Age of a Victim as Crime’s Feature in Roman Law
Abstrakt
Przeprowadzone badania ujawniły, że wiek w źródłach prawa rzymskiego, kilkakrotnie pojawił się w połączeniu z osobą pokrzywdzonego (poszkodowanego) i stanowił znamię niektórych deliktów i przestępstw. Pokazuje to, że w prawie rzymskim przy czynach bezprawnych wiek miał znaczenie nie tylko wtedy, gdy dotyczyło to samego sprawcy. Niekiedy odpowiedzialność sprawcy była uzależniona od tego, w jakim wieku był pokrzywdzony. We współczesnym prawie również możemy odkryć przepisy, które odpowiedzialność sprawcy uzależniają od wieku ofiary. Prezentowany artykuł ma na celu przedstawienie czynów bezprawnych występujących w prawie rzymskim, w których odpowiedzialność sprawcy była uzależniona od wieku ofiary. Dotychczas taka tematyka nie była podejmowana w literaturze przedmiotu, bowiem jeżeli temat wieku w takim kontekście był analizowany, to najczęściej uwaga skupiała się na wieku sprawcy i jego zdolności do ponoszenia odpowiedzialności.
Słowa kluczowe:
odpowiedzialność karna i deliktowa, prawo rzymskie, wiekBibliografia
Albertario E., Delictum e crimen nel diritto romano-classico e nella legislazione giustinianea, Milano 1924.
Amielańczyk K., Lex Cornelia de sicariis et veneficis: Ustawa Korneliusza Sulli przeciwko nożownikom i trucicielom 81 r. p.n.e., Lublin 2011.
Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin 2006.
Amielańczyk K., Teoretyczny model przestępstwa prawa publicznego (crimen publicum) autorstwa Claudiusa Saturninusa (D. 48,19,16) a współczesna nauka o przestępstwie karnym, Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska. Sectio G. Ius 2019, vol. 66, no. 1.
Amielańczyk K., Vis – pomiędzy prawem rzymskich deliktów prywatnych a rzymskim prawem karnym publicznym, in: Przemoc w świecie starożytnym: źródła, struktura, interpretacje, ed. D. Słapek, I. Łuć, Lublin 2017.
Barden Dowling M., Clemency & Cruelty in the Roman World, Ann Arbor 2006.
Berger A., Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
Bonini R., D. 48,19,16 (Claudius Saturninus “de poenis paganorum”), Rivista Italiana per le Scienze Giuridiche 1959–1962, series 3, vol. 10.
Cascione C., Roman Delicts and Criminal Law: Theory and Practice, in: Obligations in Roman Law: Past, Present, and Future, ed. Th.A.J. McGinn, Ann Arbor 2012.
Chmiel A., Dzieła naukowe jurystów rzymskich w zakresie prawa karnego, Studia Iuridica Lublinensia 2016, vol. 25, no. 3.
Dolansky F., Togam virilem sumere: Coming of Age in the Roman World, in: Roman Dress and the Fabrics of Roman Culture, ed. J. Edmondson, A. Keith, Toronto–Buffalo–London 2008.
Fusco S., Edictum de adtemptata pudicitia [online], Diritto@Storia. Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e Tradizione Romana 2010, no. 9, http:// www.dirittoestoria.it /9/ Tradizione-Romana / Fusco - Edictum - adtemptata- pudicitia.htm #_ftn 80 [access: 13.06.2019].
Guillén Cabañero J., Urbs Roma: Vida y costumbres de los romanos, vol. 1. Vida privada, Salamanca 1988.
Hellwege P., P. Wittig, Delictual and Criminal Liability in Germany, in: Comparing Tort and Crime: Learning from across and within Legal Systems, ed. M. Dyson, Cambridge 2015.
Jońca M., Głośne rzymskie procesy karne, Wrocław 2009.
Kosior W.J., D. 48, 2, 3 i art. 332 k.p.k. – uwagi prawnoporównawcze, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 2018, vol. 22.
Kosior W.J., Kategorie i granice wieku oraz ich znaczenie w prawie rzymskim, Warszawa 2018 (unpublished doctoral thesis, archive of Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS w Warszawie).
Kuryłowicz M., Dobromiła Nowicka, Zniesławienie w prawie rzymskim, Wrocław 2013, (Uniwersytet Wrocławski, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, ss. 334) [review], Zeszyty Prawnicze [UKSW] 2014, vol. 14, no. 4.
Kuryłowicz M., Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 1994.
Laes Ch., J. Strubbe, Youth in the Roman Empire. The Young and the Restless Years?, Cambridge 2014.
Lenel O., Das Edictum Perpetuum, Leipzig 1927.
Longo G., Delictum e crimen, Milano 1976.
Lucrezi F., G. Mancini, Crimina e delicta nel tardo antico. Atti del Seminario di Studi. Teramo, 19–20 gennaio 2001, Milano 2003.
Misztal-Konecka J., Bigamia w prawie rzymskim, Lublin 2011.
Mossakowski W., Czyn karalny według koncepcji Klaudiusza Saturnina, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 2008, no. 305. Studia Historycznoprawne. Tom poświęcony pamięci Profesora Edwarda Szymoszka.
Nowicka D., Niewerbalne sposoby naruszenia czci w prawie rzymskim, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 2016, vol. 16, no. 1.
Nowicka D., Stroje Rzymianek w kontekście brzmienia fragmentu D. 47, 10, 15, 15 (Ulpianus libro 77 ad edictum), Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 2017, no. 324. Studia Historycznoprawne.
Nowicka D., Zniesławienie w prawie rzymskim, Wrocław 2013.
Oxford Classical Dictionary, ed. S. Hornblower, A. Spawforth, Oxford–New York 2003.
Perry M.J., Gender, Manumission, and the Roman Freedwoman, Cambridge 2014.
Pólay E., Iniuria Types in Roman Law, Budapest 1986.
Robinson O.F., The Criminal Law of Ancient Rome, Baltimore 1995.
Schiller A.A., Trade Secrets and the Roman Law: The Actio Servi Corrupti, Columbia Law Review 1930, vol. 30, no. 6.
Sebesta J.L., Symbolism in the Costume of the Roman Woman, in: The World of Roman Costume, ed. J.L. Sebesta, L. Bonfante, Madison 2001.
Sokala A., Crimen lenocinii: Proces typizacji przestępstwa w prawie rzymskim, Toruńskie Studia Polsko-Włoskie 1994, no. 3.
Stolarek D., Adultera w świetle Lex Iulia de adulteriis coërcendis, Lublin 2012.
Stolarek D., Ustawa julijska o karaniu za cudzołóstwa – 5 tytuł 48 księgi Digestów.
Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 2014, vol. 14, no. 4. Wiewiorowski J., Regulacja przeciwko naruszeniu praw dziewczyny przez jej opiekuna – obrona wolności wyboru męża czy odrębny typ zbrodni?, U Schyłku Starożytności - Studia Źródłoznawcze 2016, no. 15.
Wittmann R., Die Entwicklungslinien der klassischen Injurienklage, Zeitschrift der Savigny-Stiftung fur Rechtsgeschichte 1974, vol. 91.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
