Subjective and Territorial Scope of confugium ad ecclesias, and Christian Ideas
Abstrakt
Początki azylu (asylum, ius asyli, confugium) w starożytnym Rzymie sięgają już czasów Romulusa. W kolejnych okresach rozwoju państwa rzymskiego następował dalszy rozwój prawa azylu i ujmowanie go w normy natury materialnoprawnej. W okresie republiki nie było wprawdzie kompleksowych regulacji prawnych odnośnie do ius asyli, chociaż znany był azyl świątynny. Dopiero w okresie cesarstwa nastąpiło prawne uregulowanie asylum, wykształcone zostały dwie jego formy: confugium ad statuum (azyl, ucieczka do pomniku cesarza) oraz confugium ad ecclesias (azyl kościelny). W niniejszym opracowaniu skupiono się na odpowiedzi na pytanie, czy idee chrześcijańskie miały wpływ na podmiotowy oraz terytorialny zakres confugium ad ecclesias. Po edykcie mediolańskim w 313 r. chrześcijaństwo, mogąc sprawować kult publicznie, zaczęło wpływać na świadomość mieszkańców imperium. Kościół był pojmowany jako instytucja chroniąca słabszych, prześladowanych i potrzebujących. Także prawo azylu zostało wzbogacone o pewne elementy chrześcijańskie, zwłaszcza o miłosierdzie (misericordia), w odniesieniu do podmiotów uprawnionych do korzystania z ochrony, jaką dawał azyl. Także zakres terytorialny ulega rozszerzeniu o miejsca przynależące do świątyń, takie jak dom biskupa, cmentarz i klasztory. Istotną nowością było obowiązywanie confugium ad ecclesias w każdej świątyni chrześcijańskiej, ponieważ to nie decyzja cesarza sprawiała, że obowiązywało ius asylum, a świętość miejsca. Jednakże w kształtowaniu się prawa azylu w IV i V w. ważniejszą rolę odgrywały konstytucje cesarskie, niż ustawodawstwo synodalne.
Słowa kluczowe:
azyl, confugium ad ecclesias, prawo rzymskie, świątynieBibliografia
Burczak K., Prawo azylu w ustawodawstwie synodów galijskich V-VII wieku, Lublin 2005.
Caron P.G., Asylum, in: Novissimo Digesto Italiano, vol. 1–2, ed. A. Azara, E. Eula, Torino 1957–1958.
Das antike Asyl. Kultische Grundlagen, rechtliche Ausgestaltung und politische Funktion, ed. M. Dreher, Köln–Weimar 2003.
Franke G., Das Kirchenasyl im Kontext sakraler Zufluchtnahmen der Antike. Historische Erscheinungsformen und theologische Implikationen in patristischer Zeit, Frankfurt am Main 2003.
Gioffredi C., Ad statuas confugere, Studia et Documenta Historiae et Iuris 1946, vol. 12.
Grifò G., Asilo, in: Enciclopedia del diritto, vol. 3, ed. F. Calasso, [Milano] 1958.
Heumann H.G., E. Seckel, Handlexikon zu den Quellen des römischen Rechts, Jena 1907 (reprint Graz 1958).
Holleaux M., Remarques sur les décrets des villes de Crète relatifs à l asylia de Téos, Klio 1913, vol. 13.
Ihne W., The Asylum of Romulus, The Classical Museum, A Journal of Philology, and of Ancient History and Literature 1846, vol. 3.
Karlin-Hayter P., Aréthas et le droit d’asile. A propos d’un article récent, Byzantion 1964, vol. 34, no. 2.
Kulbat H., Azyl kościelny. Studium prawno-historyczne, Łomża 1938.
Manfredini A.D., “Ad ecclesiam confugere”, “ad statuas confugere” nell’età di Teodosio I, in: Atti dell’Accademia Romanistica Costantiniana, vol. 6. Convegno internazionale, ed. G. Crifò, Perugia 1986.
Mossakowski W., Azyl kościelny a problem religii w późnym Cesarstwie Rzymskim, in: Profesorowi Janowi Kodrębskiemu in memoriam, ed. A. Pikulska-Robaszkiewicz, Łódź 2000.
Mossakowski W., Azyl w późnym Cesarstwie Rzymskim (confugium ad statuas, confugium ad ecclesias), Toruń 2000.
Mossakowski W., Karalność naruszenia azylu Kościoła w epoce cesarstwa rzymskiego, in: Kara śmierci w starożytnym Rzymie, ed. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996.
Mossakowski W., The Problems of the Temple Asylum Genesis in the Ancient Rome, Pomoerium. Studia et Commentarii ad Orbem Classicum Spectantia 1996, vol. 2.
Mossakowski W., Z badań nad prawem azylu w starożytności chrześcijańskiej, Prawo Kanoniczne 1996, vol. 39, no. 1/2.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.
Stengel P., Asylum, in: Thesaurus Linquae Latinae, vol. 2, Leipzig 1900–1906.
Śrutwa J., Praktyka azylu kościelnego w ujęciu św. Augustyna, in: Chrześcijanie a życie publiczne w Cesarstwie Rzymskim III-IV w., ed. J. Śrutwa, Lublin 1988.
Woeß F. v., Άανλία [online], Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Romanistische Abteilung 1926, vol. 46, no. 1, https://www.degruyter.com/view/j/zrgr.1926.46.issue-1/zrgra.1926.46.1.32/zrgra.1926.46.1.32.
xml?format=INT [access: 1.07.2020].
Żurek A., Wprowadzenie do Ojców Kościoła, Kraków 1993.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
