Jak dezinformacja może wpłynąć na naród: przypadek Rumunii
Stefano Lovi
Uniwersytet Studiów Międzynarodowych w Rzymie UNINT , Włochyhttps://orcid.org/0009-0009-9978-8689
Abstrakt
Dezinformacja stanowi istotne zagrożenie w erze cyfrowej, wywierając wpływ na politykę, społeczeństwo i gospodarkę. Dezinformacja zamierzona – w przeciwieństwie do niezamierzonej – jest celowo konstruowana w celu manipulowania opinią publiczną, destabilizacji systemów rządowych oraz ingerencji w procesy wyborcze. Rozwój mediów społecznościowych znacząco spotęgował skalę tego zjawiska, umożliwiając szybkie rozprzestrzenianie niezweryfikowanych informacji. Zjawisko dezinformacji ma długą historię wykorzystywania jej do realizacji celów politycznych – od sfałszowanego dokumentu zwanego jako „Darowizna Konstantyna”, poprzez propagandę wojenną, aż po współczesne zastosowanie technologii deepfake. Obecnie platformy cyfrowe, boty i strategie mikrotargetowania przekształciły dezinformację w potężne narzędzie wpływu na opinię publiczną. Uderzającym przykładem jest przypadek Călina Georgescu w Rumunii. Ten polityk o poglądach nacjonalistycznych i eurosceptycznych zyskał popularność dzięki mediom społecznościowym, w szczególności platformy TikTok, promując retorykę antysystemową. Dochodzenia wykazały jednak istnienie skoordynowanych kampanii dezinformacyjnych, prawdopodobnie wspieranych przez Federację Rosyjską, mających na celu manipulowanie opinią publiczną i destabilizację rumuńskiej sceny politycznej. Działania te obejmowały m.in. tworzenie materiałów deepfake dyskredytujących przeciwników, publikację fałszywych artykułów informacyjnych, manipulację trendami w mediach społecznościowych oraz cyberataki wymierzone w niezależne media. W rezultacie rumuński Trybunał Konstytucyjny unieważnił pierwszą turę wyborów prezydenckich, podkreślając niebezpieczeństwa związane z cyfrową ingerencją w demokrację. Komisja Europejska wszczęła dochodzenie w sprawie TikToka za potencjalne naruszenie ustawy o usługach cyfrowych poprzez umożliwienie rozprzestrzeniania zmanipulowanych treści. Sprawa ta podkreśla pilną potrzebę wprowadzenia bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących platform cyfrowych, lepszych narzędzi do sprawdzania faktów i programów edukacji medialnej w celu przeciwdziałania dezinformacji. Skoordynowany wysiłek rządów, firm technologicznych i społeczeństwa obywatelskiego jest niezbędny do ochrony demokracji i zapewnienia integralności dyskursu publicznego.
Słowa kluczowe:
dezinformacja, media społecznościowe, Georgescu, wyboryBibliografia
Administrația Prezidențială (4.12.2024), Comunicat de presă, https://www.presidency.ro/ro/media/comunicat-de-presa1733327193 (12.03.2025).
Brennen, J.S., F. Simon, P.N. Howard, R.K. Nielsen (7.04.2020), Types, Sources, and Claims of COVID-19 Misinformation, Reuters Institute for the Study of Journalism, https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/types-sources-and-claims-covid-19-misinformation (18.03.2025).
Brezar, A. (9.03.2025), Romanian Electoral Committee Halts Calin Georgescu’s Presidential Bid, EuroNews Romania, https://www.euronews.com/my-europe/2025/03/09/romanian-electoral-committee-halts-calin-georgescuspresidential-bid (23.03.2025).
Checkfirst (4.06.2024), Operation Overload: How Pro-Russian Actors Flood Newsrooms With Fake Content and Seek to Divert Their Efforts, https://checkfirst.network/operation-overload-how-pro-russian-actors-flood-newsrooms-with-fakecontent-and-seek-to-divert-their-efforts/ (13.03.2025).
Chesney R., D. Citron (2019), Deepfakes and the New Disinformation War, “Foreign Affairs” 98(1): 147–155.
Chouet, A. (10.03.2025), Russian Military Intelligence Behind Attempted Coup in Romania: The Shadowy Network Supporting Pro-Russian Candidate Călin Georgescu, Robert Lansing Institute, https://lansinginstitute.org/2025/03/10/russian-military-intelligence-behind-attempted-coup-in-romania-the-shadowynetwork-supporting-pro-russian-candidate-calin-georgescu/ (21.03.2025).
DiResta, R., K. Shaffer, B. Ruppel, D. Sullivan, R. Matney, R. Fox, J. Albright, B. Johnson (2019), The Tactics & Tropes of the Internet Research Agency, (New York: New Knowledge).
Dumitrescu, R. (7.01.2025), Survey: Romanians’ Trust in Russia Falls to Minimum, 11 Times Less than in EU, Romania-Insider, https://www.romania-insider.com/survey-romanians-trust-russia-falls-jan-2025 (18.03.2025).
Erizanu, P. (8.12.2024), Romania’s “Rigged” Election Shows Europe the Dangers of Russian Disinformation, “The Guardian,” https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/dec/11/romania-presidential-election-russia-disinformationeurope (18.03.2025).
European Commission (2024), 2024 Rule of Law Report, Country Chapter on the Rule of Law Situation in Romania, The Rule of Law Situation in the European Union, https://commission.europa.eu/document/download/6abcf25f-9e2d-46c0-93f0-4eebb0e10224_en?filename=52_1_58080_coun_chap_romania_en.pdf (24.03.2025).
European External Action Service (2025), 3rd EEAS Report on Foreign Information Manipulation and Interference Threats, Exposing the Architecture of FIMI Operations, European Union External Action, https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/documents/2025/EEAS-3nd-ThreatReport-March-2025-05-Digital-HD.pdf (24.03.2025).
EUvsDiSiNFO (13.08.2022), Key Narratives in Pro-Kremlin Disinformation Part 3: “Lost Sovereignty,” https://euvsdisinfo.eu/key-narratives-in-pro-kremlindisinformation-part-3-lost-sovereignty/ (22.03.2025).
EUvsDiSiNFO (16.12.2024), DISINFO: Brussels Wants to Prevent Georgescu’s Candidacy in Romanian Election, https://euvsdisinfo.eu/report/brussels-wants-toprevent-georgescus-candidacy-in-romanian-election/ (22.03.2025).
EUvsDiSiNFO (9.03.2025), DISINFO: EU Behind Romania’s Decision to Prosecute Candidate Calin Georgescu, https://euvsdisinfo.eu/report/eu-behind-romaniasdecision-to-prosecute-candidate-calin-georgescu/ (22.03.2025).
EUvsDiSiNFO (10.03.2025), DISINFO: Romania Is Under EU Tyranny, https://euvsdisinfo.eu/report/romania-is-under-eu-tyranny/ (22.03.2025).
Expert Forum (23.11.2024), Cum a crescut Călin Georgescu în sondaje?, https://expertforum.ro/cum-a-crescut-calin-georgescu-in-sondaje/ (16.03.2025).
France24 (26.02.2025), Romania Launches Criminal Probe Into Far-Right, Pro-Moscow Presidential Candidate Georgescu, https://www.france24.com/en/europe/202-50226-romanian-prosecutors-launch-criminal-probe-into-far-right-populist-calin-georgescu (21.03.2025).
Griffin, A. (18.10.2016), Donald Trump Support During Presidential Debate Was Inflated by Bots, Professor Says, “The Independent,” https://www.independent.co.uk/tech/donald-trump-presidential-debate-hillary-clinton-twitter-pollswinning-a7368101.html (16.03.2025).
Körömi, C. (10.03.2025), Mercenary BossCalls for Romania to “Boil Over” After Far-Right Front-Runner Blocked From Race, Politico, https://www.politico.eu/article/mercenary-horatiu-potra-romania-election-calin-georgescu-blocked/ (23.03.2025).
Lazer, D.M., et al. (2018), The Science of Fake News, “Science” 359: 1094–1096. (Crossref)
Marica, I. (14.11.2023), Romanians Trust the Army and Church but Have Little Confidence in Political Institutions, Survey Says, Romania-Insider, https://www.romania-insider.com/romanians-trust-army-church-survey-nov-2023 (20.03.2025).
Marwick, A., R. Lewis (15.05.2017), Media Manipulation and Disinformation Online, Data & Society, https://datasociety.net/library/media-manipulation-and-disinfo-online/ (19.03.2025).
McGrath, S., A. Alexandru (26.02.2025), Romanian Prosecutors Launch Investigation Into Far-Right Populist Who Led Canceled Presidential Vote, AP News, https://apnews.com/article/romania-calin-georgescu-528f1875e728f8a-789f6622d224303a5 (21.03.2025).
Mihăilescu, M. (28.11.2024), How Călin Georgescu’s TikTok Tactics Rewired Romanian Politics, The Loop, https://theloop.ecpr.eu/how-calin-georgescus-tiktoktactics-rewired-romanian-politics/ (17.03.2025).
Muschei, O. (14.02.2025), Foreign Interference in European Elections: How Russia Is Shaping the Vote, Brussels Global Impact, https://brusselsimpact.com/2025/02/14/foreign-interference-in-european-elections-how-russia-isshaping-the-vote/ (14.03.2025).
Musiał-Karg, M., A. Łukasik-Turecka (2023), Disinformation in the Media Space During the War in Ukraine: How Did Kremlin’s Fake News Blame Ukraine, the USA and NATO for the Invasion, [in:] M. Musiał-Karg, N. Lubik-Reczek (eds.), The War in Ukraine: (Dis) Information – Perception – Attitudes, International Relations in Asia, Africa and the Americas, vol. 17, (Berlin: Peter Lang): 13–38.
Nilsson-Julien, E. (19.03.2025), Did Europe Block Romanian Ultranationalist Călin Georgescu’s Presidential Candidacy?, EuroNews, https://www.euronews.com/my-europe/2025/03/19/did-europe-block-romanian-ultranationalist-calingeorgescus-presidential-candidac (23.03.2025).
Olari, V. (12.12.2024), Rise of Unknown Romanian Presidential Candidate Preceded by Telegram and Tiktok Engagement Spikes, Digital Forensic Research Lab, https://dfrlab.org/2024/12/12/romania-candidate-telegram-tiktok/ (20.03.2025).
Radu, R. (21.01.2025), Romania: How a Disinformation Campaign Prevented Free Suffrage, European Journalism Observatory, https://en.ejo.ch/specialist-journalism/romania-how-a-disinformation-campaign-prevented-free-suffrage (17.03.2025).
Roșca, M. (29.11.2024), Operațiunea Georgescu pe X, Telegram și Facebook: Urcat în algoritmi de conturi rusești cu sute de mii de urmăritori: “În promovarea lui au fost implicate rețele specializate în destabilizarea democrațiilor,” CONTEXT, https://context.ro/exclusiv-operatiunea-georgescu-pe-x-telegram-si-facebook-urcat-in-algoritmide-conturi-rusesti-cu-sute-de-mii-de-urmaritori-in-promovarea-lui-au-fost-implicate-retele-specializate-in-desta/ (15.03.2025).
Søe, S.O. (2021), A Unified Account of Information, Misinformation, and Disinformation, “Synthese” 198: 5929–5949. DOI: 10.1007/s11229-019-02444-x. (Crossref)
Stehr, P., P. Rössler, L. Leissner, F. Schönhardt (2015), Parasocial Opinion Leadership: Media Personalities’ Influence within Parasocial Relations: Theoretical Conceptualization and Preliminary Results, “International Journal of Communication” 9: 982–1001.
Technical Report on an Analysis by the Federal Foreign Office (5.06.2024), Germany Targeted by the Pro-Russian Disinformation Campaign “Doppelgänger,” https://www.auswaertiges-amt.de/resource/blob/2682484/2da31936d1cbeb9faec49df74d8bbe2e/technischer-bericht-desinformationskampagnedoppelgaenger-1--data.pdf (16.03.2025).
VIGINUM (15.02.2024), Foreign Digital Interference – Result of Investigations Into the Russian Propaganda Network Portal Kombat, France’s Service for Vigilance and Protection Against Foreign Digital Interference, https://www.diplomatie.gouv.fr/en/french-foreign-policy/security-disarmament-and-non-proliferation/news/2024/article/foreign-digital-interference-result-of-investigationsinto-the-russian (19.03.2025).
VIGINUM (11.06.2024), Matryoshka: A Pro-Russian Campaign Targeting Media and the Fact-Checking Community, France’s Service for Vigilance and Protection Against Foreign Digital Interference, https://www.sgdsn.gouv.fr/files/files/20240611_NP_SGDSN_VIGINUM_Matriochka_EN_VF.pdf (19.03.2025).
Vosoughi, S., D. Roy, S. Aral (2018), The Spread of True and False News Online, “Science” 359: 1146–1151. DOI: 10.1126/science.aap9559. (Crossref)
Vulcan, D. (21.11.2024), BEC elimină postările de promovare online ale candidatului la președinție Călin Georgescu. Nicolae Ciucă: PSD îl mai ajută o dată pe Simion, Europa Liberă Romania, https://romania.europalibera.org/a/bec-elimina-postarile-de-promovare-online-ale-candidatului-la-presedintie-calingeorgescu-/33210989.html (18.03.2025).
Wardle, C., H. Derakhshan (27.09.2017), Information Disorder: Toward an Interdisciplinary Framework for Research and Policy Making, Council of Europe Report, https://edoc.coe.int/en/media/7495-information-disorder-toward-an-interdi sciplinary-framework-for-research-and-policy-making.html (13.03.2025).
Uniwersytet Studiów Międzynarodowych w Rzymie UNINT https://orcid.org/0009-0009-9978-8689
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
