Stan finansów osobistych Polaków przed i w trakcie pandemii COVID-19 – na podstawie wybranych wskaźników
Abstrakt
Artykuł podejmuje tematykę pomiaru efektywności zarządzania finansami osobistymi w kontekście aktualnych, dynamicznych zmian w otoczeniu społeczno-gospodarczym, przede wszystkim pandemii COVID-19. Celem opracowania jest diagnoza stanu finansów osobistych polskich gospodarstw domowych w okresie 2010–2021 oraz ocena efektywności zarządzania nimi. Wielowymiarowa analiza opiera się na wskaźnikach uwzględniających ekonomiczny, behawioralny, społeczny i systemowy aspekt zarządzania finansami osobistymi. Dla dokonania kompleksowej oceny skonstruowano syntetyczny wskaźnik efektywności finansów osobistych. Wyniki pokazują, że polskie gospodarstwa domowe ciągle podnoszą efektywność zarządzania finansami osobistymi, a w 2020 r., kiedy rozpoczęła się pandemia COVID-19, wykazały się najwyższym poziomem efektywności finansów osobistych, m.in. dzięki wyższej stopie oszczędności, mniejszym wydatkom i mniejszemu zadłużeniu.
Słowa kluczowe:
efektywność finansów osobistych, finanse gospodarstw domowych, finanse osobiste, pandemia COVID-19Bibliografia
Achou, B., Boisclair, D., D’Astous, Ph., Fonseca, R., Glenzer, F., Michaud, P. (2020). Early Impact of the COVID-19 Pandemic on Household Finances in Quebec. Canadian Public Policy – Analyse de Politiques, 46(S3), S217–S235. doi: 10.3138/cpp.2020-087. (Crossref)
Anand, S., Mishra, K., Verma, V., Taruna, T. (2020). Financial Literacy as a Mediator of Personal Financial Health during COVID-19: A Structural Equation Modelling Approach. Emerald Open Research, 2, 59. doi: 10.35241/emeraldopenres.13735.1. (Crossref)
Bielski, M. (1997). Organizacje: istota, struktury, procesy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Billingsley, R. S., Gitman, L. J., Joehnk, M. D. (2016). Personal Financial Planning. Boston: Cengage Learning.
Biuro Informacji Gospodarczej. (2013). InfoDług Ogólnopolski raport o zaległym zadłużeniu i klientach podwyższonego ryzyka – październik 2013 – 25. edycja. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/423174/infodlug-ogolnopolski-raport-o-zaleglym-zadluzeniu-i-klientach-podwyzs-2019-02-21-13-02-18-192 (19.03.2024). (Crossref)
Biuro Informacji Gospodarczej. (2014). InfoDług Ogólnopolski raport o zaległym zadłużeniu i klientach podwyższonego ryzyka – październik 2014 – 29. edycja. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/423189/infodlug-ogolnopolski-raport-o-zaleglym-zadluzeniu-i-klientach-podwyzs-2019-02-21-13-05-58-330 (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2015). InfoDług: Indeks Zaległych Płatności Polaków – grudzień 2015. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/423191/infodlug-indeks-zaleglych-platnosci-polakow-grudzien-2015 (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2017a). InfoDług: Indeks Zaległych Płatności Polaków – grudzień 2016. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/423197/infodlug-indeks-zaleglych-platnosci-polakow-grudzien-2016 (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2017b). InfoDług: Indeks Zaległych Płatności Polaków – listopad 2017. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/423201/infodlug-indeks-zaleglych-platnosci-polakow-listopad-2017 (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2018). InfoDług: Indeks Zaległych Płatności Polaków – listopad 2018. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/423206/infodlug-indeks-zaleglych-platnosci-polakow-listopad-2018 (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2019). InfoDług: Indeks Zaległych Płatności Polaków – listopad 2019. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/568654/infodlug-indeks-zaleglych-platnosci-polakow-listopad-2019 (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2020). InfoDług: Indeks Zaległych Płatności Polaków – listopad 2020. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/596904/infodlug-indeks-zaleglych-platnosci-polakow-listopad-2020 (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2021). Ponad 106 tys. osób z długami mniej niż przed pandemią. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/721861/ponad-106-tys-osob-z-dlugami-mniej-niz-przed-pandemia (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2022). Raport InfoDług: Pokolenie X najbardziej zadłużone wśród wszystkich generacji, ale milenialsi już depczą im po piętach. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje/776756/raport-infodlug-pokolenie-x-najbardziej-zadluzone-wsrod-wszystkich-generacji-ale-milenialsi-juz-depcza-im-po-pietach (19.03.2024).
Biuro Informacji Gospodarczej. (2023). Raport InfoDług: Rekordowy wzrost zadłużenia Polaków. Inflacja bardziej zaszkodziła Polsce Wschodniej. Pobrano z https://media.big.pl/publikacje?category=4915 (24.05.2023).
Carraro, W. B. W. H., Soster, M. P. (2022). Changes in Personal Financial Behavior Amid the COVID-19 Pandemic in Brazil. W: T. Eugénio, G. Azevedo, A. Fialho (red.), Modern Regulations and Practices for Social and Environmental Accounting (s. 191–205). Hershey, PA: IGI Global. (Crossref)
Centrum Badania Opinii Społecznej. (2023). Zadowolenie z życia w roku 2022. Komunikat z badań, 5. Pobrano z https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_005_23.PDF (19.03.2024).
Eurostat. (b.d.). Baza danych. Pobrano z https://ec.europa.eu/eurostat/web/main/data/database (24.05.2023).
Eurostat. (2023a). At-Risk-of-Poverty Rate. Pobrano z https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/tespm010 (24.05.2023).
Eurostat. (2023b). Inability to Face Unexpected Financial Expenses – EU-SILC Survey. Pobrano z https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/ilc_mdes04 (24.05.2023).
Eurostat. (2023c). Population on 1 January by Age and Sex. Pobrano z https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/demo_pjan (24.05.2023).
Federacja Konsumentów. (2020). Raport z badania. Finanse Polaków w czasie COVID-19. Jak pandemia wpłynęła na portfele i zwyczaje finansowe Polaków?. Warszawa: Federacja Konsumentów, Fundacja Rozwoju Rynku Kapitałowego.
Ivkovic, N. (2021). Beyond the Pandemic – a New Era of Consumer Behavior. Economic and Social Development: Book of Proceedings, 19 February, 6–17.
Li, J., Song, Q., Peng, C., Wu, Y. (2020). COVID-19 Pandemic and Household Liquidity Constraints: Evidence from Micro Data. Emerging Markets Finance and Trade, 56(15), 3626–3634. doi: 10.1080/1540496x.2020.1854721. (Crossref)
Organisation for Economic Co-operation and Development. (b.d.). Baza danych. Pobrano z https://data.oecd.org/ (29.05.2023).
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023a). Household Debt (indicator). Pobrano z https://data.oecd.org/hha/household-debt.htm#indicator-chart (24.05.2023). doi: 10.1787/f03b6469-en. (Crossref)
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023b). Household Disposable Income (indicator). Pobrano z https://data.oecd.org/hha/household-disposable-income.htm#indicator-chart (24.05.2023). doi: 10.1787/dd50eddd-en. (Crossref)
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023c). Household Financial Assets (indicator) [dane dla 2021 r.]. Pobrano z https://data.oecd.org/hha/household-financial-assets.htm (29.05.2023). doi: 10.1787/7519b9dc-en. (Crossref)
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023d). Household Financial Transactions. Pobrano z https://data.oecd.org/hha/household-financial-transactions.htm#indicator-chart (24.05.2023).
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023e). Household Net Worth (indicator). Pobrano z https://data.oecd.org/hha/household-net-worth.htm#indicator-chart (24.05.2023). doi: 10.1787/2cc2469a-en. (Crossref)
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023f). Household Savings (indicator). Pobrano z https://data.oecd.org/hha/household-savings.htm#indicator-chart (24.05.2023). doi: 10.1787/cfc6f499-en. (Crossref)
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023g). Household Spen¬ding (indicator). Pobrano z https://data.oecd.org/hha/household-spending.htm#indicator-chart (24.05.2023). doi: 10.1787/b5f46047-en. (Crossref)
Scheiber, T., Koch, M. (2022). Mitigating the Impact of the Pandemic on Personal Finances in CESEE: Descriptive Evidence for 2020. Focus on European Economic Integration, Q2/22, 63–96.
Szustak, G., Gradoń, W., Szewczyk, Ł. (2021). Household Financial Situation during the COVID-19 Pandemic with Particular Emphasis on Savings – An Evidence from Poland Compared to Other CEE States. Risks, 9(9), 166. doi: 10.3390/risks9090166. (Crossref)
Yue, P., Korkmaz, A. G., Zhou, H. (2020). Household Financial Decision Making Amidst the COVID-19 Pandemic. Emerging Markets Finance and Trade, 56(10), 2363– 2377. doi: 10.1080/1540496x.2020.1784717. (Crossref)
Zdanowska, M. (2011). Koncepcja efektywności zarządzania finansami osobistymi. W: D. Korenik (red.), Finanse i rachunkowość, Seminarium Doktorantów: Edycja VIII (s. 77–91). Seria: Zeszyty Naukowe 32. Wrocław: Wyższa Szkoła Zarządzania i Finansów we Wrocławiu.
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie https://orcid.org/0000-0002-4024-2851
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
