Zakres konstytucyjnej ochrony życia człowieka w Polsce w latach 1921-1997
Tomasz Kalita
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
W niniejszym artykule autor podjął się zadania polegającego na zbadaniu zakresu konstytucyjnej ochrony życia człowieka w historyczno-prawnych regulacjach obowiązujących w Polsce w latach 1921-1997, a dokładnie w okresie od 1 czerwca 1921 r. do 16 października 1997 r. Analiza poszczególnych aktów prawnych pozwoliła na określenie czy przedmiotowe zagadnienie było w ogóle unormowane, jeżeli tak to w jakim zakresie, a jeżeli nie to z jakich przyczyn.
Słowa kluczowe:
prawa człowieka, prawo do życia, prawna ochrona życia, prawo konstytucyjne, Konstytucja RP z 1921 r., Konstytucja RP z 1935 r., ustrojowe akty prawne okresu przejściowego 1944-1947, Konstytucja PRL z 1952 r., Mała Konstytucja z 1992 r.Bibliografia
Burda A., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1965.
Burda A., Rybicki M., Siemieński F., Skrzydło W., Szymczak T., Studia z zakresu konstytucjonalizmu socjalistycznego, Wrocław –Warszawa - Kraków 1969.
Buzek J., Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz uzasadnienie i porównanie tegoż projektu z konstytucjami szwajcarską, amerykańską i francuską, Warszawa 1919.
Buzek J., Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, cz. I, Warszawa 1920.
Deklaracja Sejmu Ustawodawczego z dnia 22 lutego 1947 r. w przedmiocie realizacji praw i wolności obywatelskich, sprawozdanie stenograficzne Sejmu Ustawodawczego 8/45, [w:] Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791-1982, Warszawa 1985.
Dubanowicz E., O dobrą konstytucję, Lwów 1919.
Dwernicki T., O prawach obywatelskich, Kraków 1896.
Dwernicki T., Prawa i obowiązki obywatelskie, [w:] Nasza Konstytucja. Cykl odczytów urządzonych staraniem Dyrekcji Szkoły Nauk Politycznych w Krakowie od 12-25 maja 1921 r. Przy udziale Wł. Abrahama, T. Dwernickiego, S. Estreichera, Wł. Jaworskiego, S. Kutrzeby, M. Rostworowskiego, S. Wróblewskiego i F. Zolla, Kraków 1922.
Działocha K., Trzciński J., Zagadnienie obowiązywania Konstytucji Marcowej w Polsce Ludowej 1944-1952, Wrocław -Warszawa -Kraków -Gdańsk 1977.
Estreicher S., Przewodnia myśl konstytucji polskiej w porównaniu do konstytucji obcych, w: Nasza Konstytucja. Cykl odczytów urządzonych staraniem Dyrekcji Szkoły Nauk Politycznych w Krakowie od 12-25 maja 1921 r.. Przy udziale W. Abrahama, T. Dwernickiego, S. Estreichera, Wł. Jaworskiego, S. Kutrzeby, M. Rostworowskiego, S. Wróblewskiego i F. Zolla, Kraków 1922, s. 191 i n.
Garlicki L., Mała konstytucja. Rozdział 6, art. 77, [w:] Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. Garlicki L., Warszawa 1995.
Gdulewicz E., Konstytucja kwietniowa z 1935 roku. Mity i rzeczywistość, Warszawa 1985.
Gdulewicz E., Gwiżdż A., Witkowski Z., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1935 r., [w:] Konstytucje Polski.., t. 2, red. Kallas M., Warszawa 1990.
Grabowski R., Prawo do ochrony życia w polskim prawie konstytucyjnym, Rzeszów 2006.
Gronowska B., Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, [w:] Prawo konstytucyjne, red. Witkowski Z., Toruń 1998, s. 116-119.
Grzybowski K., Ustrój Polski Współczesnej 1944-1948, Kraków 1948.
Hłasko S., Polak J., Projekt konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1919.
Jarosz Z., Gebethner S., Popkowski J., Zakrzewska J., [w:] Polskie Prawo Państwowe, Warszawa 1960, cz. 1, s. 63-67.
Kallas M., Lityński A., Historia ustroju i prawa Polski Ludowej, Warszawa 2000.
Komarnicki W., Polskie prawo polityczne. Geneza i system, Warszawa 1922.
Komarnicki W., Zarys ustroju państwowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.
Komarnicki W., O zmianie Konstytucji Polskiej, Wilno 1927.
Konstytucja Finlandii z dnia 17 lipca 1919 r., [w:] Nowe konstytucje, red. J. Makowski, Warszawa 1925, s. 83 i n.
Konstytucja i podstawowe akty ustawodawcze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, oprac. A. Gwiżdż, J. Zakrzewska, Warszawa 1964, s. 48 i n.
Konstytucja Republiki Czechosłowackiej z dnia 29 lutego 1920 r., [w:] Nowe konstytucje, dz. cyt., s. 273 i n.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 kwietnia 1935 roku, oprac. Paszkudzki A., Lwów - Warszawa 1935, s. 3 i n.
Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, red. Kallas M., t. 2, Warszawa 1990.
Korobowicz A., Mojak R., Skrzydło W., Zarys dziejów konstytucjonalizmu polskiego, Lublin 1996.
Krukowski S., Nieznany projekt konstytucji polskiej z roku 1919, „Czasopismo prawno-historyczne”, (1975), z. 2, s. 260-261.
Krukowski S., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r. , [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, red. Kallas M., Warszawa 1990.
List p. Clemenceau do p. Paderewskiego, pkt. 5-6, [w:] Komaniecki K.W., Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912-styczeń 1924, Warszawa-Kraków 1924, s. 234-235.
Łopatka A., Pojęcie podstawowych praw i obowiązków obywateli PRL, [w:] Podstawowe prawa i obowiązki obywateli PRL, red. A. Łopatka, Warszawa 1968.
Łopatka A., Zasady rządzące prawami człowieka w Polsce, [w:] Prawa człowieka w Polsce, red. Łopatka A., Warszawa 1980, s. 35.
Makowski J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego ogłoszony dnia 22 lipca 1944 r., (załącznik do Dz. U. z 1944 r. Nr 1), [w:] Konstytucja i odstawowe akty ustrojowe Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, oprac. F. Siemieński, W. Skrzydło, J. Ziembiński, Warszawa 1978, s. 9-14.
Mękarski S., O obowiązkach i prawach obywatelskich na posiedzeniu Komisji Konstytucyjnej 9 III 1933 r. (referat), „Nowe Państwo”, (1933), nr 8, s. 148.
Opałek K., Podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie w świetle Konstytucji PRL, Warszawa 1955.
Paszkudzki A., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921. Z uwzględnieniem zmian ustalonych ustawą z dnia 2 sierpnia 1926 roku zmieniającą i uzupełniającą Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921. Komentarz, Lwów-Warszawa 1927.
Peretiatkowicz A., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Poznań 1921.
Piekarski R., Cnoty obywatelskie i polityczne „Solidarności”, [w:] Dudek A., Gontarz J., Gładysz M., Goćkowski J., Kisiel P., Królak S., Latoszek M., Mażewski L., Piekarski R., Szczepański M., Turek W., „Solidarność” a wychodzenie Polski z komunizmu, Gdańsk 1995, s. 42 i n.
Pietrzak M., Konstytucja z 17 marca 1921 r. Z perspektywy 80 lat, „Przegląd Sejmowy”, (2001), 2, s. 9-20.
Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski. Okres 1914-1939, t. 2, Gdańsk 1990.
Polskie prawo państwowe, oprac. Z. Jarosz, S. Gebethner, J. Popkowski, J. Zakrzewska, cz. I, Warszawa 1960.
Posseltówna I., Konstytucja polska z dnia 23 kwietnia 1935 roku, Warszawa-Lwów 1935.
Rostocki W., Pięćdziesiąt lat mocy obowiązującej Konstytucji Kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i praktyce, Lublin 2002.
Salecki J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku, Łódź 1929.
Silski J., Socjalistyczna koncepcja praw, wolności i obowiązków obywatelskich, [w:] Prawa i obowiązki obywatelskie w Polsce i świecie, red. Szczepaniak M., Warszawa 1978, s. 157-189.
Skrzydło W., Charakter i znaczenie polityczno-prawne Manifestu Lipcowego PKWN, [w:] „Czasopismo prawno-historyczne”, (1959), T. XI, z. 2.
Skrzydło W., Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, Lublin 1979.
Skrzydło W., Ustrój polityczny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Rzeszów 1979.
Skrzydło W., Przemiany polityczno-ustrojowe w Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, [w:] Prawo konstytucyjne, red. Skrzydło W., Lublin 1994, s. 138 i n.
Skrzydło W., Ustrój konstytucyjny Polski Ludowej i jego ewolucja do roku 1989, [w:] Korobowicz A., Mojak R., Skrzydło W., Zarys dziejów konstytucjonalizmu polskiego, Lublin 1996, s. 111.
Skrzydło W., Polskie Prawo Konstytucyjne, Lublin 2006.
Sobolewski E., Zobowiązania międzynarodowe Polski, [w:] Encyklopedia prawa obowiązującego w Polsce. Praca zbiorowa z udziałem profesorów uniwersytetów polskich, red. Peretiatkowicz A., Poznań 1923, s. 212.
Sokolewicz W., Konstytucja PRL po zmianach z 1976 r., Warszawa 1978.
Stembrowicz J., Konstytucja PRL z 1952 r. na tle nowelizacji 1954-1980, [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, red. Kallas M., Warszawa 1990, s. 377-411.
Wieruszewski R., Prawa osobiste, [w:] Prawa człowieka w Polsce, red. Łopatka A., Warszawa 1980, s. 68-88.
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
Zakrzewska J., Podstawowe prawa i obowiązki obywateli w PRL, [w:] Polskie Prawo Państwowe, Warszawa 1961, s. 197-216.
Żarnowski J., Powstanie systemu państw narodowych w Europie Środkowej, [w:] Ład Wersalski w Europie Środkowej, Konferencja naukowa w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie 2-3 grudnia 1969 r., red. Żarnowski J., Wrocław 1971, s. 7-34.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.