przegląd Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego” 1995/31.
Konopczak M., Mielus P., Wieprzowski P., Rynkowe aspekty problemów na pozagiełdowym rynku walutowych instrumentów pochodnych w Polsce w czasie globalnego kryzysu finansowego, „Bank i Kredyt” 2011/42(2).
Lackoroński B., Klauzula rebus sic stantibus a odpowiedzialność ex contractu, „Państwo i Prawo” 2012/3.
Mańko R., Przesłanki zastosowania klauzuli rebus sic stantibus w polskim prawie cywilnym, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2002/1.
Ostrowski L., Prawa potestatywne a art. 357¹1 KC, „Przegląd Sądowy” 2002/7-8.
Pecyna M., Zoll F., Zbiorcze uzasadnienie projektu: Treść, wykonanie i skutki naruszenia zobowiązania, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2010/4.
Pełczyński P., Klauzula rebus sic stantibus - kilka uwag de lege ferenda, „Rzeszowskie Zeszyty Naukowe. Prawo - Ekonomia” 1996, t. 19.
Rott-Pietrzyk E., Holenderska klauzula rozsądku i słuszności na tle innych uregulowań prawnych (wzór dla polskiego ustawodawcy?), „Studia Prawa Prywatnego” 2006/3.
Smyk M., Klauzula rebus sic stantibus a tzw. gospodarcza niemożliwość świadczenia, „Monitor Prawniczy” 2001/14.
Strugała R., Perspektywa zmian regulacji dużej klauzuli rebus sic stantibus (art. 357¹ KC). Uwagi na tle projektu przygotowanego na zlecenie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2012/1.
Szlachetka E., Stykowski P., Klauzule rebus sic stantibus w kodeksie cywilnym jako podstawa wzruszenia umów opcji walutowych, „Monitor Prawniczy” 2009/18
Tollik R., Nowe uregulowanie klauzuli rebus sic stantibus oraz nominalizmu i waloryzacji świadczeń pieniężnych w kodeksie cywilnym (art. 357¹ i 358¹ KC), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1991/6.
Black’s Law Dictionary, wyd. 6, West Publishing Co. 1990 (reprint 1998).
Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.