Budowa struktur Polskiej Partii Robotniczej w powiatach województwa lubelskiego w świetle dokumentów Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej w latach 1945–1948

Michał Bednarczyk

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-1086-7113


Abstrakt

Priorytetem polskich komunistów po zakończeniu II wojny światowej była rozbudowa nielicznej, kadrowej Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i przekształcenie jej w zdolną do sprawowania władzy partię masową. Dla kierownictwa „partii robotniczej” stanowiło to trudne zadanie, gdyż znaczny odsetek społeczeństwa był przeciwny ich rządom, w szeregi organizacji rzadko wstępowały osoby godne miana komunisty, zaś struktury terenowe powstawały w warunkach walki z polskim podziemiem niepodległościowym. W artykule podjęto próbę ukazania procesu budowy powiatowych organów władzy partyjnej na terenie Lubelszczyzny – istotnego dla wykonawców woli Józefa Stalina obszarze o sięgających XIX w. tradycjach rewolucyjnych i komunistycznych. Źródło dla rozważań stanowią materiały archiwalne Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej PPR w Lublinie.

Słowa kluczowe:

Polska Partia Robotnicza, Wojewódzka Komisja Kontroli Partyjnej, Komitet Powiatowy, Lubelszczyzna, Polska w latach 1944–1948



Bednarczyk, M. (2016a), „Oczyścić Partię z elementów wrogich i obcych…”. Wojewódzka Komisja Kontroli Partyjnej Polskiej Partii Robotniczej w Lublinie w latach 1945–1948, „Pamięć i Sprawiedliwość” 27: 327–367.

Bednarczyk, M. (2016b), „W naszym aparacie powiatowym towarzysze wyobcowali się z klasy, z której pochodzą”. Kontrole Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej Polskiej Partii Robotniczej w Lublinie w Komitetach Powiatowych PPR na Lubelszczyźnie w latach 1945–1948, „Annales UMCS. Sectio F” 71: 149–180. (Crossref)

Gontarczyk, P. (2016), Polska Partia Robotnicza w latach 1944–1948 jako partia władzy. Pozaideologiczne motywy akcesu do partii komunistycznej, [w:] K. Rokicki (red.), Partia, państwo, społeczeństwo, (Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej): 26–58.

Kochański, A. (red.). (2001), Protokoły posiedzeń Sekretariatu KC PPR 1945–1946, (Warszawa: ISP PAN).

Libera, P. (2015), Członkowie Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR w latach 1948–1971. Próba portretu zbiorowego, [w:] M. Szumiło, M. Żukowski (red.), Elity komunistyczne w Polsce, (Warszawa–Lublin: Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej): 169–191.

Magier, D. (2012), Czynności kancelaryjne w komitetach PPR. Przyczynek do badań nad systemami kancelaryjnymi struktur partii komunistycznej w Polsce, [w:] D. Magier (red.), Partia komunistyczna w Polsce. Struktury – ludzie – dokumentacja, (Lublin–Radzyń Podlaski: Archiwum Państwowe w Lublinie): 505–522.

Mażewski, L. (2020), Polityka ideologiczna. Partia nowego typu a republika rad w koncepcji Lenina, „Myśl Polityczna” 4: 74–77.

Motyka, G. (2011), Od rzezi wołyńskiej do Akcji „Wisła”. Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947, (Kraków: Wydawnictwo Literackie).

Osęka, P. (2008), Kartoteka spraw Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej – rekonesans archiwalny, [w:] K. Persak, A. Friszke, Ł. Kamiński, P. Machcewicz, P. Osęka, P. Sowiński, D. Stola, M. Zaremba (red.), Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku, (Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej): 262–275.

Osęka, P. (2012), Sumienie partii. Rola i znaczenie Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej, [w:] D. Stola, K. Persak (red.), PZPR jako machina władzy, (Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej): 75–98.

Sokół, W., M. Żmigrodzki (red.). (2005), Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej, (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej).

Statut (1947) Polskiej Partii Robotniczej uchwalony na I Zjeździe PPR, (Wrocław: Nakładem Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej).

Wrona, J. (1995), System partyjny w Polsce 1944–1950. Miejsce – funkcje – relacje partii politycznych w warunkach budowy i utrwalania systemu totalitarnego, (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej).

Wysocki, J. (2011), Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944–1989, (Lublin: Instytut Pamięci Narodowej).

Zawadka, K. (2014), Komitet Wojewódzki PZPR w Lublinie 1948–1956. Struktura – ludzie – mechanizm funkcjonowania, (Lublin: Instytut Pamięci Narodowej).


Opublikowane
2024-12-19


Bednarczyk, M. . (2024). Budowa struktur Polskiej Partii Robotniczej w powiatach województwa lubelskiego w świetle dokumentów Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej w latach 1945–1948. Studia I Analizy Nauk O Polityce, (2), 87–104; 105. https://doi.org/10.31743/sanp.17888

Michał Bednarczyk  michal.bednarczyk@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-1086-7113


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.