Potencjał gmin województwa lubelskiego w świetle wybranych kategorii rozwoju społeczno-gospodarczego w latach 1995–2021

Grzegorz Krawczyk

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-7467-6260


Abstrakt

Celem artykułu jest analiza poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa lubelskiego w latach 1995–2021. Przedmiotem badań uczyniono 213 gmin województwa. Źródłem danych do przeprowadzonej analizy był Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Do badania użyto analizy taksonomicznej, metody bez wzorca. Przeanalizowano 19 zmiennych w badanym okresie. Podzielono je na zmienne dotyczące rozwoju: ekonomicznego (7 zmiennych), społecznego (8 zmiennych) i technicznego (4 zmienne). W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono wzrost poziomu rozwoju w badanym okresie. Zaobserwowano, że zróżnicowanie poziomu rozwoju gmin w układzie przestrzennym zmniejsza się. Stwierdzono również, że z uwagi na przyjęte cechy akcesja Polski do Unii Europejskiej miała wpływ na spadek indeksów dynamiki przemian w badanych gminach.

Słowa kluczowe:

rozwój lokalny, rozwój społeczno-gospodarczy, analiza taksonomiczna, gminy

Adamowicz, M., Janulewicz, P. (2016). Ocena poziomu rozwoju dużych miast w Polsce – wyniki badań wykorzystujących wzorzec rozwoju Hellwiga. Studia Regionalne i Lokalne, 2(64), 68–86.

Berbeka, J. (2006). Konwergencja gospodarcza a konwergencja społeczna krajów Unii Europejskiej (15) w latach 1985–2002. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 8, 267–280.

Brol, R. (2004). Funkcje miast. W: R. Brol (red.), Ekonomika i zarządzanie miastem (s. 23–24). Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.

Chądzyńska, E. (2016). Procesy demograficzne w małych miastach i ich wiejskim otoczeniu na przykładzie województwa dolnośląskiego (okres 1995–2013). Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 279, 97–109.

Czornik, M. (2008). Miasto. Ekonomiczne aspekty funkcjonowania. Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach.

Dziemianowicz, W. (1998). Rola władz samorządowych w stymulowaniu napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W: Z. Olesiński (red.), Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce (s. 214–232). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Główny Urząd Statystyczny. (2023). Bank Danych Lokalnych. Pobrano z https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start (5.04.2023).

Głuszczuk, D. (2011). Istota rozwoju regionalnego i jego determinanty. Ekonomia, 5(17), 68–80.

Jerczyński, M. (1971). Metody pośrednie identyfikacji i pomiaru bazy ekonomicznej miast. W: K. Dziewoński, M. Jerczyński, Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast (s. 111–142). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Kapusta, F. (2004). Infrastruktura jako czynnik aktywizacji gminy. Wiadomości Statystyczne [organ Głównego Urzędu Statystycznego i Polskiego Towarzystwa Statystycznego], 49(6), 56–60.

Kiniorska, I. (2014). Wybrane problemy społeczno-demograficzne województwa świętokrzyskiego. Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae, Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 18(3), 115–128.

Kocur-Bera, K. (2011). Rozwój infrastruktury na przykładzie wybranych gmin wiejskich. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 1, 29–37.

Kołodziejczyk, D. (2014). Infrastruktura w rozwoju społeczno-gospodarczym gmin w Polsce. Agrobiznes 2014. Problemy ekonomiczne i społeczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 360, 198–207.

Konecka-Szydłowska, B., Maćkowiak, H. (2016). Zróżnicowanie funkcjonalne miast województwa wielkopolskiego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 36, 39–56.

Kosiedowski, W. (2001). Teoretyczne problemy rozwoju regionalnego. W: W. Kosiedowski (red.), Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym. Problemy teorii i praktyki (s. 17–46). Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.

Kozubek, D., Konecka-Szydłowska, B. (2022). Potencjał Wągrowca jako ośrodka powiatowego w świetle wybranych kategorii poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 62, 111–130. doi: 10.14746/rrpr.2022.62.07.

Krawczyk, G. (2017). Zróżnicowanie poziomu rozwoju ekonomicznego miast regionu wschodniego a zróżnicowanie dynamiki przemian. Studia Regionalne i Lokalne, 4(70), 84–119.

Lira, J., Wysocki, F. (2004). Zastosowanie pozycyjnego miernika rozwoju do pomiaru poziomu zagospodarowania infrastrukturalnego powiatów. Wiadomości Statystyczne, 9, 39–49.

Ludwiczak, B. (2014). Efektywność wydatków powiatów wschodniego regionu Polski w latach 2008–2012. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 40(4), 125–136.

Madras-Kobus, B. (2001). Taksonomia a rozwój regionalny. W: A. F. Bocian (red.), Rozwój regionalny: cele i metody (s. 175–180). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Malina, A., Malina, P. (2005). Determinanty rozwoju regionalnego Polski. Wiadomości Statystyczne, 10, 68–78.

Marciniak, S. (2005). Makro- i mikroekonomia. Podstawowe problemy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Młodak, A. (2005). Ocena zmienności cech statystycznych w modelu taksonomicznym. Wiadomości Statystyczne, 9, 5–18.

Młodak, A. (2006). Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Warszawa: Difin. Niedźwiecki, A. (2002a). Analiza taksonomiczna jako narzędzie oceny potencjału społeczno-gospodarczego województw. W: E. Bojar, J. Kurys (red.), Zróżnicowanie i współpraca regionów w integracji europejskiej (s. 69–80). Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.

Niedźwiecki, A. (2002b). Analiza zróżnicowania międzyregionalnego jako narzędzie planowania finansowego w banku detalicznym. W: D. Zarzecki (red.), Zarządzanie finansami, klasyczne zasady – nowoczesne narzędzia (t. 1, s. 399–408).Szczecin: ECONOMICUS.

Parysek, J. (2018). Rozwój społeczno-gospodarczy oraz czynniki i uwarunkowania rozwoju. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 183, 37–56.

Pociecha, J., Podolec, B., Sokołowski, A., Zając, K. (1988). Metody taksonomiczne w badaniach społeczno-ekonomicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Ponikowski, H. (2002). Asymetria stymulant i destymulant konkurencyjności województwa lubelskiego. W: E. Bojar, J. Kurys (red.), Zróżnicowanie i współpraca regionów w integracji europejskiej (ze szczególnym uwzględnieniem władz lokalnych i regionalnych) (s. 57–65). Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.

Ponikowski, H. (2004). Wstępna zbiorcza analiza taksonomiczna poziomu rozwoju powiatu lubartowskiego i jego gmin. W: Raport końcowy usługi „Planowanie Rozwoju Lokalnego”. Moduł C „Studium Lokalnego Potencjału Gospodarczego Powiatu Lubartowskiego” (s. 11–25). Lublin: Centrum Kształcenia Menedżerów Przemysłowych.

Rakowski, W., Pakulska, T. (2001). Przeobrażenia układów ludności w Polsce w latach 1989–1996. W: W. Rakowski (red.), Zmiany w Polskiej przestrzeni (s. 141–163). Seria: Monografie i Opracowania 478. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.

Ratajczak, M. (2000). Infrastruktura a wzrost i rozwój gospodarczy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 62(4), 83–102.

Roeske-Słomka, I. (2006). Syntetyczne mierniki rozwoju społeczno-gospodarczego miast wojewódzkich. Wiadomości Statystyczne, 51(3), 71–80.

Rosner, A. (2007). Zróżnicowanie dynamiki przemian na obszarach wiejskich. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 165–188). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Rosner, A., Stanny, M. (2007a). Przyjęta struktura procesu badawczego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 27–46). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Rosner, A., Stanny, M. (2007b). Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 47–114). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Rosner, A., Stanny, M. (2007c). Zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich w Polsce według komponentu społecznego. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowaniepoziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 115–152). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Roszkowska, S. (2005). Kapitał ludzki a wzrost gospodarczy w ujęciu wojewódzkim. Wiadomości Statystyczne, 4, 46–67.

Swianiewicz, P. (1989). Społeczno-ekonomiczna typologia miast i gmin w Polsce. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Szubska-Włodarczyk, N. (2014). Pomiar rozwoju społecznego na obszarach wiejskich w Polsce – analiza regionalna. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu., 16(6), 468–475.

Tokarski, T., Stępień, W., Wojnarowski, J. (2006). Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego województw. Wiadomości Statystyczne, 7/8, 87–105.

Wiatrak, A. (2000). Zarządzanie gospodarką regionalną i lokalną. W: E. Bojar, B. Plawgo (red.), Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym (s. 83–92). Warszawa: „Nauka – Edukacja”.

Wysoki, F., Łuczak, A. (2004). Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Wielkopolski. W: J. J. Parysek (red.), Rozwój regionalny i lokalny w Polsce w latach 1989–2002 (s. 317–329). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe.

Ziemiańczyk, U. (2010). Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w województwie małopolskim. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 14, 31–40.

Ziółkowski, M. (1997). Dysproporcje w zagospodarowaniu infrastrukturalnym gmin województw Polski środkowo-wschodniej. W: W. Rakowski (red.), Przemiany społeczno-ekonomiczne Polski w układzie przestrzennym w latach 1989–1994 (s. 101–124). Warszawa: Oficyna Wydawnicza (Szkoła Główna Handlowa).

Pobierz

Opublikowane
2023-12-22


Krawczyk, G. (2023). Potencjał gmin województwa lubelskiego w świetle wybranych kategorii rozwoju społeczno-gospodarczego w latach 1995–2021. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (4), 85–115. https://doi.org/10.31743/ppe.16631

Grzegorz Krawczyk  grzegorz.krawczyk@poczta.onet.eu
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-7467-6260



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.