Self-defence in Legislation of Christian Emperors
Elżbieta Loska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-6838-7721
Abstrakt
Pojęcie obrony koniecznej było widoczne w prawie rzymskim już w okresie archaicznym. Pierwsza wzmianka dotycząca tej instytucji to regulacja Ustawy Dwunastu Tablic dopuszczająca zabicie złodzieja nocnego i dziennego, który broni się orężem. Instytucja stopniowo się rozwijała, obejmując coraz większą liczbę przypadków. Jednak regulacje były nadal w większości kazuistyczne. Dotyczy to również ustawodawstwa chrześcijańskich cesarzy.
Słowa kluczowe:
obrona konieczna, cesarze chrześcijańscy, latronesBibliografia
Adamo A., Interpretazioni criminali al “Codex Theodosianus”, Index. International Survey of Roman Law 2016, vol. 44.
Amielańczyk K., Czy kontratyp obrony koniecznej ma rzymską tradycję? W poszukiwaniu przesłanek dopuszczalności prawa do samoobrony w rzymskim prawie karnym, in: “Quid leges sine moribus?” Studia nad prawem rzymskim dedykowane Profesorowi Markowi Kuryłowiczowi w 65. rocznicę urodzin oraz 40-lecie pracy naukowej, ed. K. Amielańczyk, Lublin 2009.
Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin 2006.
Amielańczyk K., Twórcza interpretacja “legis Corneliae de sicariis et veneficis” przez Hadriana i jurysprudencję cesarską, Studia Prawnoustrojowe 2007, no. 7.
Amielańczyk K., “Vim vi repellere licet”. Kilka uwag na temat genezy prawa do obrony koniecznej w prawie rzymskim, Palestra 2008, vol. 53, no. 11/12.
Bottiglieri A., Latrocinia, Iura. Rivista Internazionale di Diritto Romano e Antico 2017, vol. 65.
Cohen B., Self-Help in Jewish and Roman Law, Revue Internationale des Droits de l’Antiquité 1955, no. 2.
Diösdi G., “Vim vi repellere licet”. A Contribution to the Study of the Question of Self-Defence in Roman Law, Acta Universitatis Wratislaviensis 1963, vol. 11, no. 1. Antiquitas.
Gagliardi L., “Iure caesus esto”, Labeo 1999, vol. 45.
Gioffredi C., I principi del diritto penale romano, Torino 1970.
Greenidge A.H.J., Roman Public Life, London 1901.
Grünewald T., Räuber, Rebellen, Rivalen und Rächer. Studien zu “Latrones” im Römischen Reich, Stuttgart 1999 = idem, Bandits in the Roman Empire. Myth and Reality, London–New York 2004.
Longo G., Sulla legittima difesa e sullo stato di necessità in diritto romano, in: Sein und Werden im Recht. Festgabe für Ulrich von Lübtow zum 70. Geburtstag am 21. August 1970, ed. W.G. Becker, L. Schnorr von Carolsfeld, Berlin 1970.
Loska E., Zagadnienie obrony koniecznej w rzymskim prawie karnym, Warszawa 2011.
Marzo S. di, Storia della procedura criminale romana. La giurisdizione dalle origini alle XII Tavole, Palermo 1898 (reprint Napoli 1986).
Matthews J.F., Interpreting the Interpretationes of the Breviarium, in: Law, Society, and Authority in Late Antiquity, ed. R.W. Mathisen, Oxford 2001.
Nguyen N.L., Roman Rape: An Overview of Roman Rape Laws from the Republican Period to Justinian’s Reign, Michigan Journal of Gender and Law 2006, vol. 13, no. 1.
Shaw B.D., Il bandito, in: L’uomo romano, ed. A. Giardina, Roma–Bari 1989.
Shaw B.D., Bandits in the Roman Empire, in: Studies in Ancient Greek and Roman Society, ed. R. Osborne, Cambridge 2004.
Sitek B., “Raptores virginum vel viduarum vel diaconissarum”. Studio sul rapimento delle donne votate a Dio nelle costituzioni degli imperatori romani [online], Diritto@Storia. Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e Tradizione Romana 2006, no. 5, http://www.dirittoestoria.it/5/Tradizione-Romana/Sitek-Raptores-virginum.
htm [access: 29.06.2020].
Solazzi S., Furto di notte e desuetudine della legge, in: idem, Scritti di diritto romano, vol. 3, Napoli 1960.
The Theodosian Code and Novels, and the Sirmondian Constitutions. A Translation with Commentary,
Glossary, and Bibliography by Clyde Pharr in Collaboration with Theresa Sherrer Davidson and Mary Brown Pharr, with an Introduction by C. Dickerman Williams, Princeton 1952 (reprint New Jersey 2001).
Wieacker F., Lateinische Kommentare zum Codex Theodosianus, in: Symbolae Friburgensis in honorem Ottonis Lenel, Leipzig 1931.
Wiewiorowski J., Odpowiedzialność senatora, który uprowadził dziewicę (pannę) – uwagi na marginesie CTh 9.1.1. = C 3.24.1, in: Contra leges et bonos mores. Przestępstwa obyczajowe w starożytnej Grecji i Rzymie, ed. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 2005.
Wiewiorowski J., Porywanie kobiet jako zjawisko społeczne w późnym antyku. Moralność a prawo, in: Homo, qui sentit. Ból i przyjemność w średniowiecznej kulturze Wschodu i Zachodu, ed. J. Banaszkiewicz, K. Ilski, Poznań 2013.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
