Aktualność pojęcia ludobójstwa Rafała Lemkina w kontekście działań Rosji w Ukrainie
Dominik Tarczyński
Komisja Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego , Polskahttps://orcid.org/0009-0008-5668-6909
Abstrakt
W artykule przedstawiono sylwetkę wybitnego prawnika Rafała Lemkina. Skupiono się na jego działalności w II Rzeczypospolitej, na forum międzynarodowym do roku 1939 oraz działalności po roku 1940 poza granicami Polski. Rafał Lemkin uważany jest za twórcę pojęcia i terminu „ludobójstwa” oraz głównego animatora Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych z dnia 9 grudnia 1948 r. w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa. W tekście omówiono proces ewolucji pojęcia „ludobójstwa” z uwzględnieniem aspektu wrażliwości społecznej Rafała Lemkina. Poruszono kwestię wpływu dzieł tego autora na końcowy kształt definicji ludobójstwa. Wskazano analogię między zdefiniowaniem ludobójstwa przez Lemkina a trwającą wojną na Ukrainie, podkreślono aktualność jego dzieł w kontekście współczesności, uwzględniając zagrożenia nowych technologii oraz przemian kulturowych. Przywołano nowatorskie i odbierane jako kontrowersyjne w niektórych kręgach podejście Lemkina do przestępstwa zbrodni ludobójstwa. Zwrócono także uwagę na konieczność dalszego prowadzenia studiów nad pracami Lemkina oraz rozwijania badań nad nowymi obszarami, które mogą stać się „zbrodnią zbrodni” w obecnych czasach.
Słowa kluczowe:
ludobójstwo, Rafał Lemkin, prawo międzynarodowe, konflikt zbrojnyBibliografia
Cooper J., Raphael Lemkin and the Struggle for the Genocide Covention, New York 2008. Eshet D., Totally Unofficial: Raphael Lemkin and the Genocide Convention, Brookline, MA 2007. (Crossref)
Fedorowicz A., Samotny wojownik Lemkin, Polityka 2015, no. 26.
Fussel J.T., “A Crime without a Name” Winston Churchill, Raphael Lemkin and the World War II Origins of the Word “genocide”, http://www.preventgenocide.org/genocide/crimewithoutaname.htm [access: 10.08.2023].
Gwiazda U., TikTok w Indiach zablokowany. Powód? Względy bezpieczeństwa, RMF24, 30.06.2020, https://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-tiktok-w-indiach-zablokowany-powod-wzgledy-bezpieczenstwa,nId,4583984#crp_state=1 [access: 20.08.2023].
Hobson J., Prosecuting Lemkin’s Concept of Genocide: Successes and Controversies, Genocide Studies and Prevention: An International Journal 2019, vol. 13, no. 1, DOI: 10.5038/1911- 9933.13.1.1640. (Crossref)
Lachowski T., Rafał Lemkin – uparty prorok, twórca pojęcia „ludobójstwo” w prawie międzynarodowym, Instytut De Republica, https://iderepublica.pl/znani-nieznani/indeks/rafal-lemkin/ [access: 5.08.2023].
Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress, Carnegie Endowment for International Peace, Division of International Law, Washington 1944.
Lemkin R., Rządy państw Osi w okupowanej Europie. Prawa okupacyjne, analiza rządzenia, propozycje zadośćuczynienia, trans. A. Bieńczyk-Missala et al., Warszawa 2013.
Lemkin R., Totally Unofficial: The Autobiography of Raphael Lemkin, ed. D.-L. Frieze, New Haven–London 2013.
Materiały norymberskie, eds. T. Cyprian, J. Sawicki, Warszawa 1948.
McFarland S., Hamer K., Jak ludobójstwo zostało uznane za zbrodnie – dziedzictwo Rafała Lemkina, Civitas et Lex 2016, vol. 10, no. 2, DOI: 10.31648/cetl.2306. (Crossref)
Mielcarek T., Ocena sprawności polskiego powojennego wymiaru sprawiedliwości w osądzaniu zbrodni prawa międzynarodowego na przykładzie prac wykonanych przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce na terenie obozu karno-śledczego w Żabikowie i wykorzystaniu ich w procesie Arthura Greisera, Czasopismo Prawno-Historyczne 2019, vol. 71, no. 1. (Crossref)
Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania Putina, Polska Agencja Prasowa,17.03.2023, https://www.pap.pl/ktualności/news%2C1549962%2Cmiedzynarodowy-trybunal-karny-wydal-nakaz-aresztowania-putina.html [access: 16.08.2023].
The Nobel Prize, Nomination archive, https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show_people.php?id=5366 [access: 10.08.2023].
Orzeszyna K., Human Rights and Public International Law, in: K. Orzeszyna, M. Skwarzyński, R. Tabaszewski, International Human Rights Law, Warszawa 2023.
Power S., “A Problem from Hell”: America and the Age of Genocide, New York 2002.
Rojowska E., Komisja Narodów Zjednoczonych do spraw Zbrodni Wojennych i działalność Polski w ramach jej prac. Zarys problemu, Studia Prawnoustrojowe 2013, no. 22.
Sands P., Ku pamięci sprawiedliwości: Nieoczekiwane miejsce Lwowa w prawie międzynarodowym – osobista historia, Palestra 2012, no. 11–12.
Schabas W., Genocide in International Law: The Crime of Crimes, 2nd ed., New York 2009. (Crossref)
Scheck R., Raphaël Lemkin’s Derivation of Genocide from His Analysis of Nazi-Occupied Europe, Genocide Studies and Prevention: An International Journal 2019, vol. 13, no. 1, DOI: 10.5038/1911-9933.13.1.1584. (Crossref)
Stiller A., The Mass Murder of the European Jews and the Concept of ‘Genocide’ in the Nuremberg
Trials: Reassessing Raphaël Lemkin’s Impact, Genocide Studies and Prevention: An International Journal 2019, vol. 13, no. 1, DOI: 10.5038/1911-9933.13.1.1610. (Crossref)
Szawłowski R., Rafał Lemkin (1900–1959) polski prawnik, twórca pojęcia „ludobójstwo”, in: Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, vol. 2. Ludobójstwo, eds. R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2008.
Zatyka M., Media: Prezydent Wenezueli chciał zalać USA narkotykami od FARC, Bankier.pl, 13.09.2019, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Media-Prezydent-Wenezueli-chcial-zalac-USA-narkotykami-od-FARC-7737985.html [access: 20.08.2023].
Komisja Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego https://orcid.org/0009-0008-5668-6909
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
