Sytuacja prawna małoletnich rodziców w zakresie możliwości sprawowania władzy rodzicielskiej
Anna Katarzyna Urbańska-Łukaszewicz
Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-0513-2240
Abstrakt
Artykuł analizuje sytuację prawnej małoletnich rodziców w zakresie możliwości sprawowania przez nich władzy rodzicielskiej i uprawnień w stosunku do dziecka. Małoletni rodzice na gruncie prawa są jeszcze „dziećmi”, ponieważ do osiągnięcia pełnoletności pozostają pod władzą rodzicielską lub opieką swoich rodziców. Rodzicom takim nie przysługuje władza rodzicielska nad swoim dzieckiem. Zgodnie z przyjętym ustawodawstwem matka dziecka może uzyskać pełnoletność, a tym samym władzę rodzicielską po ukończeniu 16. roku życia i zawarciu małżeństwa za zgodą sądu. Podobne uprawnienie nie przysługuje małoletniemu ojcu dziecka. Małoletni rodzice posiadają uprawnienia związane z samym faktem bycia rodzicami, takie jak prawo do osobistych kontaktów z dzieckiem. Uczestniczą oni też w sprawowaniu bieżącej pieczy nad osobą dziecka i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi inaczej.
Słowa kluczowe:
małoletni rodzice, władza rodzicielska, zawarcie małżeństwa, opieka, bieżąca piecza, wychowanie, zgoda sąduBibliografia
Andrzejewski M., Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej (dziecko – rodzina – państwo), Kraków 2003.
Andrzejewski M., Piecza zastępcza, w: System prawa prywatnego, t. 12: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2011.
Andrzejewski M., Podstawy prawne ochrony macierzyństwa w Polsce. Status prawny małoletnich i nieletnich matek, w: Sytuacja prawna, społeczna i wychowawcza nieletnich ciężarnych i nieletnich matek przebywających w placówkach resocjalizacyjnych. Raport z realizacji projektu „Chcę być z Tobą MAMO!”, red. A. Sikora, Warszawa 2013.
Andrzejewski M., Relacja rodzice i inne osoby dorosłe a dzieci w świetle nowych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i niektórych innych ustaw (wybrane problemy), Acta Iuris Stetinensis 2014, nr 6.
Andrzejewski M., Prawna ochrona macierzyństwa młodocianych matek, w: Współczesne problemy Prawa rodzinnego i spadkowego, red. M. Andrzejewski, K. Dadańska, Szczecin 2014.
Bidzan M., Nastoletnie rodzicielstwo. Perspektywa psychologiczna, Gdańsk 2013.
Borysiak W., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Dolecki H., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
Domański M., Zezwolenie na zawarcie małżeństwa kobiecie, która nie ukończyła 18 lat (raport z badania akt sądowych), w: Stosowanie prawa. Księga jubileuszowa z okazji XX-lecia Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, red. A. Siemaszko, Warszawa 2011.
Dzieci w Polsce w 2014 roku Charakterystyka demograficzna, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/dzieci-w-polsce-w-2014-roku-charakterystyka-demograficzna,20,1.html [dostęp 7.05.2021 r.].
Dzietność kobiet w latach 1960–2016, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/struktura-ludnosci,16,1.html [dostęp: 7.05.2021 r.].
Golec-Grzymek A., Uwagi do nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 6.11.2008 r., Monitor Prawniczy 2009, nr 19.
Haak H., Władza rodzicielska. Komentarz, Toruń 1995.
Haak H., Pochodzenie dziecka. Komentarz, Toruń 1997.
Haberko J., Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych, Warszawa 2010.
Ignaczewski J., Pochodzenie dziecka i władza rodzicielska po nowelizacji. Art. 619–1136 KRO, Warszawa 2009.
Ignatowicz J., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, red. J. Pietrzykowski, Warszawa 1990.
Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, 2019 [baza danych LEX].
Kempińska U., Małżeństwa młodocianych. Ciąża ślub i co dalej…?, Toruń 2012.
Kempińska U., Małżeństwa młodocianych. Przyczyny i konsekwencje, Włocławek 2005.
Ludność i ruch naturalny w 2016 r., https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-i-ruch-naturalny-w-2016-r-,30,1.html [5.08.2021 r.].
Mościcka L., Diagnoza i prognoza trwałości małżeństw zawieranych za zgodą sądu, Wrocław 1982.
Nazaruk P., w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, 2019 [baza danych LEX], Art. 10.
Pietrzykowski K., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2003.
Ratajczak Ł.P., Rodzicielstwo niepełnoletnich osób, w: Socjalizacja dysocjacyjna w doświadczeniu indywidualnym i społecznym. Inspiracje teoretyczne próby pedagogicznych ingerencji, red. A. Matysiak-Błaszczyk, J. Modrzewski, Poznań–Kalisz 2012.
Ratajczak Ł.P., Ojcostwo w doświadczeniach niepełnoletnich chłopców, Poznań 2016.
Rocznik Demograficzny 2017, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2017,3,11.html [dostęp: 7.05.2021 r.].
Rocznik Demograficzny 2018, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2018,3,12.html, s. 269 [dostęp: 7.05.2021 r.].
Rocznik statystyczny sądownictwa powszechnego i wojskowego 2010–2104, Warszawa 2015.
Sadomski J., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Smyczyński T., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2018.
Sokołowski T., Władza rodzicielska nad dorastającym dzieckiem, Poznań 1987.
Sokołowski T., Sytuacja prawna małoletniej matki przed urodzeniem dziecka, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1995, z. 2.
Sokołowski T., Prawo rodzinne. Zarys wykładu, Poznań 2010.
Sokołowski T., w: Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1: Część ogólna, red. A. Kidyba, 2012 [baza danych LEX].
Sokołowski T., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
Strzebińczyk J., Władza rodzicielska, w: System Prawa Prywatnego, t. 12: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2003.
Strzebińczyk J., Prawo rodzinne, Warszawa 2013.
Szukalski P., Urodzenia nastolatek, Demografia i Gerontologia – Biuletyn Informacyjny 2016, nr 6, http://dspace.uni.lodz.pl [dostęp 7.05.2021.].
Trybulska-Skoczelas E., w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Watrakiewicz M., Wiek a zdolność do czynności prawnych, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2003, z. 3.
Winiarz J., Gajda J., Prawo rodzinne, Warszawa 2001.
Zieliński A., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2008.
Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk https://orcid.org/0000-0003-0513-2240
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
