Ocena prawna wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce

Filip Mateusz Ciepły

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-1124-7389


Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest prawna ocena wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju formułowanych w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce. Kolejność przedstawionych zagadnień jest następująca: 1) charakterystyka fenomenu dehumanizacji na podstawie dorobku nauk społecznych; 2) przywołanie przykładów wypowiedzi środowisk proaborcyjnych, które mogą być brane pod uwagę jako wypowiedzi dehumanizujące człowieka w prenatalnej fazie rozwoju; 3) dokonanie oceny prawnej przytoczonych wypowiedzi, w szczególności z perspektywy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Słowa kluczowe:

dehumanizacja, aborcja, prawna ochrona życia, wykluczenie prawne, prawa kobiet

Bandura A., Moral disengagement in the perpetration of inhumanities, Personality and Social Psychology Review 1999, t. 3, nr 3.

Bandura A., Selective moral disengagement in the exercise of moral agency, Journal of Moral Education 2002, t. 31, nr 2.

Bandura A., Underwood B., Fromson, M.E., Disinhibition of aggression through diffusion of responsibility and dehumanization of victims, Journal of Research in Personality 1975, t. 9, nr 4.

Bar-Tal D., Delegitimization: The extreme case of stereotyping and prejudice, w: Stereotyping and prejudice: Changing conceptions, red. D. Bar-Tal, C.F. Graumann, A.W. Kruglanski, W. Stroebe, New York 2013.

Bar-Tal D., Hammack Ph.L., Conflict, delegitimization, and violence, w: The Oxford handbook of intergroup conflict, red. L.R. Tropp, Oxford University Press 2012.

Bastian B., Crimston D., Self-dehumanisation, Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology 2014, t. 21, nr 3.

Bastian B., Haslam N., Experiencing Dehumanization: Cognitive and Emotional Effects of Everyday Dehumanization, Basic and Applied Social Psychology 2011, t. 33, nr 4.

Benbaji Y., Dehumanization, lesser evil and the supreme emergency exemption, Diametros 2010, nr 23.

Biesaga T., Źródła ideologii aborcyjnej, Medycyna Praktyczna 2005, nr 3.

Bruneau E., Kteily N., The enemy as Animals: Symmetric dehumanization during asymmetric warfare, PLoS One 2017, t. 12.

Budnik A., Piekło kobiet – współczesny obraz prawa do aborcji w przestrzeni medialnej. Casusu niewolenia kobiet czy ich emancypacji, Ars Educandi 2016, nr 13.

Ciepły F., Aborcja eugeniczna a dyskryminacja osób niepełnosprawnych, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2014, nr 2.

Ciepły F., Prawne określenia człowieka w prenatalnej fazie rozwoju, Ius Novum 2015, nr 4.

Citlak A., Dehumanizacja – zaburzenie i patologia czy permanentny stan ludzkiego umysłu? Spojrzenie z perspektywy psychologii poznania społecznego, Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 2015, t. 37, nr 1.

Cywiński Z., Nieegalitarne prawo w nieegalitarnym społeczeństwie. Wykluczenie prawne jako rodzaj wykluczenia społecznego, w: Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, red. A. Turska, Warszawa 2010.

Davies M., Exclusion and the identity of law, Macquarie Law Journal 2005, t. 5.

Desperak I., Antykoncepcja, aborcja i… eutanazja. O upolitycznieniu praw reprodukcyjnych w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 2003, t. 30.

Domańska M., Medialny obraz Czarnego protestu w kontekście dyskursu o aborcji, praca magisterska na kierunku filologia polska w zakresie specjalizacji literaturoznawczo-językoznawczej, Warszawa 2018, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/16756 [dostęp: 30.03.2021 r.].

Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Jak mówić/pisać o aborcji. Poradnik, Warszawa 2018.

Haberko J., Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych, 2010 [baza danych LEX].

Harris L., Fiske S., Social neuroscience evidence for dehumanised perception, European Review of Social Psychology 2009, t. 20.

Haslam N., Dehumanization: An integrative review, Personality and Social Psychology Review 2006, t. 10, nr 3.

Keenahan D., Dehumanization: understanding the paradox of human interaction, Doctor of Philosophy thesis, Departament of Psychology, University of Wollongong 1990, http://ro.uow.edu.au/theses/1556 [dostęp: 30.03.2021 r.].

Kelman H.G., Violence without moral restraint: Reflections on the dehumanization of victims and victimizers, Journal of Social Issues 1973, t. 29, nr 4.

Kojder A., Wykluczenie prawne jako fakt społeczny, w: Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, red. A. Turska, Warszawa 2010.

Kornas-Biela D., Psychospołeczne aspekty stosowania środków wczesnoporonnych, Roczniki Psychologiczne 2006, t. 9, nr 1.

Korolczuk E., Odzyskiwanie języka, czyli jak zmieniła się debata o aborcji w kontekście Czarnych Protestów i Strajków Kobiet, w: Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet, red. E. Korolczuk, B. Kowalska, J. Ramme, C. Snochowska-Gonzalez, Gdańsk 2019.

Li M., Leidner B., Castano E., Toward a comprehensive taxonomy of dehumanization: Integrating two senses of humanness, mind perception theory, and stereotype content model, Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology 2014, t. 21, nr 3.

Markovitz D.M., Slovic P., Social, psychological, and demographic characteristics of dehumanization toward immigrants, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 2020, t. 117, nr 17.

Mekawi Y., Bresin K., Hunter C.D., Dehumanization of African-Americans Influences Racial Shooter Biases, Race and Social Problems 2019, t. 11.

Oliver S., Dehumanization: Perceiving the body as (in)human, w: Humiliation, Degradation, Dehumanization. Human dignity violated, red. P. Kaufmann, H. Kuch, Ch. Neuhauser, E. Webster, Dordrecht 2011.

Petsko Ch.D., Lei R.F., Kunst J.R., Bruneau E., Kteily N., Blatant Dehumanization in the Mind’s Eye: Prevalent Even among Those Who Explicitly Reject It?, Journal of Experimental Psychology: General, 2020.

Potrzebujesz aborcji? Nie jesteś sama! Najważniejsze informacje, http://aborcyjnydreamteam.pl/wp-content/uploads/2019/12/potrzebujesz_aborcji_zin.pdf [dostęp: 30.03.2021 r.].

Simon W., Psychoterapia grupowa dla osób z doświadczeniem traumy, w: Aborcja. Przyczyny, następstwa, terapia, red. B. Chazan, W. Simon, tłum. A. Jankowiak, Z. Karpiński, Wrocław 2009.

Smith D.L., Less than human: Why we demean, enslave, and exterminate others, New York 2011.

Spaemann R., Osoby. O różnicy między „kimś” a „czymś”, tłum. J. Merecki, Warszawa 2001.

Speckhard A., Mufel N., Uniwersalne reakcje na aborcję? Więź, trauma i żal u kobiet z doświadczeniem aborcji, w: Aborcja. Przyczyny, następstwa, terapia, red. B. Chazan, W. Simon, tłum. A. Jankowiak, Z. Karpiński, Wrocław 2009.

Ścigaj P., Odczłowieczenie jako element walki o władzę na przykładzie spotów wybranych ugrupowań i partii politycznych w wyborach parlamentarnych 2015 roku, Com.press 2018, nr 3 (1).

Tuleja P., Prawa jednostki do ochrony przed wykluczeniem a konstytucyjne zadania państwa, w: Współczesne wyzwania wobec praw człowieka w świetle polskiego prawa konstytucyjnego, red. Z. Kędzia, A. Rost, Poznań 2009.

Turska A., O potrzebie i koncepcji badań ekskluzji prawnej. Hominum causa omne ius constitutum sit, w: Problemy prawa polskiego i obcego w ujęciu historycznym, praktycznym i teoretycznym, red. B.T. Bieńkowska, D. Szafrański, cz. 2, Warszawa 2009.

Vibert S., L’errance et la distance. La déshumanisation comme figure de l’humanité, Anthropologie et Sociétés 2003, t. 27, nr 3.

Wejbert-Wąsiewicz E., Aborcja. Między ideologią a doświadczeniem indywidualnym. Monografia zjawiska, Łódź 2011.

Wincław D., Obcy czy po prostu Inny? Wybrane etyczne aspekty dehumanizacji, Kultura i Wartości 2016, t. 19.

Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.

Winiarska A., Klaus W., Dyskryminacja i nierówne traktowanie jako zjawisko społeczno-kulturowe, Studia BAS 2011, nr 2 (26).

Wydrzyńska J., Więckiewicz K., Broniarczyk K., Jelińska K., Chcę pisać o aborcji bez stygmy. Poradnik dla osób pracujących w mediach, Aborcyjny Dream Team, Warszawa 2019.

Zamperini A., Menegatto M.L., Giving voice to silence: A study of state violence in Bolzaneto Prison during the Genoa G8 Summit, w: Conflict and multimodal communication: Social research and machine intelligence, red. F. D’Errico, I. Poggi, A. Vinciarelli, L. Vincze, Cham 2015.

Zimbardo P., Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?, tłum. A. Cybulko, Warszawa 2013.

Pobierz

Opublikowane
28-09-2021


Ciepły, F. M. (2021). Ocena prawna wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce. Studia Prawnicze KUL, (3), 47–66. https://doi.org/10.31743/sp.12418

Filip Mateusz Ciepły  fcieply@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-1124-7389



Licencja

Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.

Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:

a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;

c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;

d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;

e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.

Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.