Pozaparlamentarne formy partycypacji obywateli w podejmowaniu decyzji politycznych – dekompozycja współczesnego parlamentaryzmu
Abstrakt
Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na nowe formy demokracji, które dekomponują współczesny parlamentaryzm. Rozrywają one związek pomiędzy wyłanianiem ciał przedstawicielskich (parlamentów) z wyborami powszechnymi. Wprowadzane formy reprezentacji obywateli opierają się na metodzie losowania. Jest to powrót do korzeni demokracji ateńskiej i politycznej praktyki suwerenności narodu. Do tych nowatorskich form należy zaliczyć demokrację deliberatywną i demokrację uczestniczącą. Najbardziej znaną formą demokracji deliberatywnej są panele obywatelskie. Celem paneli obywatelskich jest wypracowanie konsensusu oraz przywrócenie zaufania do pozapartyjnego sposobu podejmowania decyzji politycznych. Starają się one rozwiązywać ważne problemy społeczne i polityczne. W Irlandii doprowadziły do zmiany konstytucji. Był to, nie tylko medialny, sukces tej nowej formy reprezentacji obywateli. Stosowanie najnowszych technologii informatycznych i komunikacyjnych znajduje swoje odzwierciedlenie także we współczesnym parlamentaryzmie. Przyczyniają się one do kumulowania informacji w rękach rządu, co zwiększa jego nieformalną pozycję. Pojawiają się tu pojęcia demokracji medialnej i demokracji smartfonowej. Te nowe zjawiska przyczyniają się także do dekompozycji parlamentaryzmu naszych czasów.
Słowa kluczowe:
parlamentaryzm, demokracja deliberatywna, demokracja uczestnicząca, demokracja medialna, demokracja smartfonowaBibliografia
Bachmann K., Konwent o przyszłości Europy. Demokracja deliberatywna jako metoda legitymizacji władzy w wielopłaszczyznowym systemie politycznym, Wrocław 2004.
Bessette J., Deliberative Democracy: The Majority Principle in Republican Government, Washington 1980.
Brennan J., Against Democracy, Princeton 2016. (Crossref)
Brochet F., Démocratie smartphone: Le populism numérique, de Trump á Macron, Paris 2017.
Duda K., E-voting jako forma demokracji bezpośredniej. Dotychczasowe doświadczenia i ich konsekwencje, Refleksje 2018, nr 4, DOI: 10.14746/r.2011.4.14. (Crossref)
Dukaj J., Po piśmie, Kraków 2019.
Electronic Irish Statute Book (eISB), http://www.irishstatutebook.ie/ [dostęp: 31.01.2022 r.].
Gataker T., The Nature and Uses of Lotteries: A Historical and Theological Treatise, London 1627 (repr. 2008).
Głowacki A., System konstytucyjny Belgii, Warszawa 1997.
Górski R., Bez państwa. Demokracja uczestnicząca w działaniu, Kraków 2007.
Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego, t. 1 i 2, tłum. M. Kaniowski, Warszawa 2019.
Jasiński K., Źródła i charakter demokracji deliberatywnej, Studia Warmińskie 2017, nr 54. (Crossref)
Konarski W., System konstytucyjny Irlandii, Warszawa 2005.
Kościół w Irlandii upadł przez hierarchów. Z Tomem Inglisem rozmawia Jakub Bodziony, Kultura Liberalna 2020, nr 619, https://kulturaliberalna.pl/2020/11/17/kosciol-w-irlandii-upadl-przez-hierarchow/ [dostęp: 31.01.2022 r.].
Krzewińska A., Deliberacja. Idea – metodologia – praktyka, Łódź 2016.
Krzynówek A., Rozum a porządek polityczny. Wokół sporu o demokrację deliberatywną, Kraków
Kuczma P., Rec.: A. Ławniczak, Losowanie w sferze publicznej. Między wróżeniem a głosowaniem, Bielany Wrocławskie 2012, Przegląd Sejmowy 2014, nr 1.
Kulesza R., Demokracje antyczne i współczesne, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/67819/edition/66118/content [dostęp: 31.01.2022 r.].
Ławniczak A., Losowanie w sferze publicznej. Między wróżeniem a głosowaniem, Bielany Wrocławskie 2012.
Ławniczak A., Szczególne znaczenie losowania dla sądownictwa, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2011, nr 2, DOI: 10.15804/ppk.2011.02.01. (Crossref)
Mansbridge J.J., Beyond Adversary Democracy, Chicago 1980.
Mansbridge J.J., Parkinson J., Deliberative Systems, Cambridge 2012. (Crossref)
Płachecki J., System polityczny Irlandii. Ewolucja i współczesne wyzwania, Warszawa 2010.
Przemowa noblowska Olgi Tokarczuk, Sztokholm 2019, https://www.nobelprize.org/uploads/2019/12/tokarczuk-lecture-polish.pdf [dostęp: 31.01.2022 r.].
Słownik języka polskiego, t. 1. A–K, red. M. Szymczak, wyd. 8, Warszawa 1998.
Słupik T., Demokracja deliberatywna szansą na przezwyciężenie kryzysu demokracji liberalnej?, w: Demokracja deliberatywna. Utopia czy ratunek dla demokratycznych wartości, red. A. Turoń-Kowalska, Sosnowiec 2016.
Szymanek J., Konstytucja V Republiki Francuskiej, Warszawa 2011.
Terlikowski T.P., Kościół, który zniszczyli księża i biskupi, TVP Tygodnik 2020, nr 40, https://tygodnik.tvp.pl/38597172/kosciol-ktory-zniszczyli-ksieza-i-biskupi [dostęp: 31.01.2022 r.].
Węgrzecki J., Przyszłość demokracji deliberatywnej, Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne 2009, nr 22.
Witkowski Z., Ustrój konstytucyjny współczesnych Włoch w aktualnej fazie jego przemian 1989–2004, Toruń 2004.
Zabdyr-Jamroz M., Deliberatywny model polityki, dysertacja przygotowana pod kierunkiem prof. dr. hab. K. Pałeckiego, Kraków 2017.
Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0000-0003-3735-311X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
