Rozważania nad prawem i zwyczajem w systemie prawa kontynentalnego
Abstrakt
Artykuł podejmuje temat zakresów pojęciowych zwyczaju oraz prawa, w tym prawa zwyczajowego i tzw. miękkiego prawa, a także ich holistycznego ujęcia w ramach funkcjonowania państwa w systemie civil law. Rozważania poświęcono nie tylko teorii i filozofii prawa, lecz także dorobkowi nauk socjologicznych. Autor poszukuje uniwersalistycznego ujęcia wynikających z analizy zjawisk, które wiążą się z zajmowaniem przez badaczy rozbieżnych stanowisk w literaturze przedmiotu. Wykazuje, że ich systemowe znaczenie i definicja są wynikiem istnienia i rozpoznawania przez system prawny określonych faktów prawotwórczych oraz wprowadzenia spójnej regulacji dostosowanej do współczesnych wymagań. W interesie ustrojodawcy leży bowiem powinność odpowiedniej walidacji norm prawnych pozwalająca utrzymać spójność porządku prawnego, w tym określenia zamkniętego katalogu źródeł prawa. Niniejsza praca dostarcza niezbędnych wniosków i spostrzeżeń systemowych, stanowiących postulaty dla przyszłej regulacji ustrojowej.
Słowa kluczowe:
zwyczaj, prawo zwyczajowe, normy społeczne, fakty prawotwórcze, miękkie prawo, walidacja norm prawnych, uniwersalistyczne ujęcie, filozofia prawa, teoria prawa, nauki socjologiczneBibliografia
Bator A., Debaty prawnicze. Rozmowa bez konsensusu, w: Ponowoczesność. Z zagadnień teorii i filozofii prawa, red. M. Błachuta, Wrocław 2007.
van den Berg P.A.J., Politics of Codification in Meiji Japan (1868–1912). Comparative Perspective of Position of Customary Law in Japanese Civil Code, Osaka University Law Review 2018, nr 65.
Bogucki O., Nielingwistyczna koncepcja normy a zagadnienia wykładni prawa, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2007, t. 69, z. 3.
Brown L.N., The Source of Spanish Civil Law, The International and Comparative Law Quarterly 1956, t. 5, nr 3. (Crossref)
Brożek B., Normatywność prawa. Szkic teorii, Logos i Ethos 2010, t. 28, nr 1.
Dadak W., Sankcje pozytywne w prawie karnym. Rzeczywistość czy wyobrażenie, Przegląd Prawa Publicznego 2017, nr 1.
Dupréel E., Traktat o moralności, przeł. Z. Glinka, Warszawa 1969.
Florczykiewicz J., Interpretacja wartości i norm społecznych przez młodzież – analiza porównawcza, Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2016, t. 35, nr 2. (Crossref)
Glenn H.P., Legal Traditions of the World. Sustainable Diversity in Law, wyd. 5, Oxford 2014. (Crossref)
Goodhart A.L., An Apology for Jurisprudence, w: Interpretations of Modern Legal Philosophies. Essays in Honor of Roscoe Pound, red. P. Sayre, Nowy Jork 1947.
Górski J., Rola i zasięg zwyczajów w świetle kodeksu morskiego, Technika i Gospodarka Morska 1964, nr 1.
Gromski W., Autonomia i instrumentalny charakter prawa, Wrocław 2000.
Jellinek G., Ogólna nauka o państwie. Księgi 2–3, przeł. M. Balsigierowa, M. Przedborski, Warszawa 1924.
Kalisz A., Rozwiązywanie kolizji norm i zasad w kontekście praw człowieka. Uwagi teoretycznoprawne, w: Wolność wypowiedzi versus wolność religijna. Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, karnego i cywilnego, red. A. Biłgorajski, Warszawa 2015.
Kelsen H., Czysta teoria prawa, Warszawa 2014.
Knypl T., Trzciński K., Znaczenie zwyczajów i dobrych obyczajów w prawie handlowym i cywilnym, Przegląd Prawa Handlowego 1997, nr 8.
Kordela M., Teoria prawa Zygmunta Ziembińskiego, Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 2015, t. 4, nr 1. (Crossref)
Korycka-Zirk M., Reguły prawne jako istota pojęcia prawa w ujęciu H.L.A. Harta, Studia Iuridica Toruniensia 2010, t. 6. (Crossref)
Kostrubiec J., Georg Jellinek – klasyk niemieckiej nauki o państwie (w 95. rocznicę śmierci), Lublin 2006.
Kość A., Relacja prawa i moralności we współczesnej filozofii prawa, Roczniki Nauk Prawnych 2001, t. 11, z. 1.
Kotowski A., Ujęcia interpretacji celowościowej w teorii prawa, Prokuratura i Prawo 2017, nr 11.
Kurczewski J., Prawo prymitywne. Zjawiska prawne w społeczeństwach przedpaństwowych, Warszawa 1973.
Kwon Y., Lee Y.-S., The Legal Analysis of Traditional Leasehold in Korea (Chonsegwon) from a Comparative Legal Perspective, Arizona Journal of International & Comparative Law 2012, t. 29, nr 2.
Law of the Constitution, red. A.V. Dicey, E.C.S. Wade, wyd. 9, Londyn 1939.
Leszczyński L., System prawa w ujęciu teoretycznoprawnym, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G 2017, t. 64, nr 1. (Crossref)
Łopatka A., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1968.
Malinowski B., Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego. O zasadzie ekonomii myślenia, Kraków 1980.
Matczak M., Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
Mielewczyk D.D., Rozwój prawa japońskiego od początków państwowości Japonii do rozpoczęcia okresu Edo w 1603 r. Zarys zagadnień, Gdańskie Studia Azji Wschodniej 2021, z. 20. (Crossref)
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, wyd. 13, Toruń 2011.
Muras Z., Podstawy prawa, Warszawa 2019.
Ndulo M., African Customary Law, Customs, and Women’s Rights, Indiana Journal of Global Legal Studies 2011, t. 18, nr 1. (Crossref)
Niesiołowski J., Leges imperfectae w prawie, Gdańskie Studia Prawnicze 2017, t. 37.
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, wyd. 3, Warszawa 2012.
Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969.
Örücü E., What is a Mixed Legal System: Exclusion or Expansion?, Journal of Comparative Law 2008, t. 3, nr 1.
Ørebech P., How Custom Becomes Law in Norway, w: P. Ørebech i in., The Role of Customary
Law in Sustainable Development, Cambridge 2006.
Ørebech P., Bosselman F., The Linkage between Sustainable Development and Customary Law, w: P. Ørebech i in., The Role of Customary Law in Sustainable Development, Cambridge 2006. (Crossref)
von der Pfordten D., Czym jest Prawo? Cele i środki, tłum. M. Klinowski, Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2010, nr 1.
Podgórecki A., Prestiż prawa, Warszawa 1966.
Pogłódek A., Maksymiuk M., Nauka polskiego prawa konstytucyjnego. Geneza polskiego konstytucjonalizmu, w: Prawo konstytucyjne, red. B. Szmulik, Warszawa 2016.
Petrażycki L., Wstęp do nauki prawa i moralności, Warszawa 1959.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 13, Warszawa 2015.
Rot H., Akty prawotwórcze w PRL. Koncepcja i typy, Wrocław 1980.
Roy R.D., Traditional Customary Laws and Indigenous Peoples in Asia, Londyn 2005.
Schiller A.A., Custom in Classical Roman Law, Virginia Law Review 1938, t. 24, nr 3. (Crossref)
Skuczyński P., Soft law w perspektywie teorii prawa, w: System prawny a porządek prawny, red. O. Bogucki, S. Czepita, Szczecin 2008.
Studnicki F., Działanie zwyczaju handlowego w zakresie zobowiązań z umowy, Prace Komisji Prawniczej, nr 4, Kraków 1949.
Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003.
Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1970.
Trzciński K., Zwyczaj i prawo zwyczajowe jako źródła prawa prywatnego, Rejent 1998, t. 8, nr 3.
Tyler T.R., Why People Obey the Law, 1990.
Tyszka A., Kultura jest kultem wartości, Lublin 1999.
Urbański R., Technika a wartości wychowawcze. Perspektywy antropologii pedagogicznej w świetle filozofii techniki, Poznań 1989.
Walicki A., Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa 1995.
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2005.
Wróblewski J., Stosunki między systemami norm (1979), w: Jerzy Wróblewski. Pisma wybrane, wybór i wstęp M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2015.
Ziembiński Z., Etyczne problemy prawoznawstwa, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.
Ziembiński Z., Logiczne podstawy prawoznawstwa, Warszawa 1966.
Ziembiński Z., Problemy logiczne definiowania prawa, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1961, t. 23, z. 2.
Ziembiński Z., Teoria prawa, wyd. 1, Warszawa–Poznań 1972; wyd. 4, Warszawa–Poznań 1978.
Ziembiński Z., Wstęp do aksjologii dla prawników, Warszawa 1990.
Ziembiński Z., Wronkowska S., Zarys teorii prawa, Poznań 1997.
Znaniecki F., Thomas W., Chłop polski w Europie i Ameryce, Warszawa 1977.
Uniwersytet Gdański https://orcid.org/0000-0001-8887-2249
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
