Main political and legal problems of religious building construction in the Polish People’s Republic between 1945 and 1989
Konrad Dyda
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-2061-7839
##semicolon##
https://doi.org/10.31743/ppe.5718
Abstract
The article deals with the most important issues of law and religious policy of the People’s Republic of Poland in the field of religious building construction. Licensing of permits for the implementation of construction projects by religious associations, especially the Catholic Church and the repression of people and communities undertaking illegal construction of religious and ecclesiastical buildings was one of the main forms of conducting religious policy by the authorities of the People’s Republic of Poland. At the same time, uniform provisions of the law in force in this matter were applied in an extremely diverse way (both within individual units of the Catholic Church and non-Roman Catholic religious associations), depending on extra-legal political and religious factors. Therefore, the issue of sacred buildings is one of the clearest examples of instrumentalisation of the law – both at the level of its establishment and application – in the activities of the authorities of the People’s Republic of Poland.
##semicolon##
religious building construction##common.commaListSeparator## Polish People’s Republic##common.commaListSeparator## law on religion##common.commaListSeparator## religion policy##submission.citations##
Bełch K., Strategie duszpasterskie arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, [w:] Arcybiskup Ignacy Tokarczuk w oczach społeczeństwa, red. J. Zimny, Sandomierz 2003, s. 217-228.
Biłas I., Likwidacja greckokatolickiej diecezji przemyskiej oraz tragiczne losy jej ordynariusza bp. Jozafata Kocyłowskiego w kontekście polityki wyznaniowej ZSRR, [w:] Polska-Ukraina 1000 lat sąsiedztwa. Studia z dziejów greckokatolickiej diecezji przemyskiej, red. S. Stępień, Przemyśl 1996, s. 277-289.
Bober S., Spór o cerkwie greckokatolickie w diecezji przemyskiej za rządów biskupa Ignacego Tokarczuka, „Biuletyn Ukrainoznawczy”, 6.1/2000, s. 118-124.
Borcz H., Nieudana próba likwidacji przez władze komunistyczne parafii rzymskokatolickiej w Wołkowyi w Bieszczadach (na kanwie dramatycznych wydarzeń 3-4 października 1967 r.), [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 1944-1989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2009, s. 279-319.
Draus J., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk a opór społeczny w diecezji przemyskiej, <Studia Rzeszowskie>, 10.1/2003, s. 109-116.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.
Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995.
Godlewski J.F., Jabłoński K.H., Prawo a religia, Warszawa 1988.
Jedynak W., Integracja społeczności kościelnych w katolickiej myśli społecznej i w działalności przemyskich biskupów-społeczników (w XX wieku), <Premislia Christiana>, 13.9/2008, s. 187-215.
Jedynak W., Organizacja sieci parafii i kościołów w Rzeszowie, a aktywność katolików świeckich, <Premislia Christiana>, 14.11/2010, s. 299-336.
Jedynak W., Rozwój struktur parafialnych w Rzeszowie: analiza socjologiczno-pastoralna, Społeczeństwo i Rodzina, <Społeczeństwo i Rodzina>, 29.4/2011, s. 22-37.
Jedynak W., Wpływ budownictwa sakralnego na zmiany zachowań religijno-moralnych katolików w diecezji przemyskiej, <Społeczeństwo i Rodzina>, 23.3/2010, s. 8-22.
Jedynak W., Wpływ nielegalnego budownictwa sakralnego na uaktywnienie apostolatu ludzi świeckich w państwie totalitarnym na przykładzie diecezji przemyskiej, <Studia Sandomierskie>, 14.2-4/2007, s. 377-387.
K. Pawlicka, Polityka władz wobec Kościoła katolickiego (grudzień 1970-października 1978), Warszawa 2004.
Kała M., Formy administracyjnego zwalczania Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej, [w:] Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyênie 1945-1989, red. S.A. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wrocław 2004, s. 179-206.
Krasowski K., Państwo a Kościół katolicki w Polsce Ludowej, <Czasopismo Prawno-Historyczne>, 47.1-2/1995, s. 45-59.
Misztal H., Polskie prawo wyznaniowe. Zagadnienia wstępne. Rys historyczny, Lublin 1997.
Musiał J., Represje wobec budowniczych kościołów w diecezji przemyskiej, „Studia Rzeszowskie”, 10.1/2003, s. 117-128.
Musiał J., Stan prawny i sytuacja faktyczna świątyń unickich na terenie diecezji przemyskiej w latach 1945-1985,[w:] Polska-Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, t.1. Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu etnicznym, red. S. Stępień, Przemyśl 1990, s. 257-262.
Nabywaniec S., Działania Biskupa Ignacego Tokarczuka na rzecz ratowania cerkwi greckokatolickich, „Studia Rzeszowskie”, 10.1/2003, s. 129-139.
Pawlicka K., Polityka władz wobec Kościoła katolickiego (grudzień 1970-październik 1978), Warszawa 2004.
Pelc P., Położenie prawne Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1945-1989, <Więź>, 405.7/1992, s. 107-121.
Rudnicka M., Budownictwo sakralne misją trudnych czasów, [w:] Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów -Stalowa Wola 1991, s. 88-97.
Tokarczuk A., Budowa kościoła parafialnego w służbie tworzenia wspólnoty kościelnej, <Ateneum Kapłańskie>, 113.1/1989, s. 50-61
Wierzbieniec W., Instytucjonalizacja życia religijnego w Rzeszowie po II wojnie światowej, [w:] Rzeszów dawny i współczesny. Społeczeństwo, red. K. Kaszuba, Z. Sokół, Rzeszów 2005, s. 59-96.
Wojewoda Z., Zarys historii Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1944-1989, Kraków 1994.
Zieliński T.J., Stosunek państwa do mniejszościowych związków religijnych w Polsce Ludowej w perspektywie ówczesnej doktryny prawa konstytucyjnego i wyznaniowego, [w:] Władze Polski Ludowej a mniejszościowe związki wyznaniowe, red. T.J. Zieliński, Warszawa-Katowice 2010, s. 183-210.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003
Biłas I., Likwidacja greckokatolickiej diecezji przemyskiej oraz tragiczne losy jej ordynariusza bp. Jozafata Kocyłowskiego w kontekście polityki wyznaniowej ZSRR, [w:] Polska-Ukraina 1000 lat sąsiedztwa. Studia z dziejów greckokatolickiej diecezji przemyskiej, red. S. Stępień, Przemyśl 1996, s. 277-289.
Bober S., Spór o cerkwie greckokatolickie w diecezji przemyskiej za rządów biskupa Ignacego Tokarczuka, „Biuletyn Ukrainoznawczy”, 6.1/2000, s. 118-124.
Borcz H., Nieudana próba likwidacji przez władze komunistyczne parafii rzymskokatolickiej w Wołkowyi w Bieszczadach (na kanwie dramatycznych wydarzeń 3-4 października 1967 r.), [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 1944-1989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2009, s. 279-319.
Draus J., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk a opór społeczny w diecezji przemyskiej, <Studia Rzeszowskie>, 10.1/2003, s. 109-116.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.
Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995.
Godlewski J.F., Jabłoński K.H., Prawo a religia, Warszawa 1988.
Jedynak W., Integracja społeczności kościelnych w katolickiej myśli społecznej i w działalności przemyskich biskupów-społeczników (w XX wieku), <Premislia Christiana>, 13.9/2008, s. 187-215.
Jedynak W., Organizacja sieci parafii i kościołów w Rzeszowie, a aktywność katolików świeckich, <Premislia Christiana>, 14.11/2010, s. 299-336.
Jedynak W., Rozwój struktur parafialnych w Rzeszowie: analiza socjologiczno-pastoralna, Społeczeństwo i Rodzina, <Społeczeństwo i Rodzina>, 29.4/2011, s. 22-37.
Jedynak W., Wpływ budownictwa sakralnego na zmiany zachowań religijno-moralnych katolików w diecezji przemyskiej, <Społeczeństwo i Rodzina>, 23.3/2010, s. 8-22.
Jedynak W., Wpływ nielegalnego budownictwa sakralnego na uaktywnienie apostolatu ludzi świeckich w państwie totalitarnym na przykładzie diecezji przemyskiej, <Studia Sandomierskie>, 14.2-4/2007, s. 377-387.
K. Pawlicka, Polityka władz wobec Kościoła katolickiego (grudzień 1970-października 1978), Warszawa 2004.
Kała M., Formy administracyjnego zwalczania Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej, [w:] Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyênie 1945-1989, red. S.A. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wrocław 2004, s. 179-206.
Krasowski K., Państwo a Kościół katolicki w Polsce Ludowej, <Czasopismo Prawno-Historyczne>, 47.1-2/1995, s. 45-59.
Misztal H., Polskie prawo wyznaniowe. Zagadnienia wstępne. Rys historyczny, Lublin 1997.
Musiał J., Represje wobec budowniczych kościołów w diecezji przemyskiej, „Studia Rzeszowskie”, 10.1/2003, s. 117-128.
Musiał J., Stan prawny i sytuacja faktyczna świątyń unickich na terenie diecezji przemyskiej w latach 1945-1985,[w:] Polska-Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, t.1. Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu etnicznym, red. S. Stępień, Przemyśl 1990, s. 257-262.
Nabywaniec S., Działania Biskupa Ignacego Tokarczuka na rzecz ratowania cerkwi greckokatolickich, „Studia Rzeszowskie”, 10.1/2003, s. 129-139.
Pawlicka K., Polityka władz wobec Kościoła katolickiego (grudzień 1970-październik 1978), Warszawa 2004.
Pelc P., Położenie prawne Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1945-1989, <Więź>, 405.7/1992, s. 107-121.
Rudnicka M., Budownictwo sakralne misją trudnych czasów, [w:] Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów -Stalowa Wola 1991, s. 88-97.
Tokarczuk A., Budowa kościoła parafialnego w służbie tworzenia wspólnoty kościelnej, <Ateneum Kapłańskie>, 113.1/1989, s. 50-61
Wierzbieniec W., Instytucjonalizacja życia religijnego w Rzeszowie po II wojnie światowej, [w:] Rzeszów dawny i współczesny. Społeczeństwo, red. K. Kaszuba, Z. Sokół, Rzeszów 2005, s. 59-96.
Wojewoda Z., Zarys historii Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1944-1989, Kraków 1994.
Zieliński T.J., Stosunek państwa do mniejszościowych związków religijnych w Polsce Ludowej w perspektywie ówczesnej doktryny prawa konstytucyjnego i wyznaniowego, [w:] Władze Polski Ludowej a mniejszościowe związki wyznaniowe, red. T.J. Zieliński, Warszawa-Katowice 2010, s. 183-210.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003
Dyda, K. (2020). Main political and legal problems of religious building construction in the Polish People’s Republic between 1945 and 1989. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (2), 7–21. https://doi.org/10.31743/ppe.5718
Konrad Dyda
konrad.dyda@gmail.com
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-2061-7839
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-2061-7839
##submission.license##
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
