Spółdzielnie producentów rolnych w latach 1920–2022 – wybrane zagadnienia prawne
Abstrakt
Celem artykułu jest po pierwsze próba określenia tendencji rozwoju spółdzielni producentów rolnych od 1920 do 2022 r. oraz oceny czynników wpływających na ten proces, po drugie zaś ustalenie, czy i na ile ustawodawstwo sprzyjało bądź sprzyja rozwojowi tych podmiotów oraz jakie mogą być kierunki ich działalności po 2022 r. Zakreślona tematyka jest szeroka, dlatego artykuł porusza jedynie wybrane kwestie. Podstawową metodą badawczą jest dogmatyczna analiza tekstów prawnych. Wykorzystano także metodę historyczną oraz posłużono się danymi statystycznymi. W podsumowaniu autorka stwierdziła m.in., że spółdzielczość w okresie międzywojennym po 1920 r. rozwinęła się na wielu płaszczyznach, zwłaszcza w aspekcie legislacji, doktryny, ale również w praktyce. Gdyby nie okres socjalizmu, wiele spółdzielni producentów rolnych z okresu międzywojennego nadal prowadziłoby działalność. Od kilku lat polski ustawodawca stara się zachęcać rolników do zakładania spółdzielni, poszerzając legislację z zakresu prawa spółdzielczego i zrzeszania się producentów rolnych. Przykładem jest uchwalenie ustawy o spółdzielniach rolników czy regulacji prawnych dotyczących spółdzielni energetycznych.
Słowa kluczowe:
spółdzielnia, prodecenci rolni, spółdzielnia producentów rolnych, spółdzielczość, spółdzielcze grupy producentów rolnych, organizacje producentów rolnychBibliografia
Brodziński M., Oblicza polskiej spółdzielczości wiejskiej. Geneza, rozwój, przyszłość, Warszawa 2014.
Budzinowski R., Współczesne tendencje rozwoju prawa rolnego, Studia Iuridica Agraria 2009, vol. 7. (Crossref)
Busse Ch., Quo vadis Agrarorganisationenrecht? – Eine kurze Betrachtung in sechs Kapiteln, in: The Legal and Economic Aspect of the Association of Agricultural Producers in Selected Countries of the World, ed. A. Suchoń, Poznań 2020.
Cioch R., Zasady roczdelskie i ich realizacja w praktyce, Teka Komisji Prawniczej – Oddział PAN w Lublinie 2009, vol. 2.
Czechowski P., Niewiadomski A., Tendencje rozwoju polskiego prawa rolnego w związku z uzyskaniem członkostwa Polski w Unii Europejskiej, Studia Iuridica Agraria 2009, vol. 7, DOI: 10.15290/sia.2009.07.03. (Crossref)
Del Cont C., Macé A., Les organisations de producteurs en France: état des lieux et réflexions, in: The Legal and Economic Aspect of the Association of Agricultural Producers in Selected Countries of the World, ed. A. Suchoń, Poznań 2020.
Domagalski A., Wyzwania stojące przed spółdzielczością w III RP, in: Spółdzielczość w budowie społeczeństwa obywatelskiego – historia i współczesność, ed. T. Skoczek, Warszawa 2013.
European Commission, Study of the Best Ways for Producer Organisations to be Formed, Carry out Their Activities and be Supported, 2019, http://real.mtak.hu/105490/1/report-producer- organisations-study_en.pdf [access: 2.09.2022].
Góra W., Reforma rolna PKWN, Warszawa 1969.
Instytut Ekonomiki Rolnej, Wieś w liczbach w Polsce kapitalistycznej i w Polsce Ludowej, Warszawa 1952.
Jedliński A., Ustawa z 1920 r. na tle ówczesnych regulacji europejskich, in: Biuletyn Instytutu Stefczyka, 90 lat prawa spółdzielczego. Materiały pokonferencyjne Krajowej Rady Spółdzielczej, Warszawa 2010.
Krajowa Rada Spółdzielcza, httpp://krs.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=27&Itemid=283 [access: 2.09.2022].
Mieszczankowski M., Struktura agrarna Polski międzywojennej, Warszawa 1960.
Mroczek J., Początki rozwoju spółdzielczości w Polsce, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 2012, no. 1.
Nowak A., Kijek T., Krukowski A., Polskie rolnictwo wobec wyzwań współczesności, vol. 1. Wymiar ekonomiczno-strukturalny, Lublin 2019.
Piechowski A., Historyczny kontekst uchwalenia ustawy z 29 października 1920 r., in: Biuletyn Instytutu Stefczyka, 90 lat prawa spółdzielczego. Materiały pokonferencyjne Krajowej Rady Spółdzielczej, Warszawa 2010.
Piechowski A., Spółdzielcze stulatki. Rzecz o wiekowych polskich spółdzielniach, Bydgoszcz 2008.
Polska – nasza ziemia, https://www.gov.pl/web/polski-lad/polska-nasza-ziemia [access: 2.09.2022].
Spółdzielczość wiejska jako jedna z głównych form wspólnego gospodarczego działania ludzi, ed. W. Boguta, Warszawa 2011.
Stanulewicz M., Reforma rolna jako próba regulacji stosunków agrarnych w Polsce. Koncepcje i próby ich realizacji w latach 1918–1944, in: Reformy rolne w Polsce międzywojennej i powojennej. Prawo, realizacja, skutki, problemy reprywatyzacyjne, eds. E. Borkowska-Bagieńska, W. Szafrański, Poznań 2008.
Staszic S., Przestrogi dla Polski, Warszawa 1960.
Suchoń A., Introductory Remarks, in: The Legal and Economic Aspect of the Association of Agricultural Producers in Selected Countries of the World, ed. A. Suchoń, Poznań 2020. (Crossref)
Suchoń A., Legal Aspects of the Organization and Operation of Agricultural Co-Operatives in Poland, Poznań 2019. (Crossref)
Suchoń A., Nowa ustawa o spółdzielniach rolników – wybrane zagadnienia, Studia Prawnicze KUL 2020, no. 3. (Crossref)
Suchoń A., Prawna koncepcja spółdzielni rolniczych, Poznań 2016. (Crossref)
Suchoń A., Spółdzielnie jako podmioty istotne dla społeczeństwa oraz gospodarki – aspekty prawne i ekonomiczne, in: Przedsiębiorstwo, gospodarka i społeczeństwo w kręgu zainteresowania ekonomistów, ed. R. Kamiński, Poznań 2020.
Suchoń A., Wpływ polityki i prawa Unii Europejskiej na rozwój spółdzielni rolniczych w wybranych krajach członkowskich, Przegląd Prawa Rolnego 2015, no. 1. (Crossref)
Suchoń A., Kapała A., Z prawnej problematyki oznaczeń geograficznych produktów rolnych oraz środków spożywczych w Polsce i we Włoszech, in: Wybrane problemy prawa materialnego i procesowego. Teoria i praktyka, vol. 4, eds. K. Knopek, J. Mucha, Poznań 2016.
Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne, ed. J. Wilkin, Warszawa 2010.
Wojciechowski S., Historia spółdzielczości polskiej do 1914 roku, Warszawa 1939.
Wojciechowski S., Kooperacja w rozwoju historycznym, Warszawa 1923.
Wojciechowski S., Ruch spółdzielczy w Anglii, Warszawa 1918.
Wojciechowski S., Spółdzielnie rolnicze. Jakie być mogą i powinny w Polsce według wzorów zagranicznych, Poznań 1936.
Zakrzewski P., Cel spółdzielni, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2005, vol. 1.
Zuba M., Spółdzielnie mleczarskie trwałą formą agrobiznesu, Zeszyty Naukowe WSEI. Seria Ekonomia 2009, no. 1.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza https://orcid.org/0000-0002-5410-7853
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
