Zaburzenia osobowości typu "borderline" jako przyczyna natury psychicznej niezdolności do zawarcia małżeństwa w orzecznictwie Sądu Metropolitalnego w Lublinie
Grzegorz Bzdyrak
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1751-4318
Abstrakt
Celem artykułu jest wskazanie, czym jest zaburzenie osobowości z pogranicza i w jaki sposób wpływa ono na zdolność nupturientów do zawarcia ważnego małżeństwa. Zaburzenia osobowości należy odróżnić od choroby psychicznej, choć często towarzyszące im objawy są do siebie zbliżone. W przeciwieństwie do choroby psychicznej zaburzenia osobowości nie są „uleczalne” – w wyniku terapii psychologicznej, często wspomaganej farmakoterapią. Osobę dotkniętą zaburzeniami można jedynie nauczyć radzenia sobie ze skrajnymi emocjami. Autor charakteryzuje zaburzenia osobowości borderline, wskazując, w jaki sposób wpływają one na podjęcie i wykonywanie istotnych obowiązków małżeńskich. Finalnie, na podstawie analizy akt spraw o nieważność małżeństwa toczących się przed Sądem Metropolitalnym w Lublinie, przedstawia konkretne zachowania, typowe dla osób z zaburzeniami osobowości z pogranicza.
Słowa kluczowe:
zaburzenia osobowości, borderline, nieważność małżeństwa, niezdolność do zawarcia małżeństwa, osobowość z pograniczaBibliografia
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, Kryteria diagnostyczne według DSM-IV, wyd. pol. pod red. J. Wciórki, Wrocław 2008.
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, Kryteria diagnostyczne według DSM-V, wyd. pol. pod red. P. Gałeckiego, M. Pileckiego, J. Rymaszewskiej, A. Szulc, S. Sidorowicz, J. Wciórki, Wrocław 2018.
Callieri B., Psicopatologia e nosologia del paziente borderline con particolare riferimento al consenso matrimoniale, w: Borderline, nevrosi e psicopatie in riferimento al consenso matrimoniale nel diritto canonico, t. 6. Annali di dottrina e giurisprudenza canonica, Roma 1981.
Cierpiałkowska L., Zaburzenie osobowości borderline, w: Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej, red. L. Cierpiałkowska, E. Soroko, Poznań 2017.
Decisio C. Pinto, 19.12.1979, w: Borderline, nevrosi e psicopatie in riferimento al consenso matrimoniale nel diritto canonico, t. 6. Annali di dottrina e giurisprudenza canonica, Roma 1981.
Gawda B., Cechy zaburzeń osobowości a kontrola emocji negatywnych i regulacja nastroju, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J 2018, t. 31, nr 3. (Crossref)
Kaplan H.I., Sadock B.J., Osobowość „z pogranicza” borderline, w: Psychiatria kliniczna, red. S. Sidorowicz, Wrocław 2004.
Karsten K., Orzeczenie nieważności małżeństwa. Aplikacja kan. 1095 nr 3 w wyrokach coram Sobański, Kraków 2017. (Crossref)
Klatkiewicz A., Poznanie społeczne u osób z zaburzeniem osobowości z pogranicza, Poznań 2012, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edi-tion/242786?id=242786 [dostęp: 26.04.2023 r.].
Linehan M.M., Zaburzenie osobowości z pogranicza. Terapia poznawczo-behawioralna, Kraków 2007.
Mandal E., Kocur D., Makiawelizm i taktyki manipulacji podejmowane przez pacjentów z zaburzeniem osobowości typu borderline w życiu codziennym i podczas terapii, Psychiatria Polska 2013, t. 47, nr 4.
Masiak M., Zaburzenia osobowości w ujęciu klinicznym, w: Wykłady z psychologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w roku akademickim 1986/87, Lublin 1989.
McGrath A., On the Gravity of Causes of a Psychological Nature in the Proof of Inability to Assume the Essential Obligations of Marriage, Studia Canonica 1988, nr 22.
Millon T., Davis R., Millon C., Escovar L., Meagher S., Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie, Warszawa 2005.
Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 3. Prawo małżeńskie, Olsztyn 1996.
Paździor S., Przyczyny psychiczne niezdolności osoby do zawarcia małżeństwa w świetle kan. 1095 n. 3, Lublin 2009.
Reber A., Słownik psychologii, Warszawa 2000.
Sztychmiler R., Znaczenie osobowości kandydata do małżeństwa w świetle obowiązującego prawa kanonicznego, Prawo Kanoniczne 1997, t. 40, nr 1–2. (Crossref)
Światowa Organizacja Zdrowia, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Rewizja dziesiąta, t. 1, Kraków 2008.
Viladrich P.J., Zgoda małżeńska, w: Codex Iuris Canonici. Kodeks prawa kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego, red. P. Majer, edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, Kraków 2011.
Wilkinson-Ryan T., Westen D., Identity Disturbance in Borderline Personality Disorder: An Empirical Investigation, American Journal of Psychiatry 2000, nr 157. (Crossref)
Zanarini M.C., Borderline Personality Disorder as an Impulse Spectrum Disorder, w: Borderline Personality Disorder: Etiology and Treatment, red. J. Paris, Washington 1993.
Ženatý J., Związki z obiektem u osób „z pogranicza”, w: Pacjenci z pogranicza nerwicy i psychozy i psychotycy, red. M. Sokolik, Warszawa 1991.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-1751-4318
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
