Zastosowanie art. 39 Kodeksu cywilnego w przypadku zbywania (alienacji) nieruchomości przez kościelne osoby prawne
Abstrakt
W artykule poddano analizie zagadnienie naruszenia zasad reprezentacji kościelnych osób prawnych wynikających z prawa kanonicznego i ich skutku dla zbywania (alienacji) nieruchomości. Celem prowadzonych rozważań było ustalenie zakresu zastosowania znowelizowanego art. 39 Kodeksu cywilnego do kościelnych osób prawnych. Problematyka zbywania nieruchomości przez kościelne osoby prawne z naruszeniem zasad reprezentacji wynikających z Kodeksu Prawa Kanonicznego była już przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego i dyskusji w doktrynie, ale większość wypowiedzi została sformułowana przed nowelizacją art. 39 K.c., którego zmieniona treść weszła w życie z dniem 1 marca 2019 r. Dlatego ponownie należało zastanowić się nad skutkami działania organów kościelnych osób prawnych z przekroczeniem umocowania wynikającego z prawa wewnętrznego Kościoła katolickiego. Rozważania zawarte w artykule prowadzone były metodą dogmatycznoprawną. Przeprowadzona analiza wykazała, że znowelizowany art. 39 K.c. znajduje zastosowanie do kościelnych osób prawnych. Umowy dotyczące zbywania (alienacji) nieruchomości zawierane przez kościelne osoby prawne w przypadku naruszenia zakresu kompetencji organu oraz sposobu reprezentacji wynikających z prawa kanonicznego będą dotknięte sankcją bezskuteczności względnej na podstawie art. 39 K.c.
Słowa kluczowe:
prawo kanoniczne, prawo cywilne, bezskuteczność zawieszona umowy, alienacja nieruchomości, kościelne osoby prawneBibliografia
Cieśla W., Pawlyta A., Wybrane zagadnienia dotyczące zasad reprezentacji parafii Kościoła katolickiego przy zbyciu nieruchomości, Nieruchomości@ 2021, wydanie specjalne (V).
Głowacka A., Wybrane zagadnienia dotyczące problematyki czynności prawnych dokonywanych przez osoby prawne Kościoła katolickiego, Folia Iuridica Wratislaviensis 2014, t. 3, nr 2.
Gurgul S., Zbywanie nieruchomości (łac. alienatio immobilium) przez osoby prawne Kościoła katolickiego na rzecz innych podmiotów, Monitor Prawniczy 2022, nr 20.
Herbet A., w: Zobowiązania, t. 1. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I K.c. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Jabłoński W., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, Przegląd Prawa Wyznaniowego 2011, t. 3.
Januchowski A., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, Orzecznictwo Sądów Polskich 2010, z. 2, poz. 18.
Kaliński M., Rozporządzanie prawami do nieruchomości należącymi do wyznaniowych osób prawnych na przykładzie Kościoła katolickiego, Przegląd Sądowy 2013, nr 4.
Kotuk T., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, 2012 [wyd. el. LEX].
Kuźmicka-Sulikowska J., Machnikowski P., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, Orzecznictwo Sądów Polskich 2010, z. 2, poz. 18.
Mróz A., Alienacja dokonana bez dochowania kanonicznych wymogów, Prawo Kanoniczne 2021, t. 64, nr 1. (Crossref)
Mularski K., Kilka uwag o granicach prawa i dyskusji nad tymi granicami, w: Problemy pogranicza prawa cywilnego, red. R. Szczepaniak, Warszawa 2022.
Panek M.A., Problematyka alienacji majątku Kościoła rzymskokatolickiego w prawie państwowym i kanonicznym, Przegląd Sądowy 2016, nr 7–8.
Panek M.A., Reprezentacja kościelnych osób prawnych w umowach cywilnoprawnych, Przegląd Sądowy 2015, nr 10.
Pawluk A., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, Rejent 2010, nr 7–8.
Pietraszewski M., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, Rejent 2010, nr 3.
Plisiecki M., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, Rejent 2010, nr 7–8.
Radwański Z., Zieliński M., Zakres wykładni w relacji do celów wykładni, w: System Prawa Prywatnego, t. 1. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Rakoczy B., Glosa do uchwały SN z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08, Przegląd Prawa Wyznaniowego 2011, t. 3.
Sobolewski P., w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, W. Borysiak, wyd. 31, Warszawa 2023.
Strugała R., w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, wyd. 11, Warszawa 2023.
Strzała M., Dopuszczalność potwierdzenia czynności prawnych dokonanych w braku lub z przekroczeniem umocowania do działania za wyznaniową osobę prawną w świetle nowelizacji art. 39 K.c., Studia z Prawa Wyznaniowego 2019, t. 22. (Crossref)
Wenz W., Skwierczyński M., Skutki prawne wadliwych czynności prawnych kościelnych jednostek organizacyjnych w zakresie spraw majątkowych, Wrocławski Przegląd Teologiczny 2014, t. 22, nr 1.
Widerski P., Status prawny członków organów osób prawnych po nowelizacji kodeksu cywilnego z 9.11.2018 r., Państwo i Prawo 2020, z 7.
Wojewoda M., Nowak F., Sankcja wadliwej reprezentacji osób prawnych w znowelizowanym art. 39 K.c., Monitor Prawniczy 2019, nr 5.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2017.
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0003-3287-7790
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
