Acquisition of a right from an unentitled person and the "nemo plus iuris" rule in Roman law – reflections, also contemporary ones
Krzysztof Amielańczyk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-6076-5417
Abstract
The article intends to demonstrate that the nemo plus iuris rule in Roman law acquired the attribute of universality and essentially was not subject to significant exceptions. The exceptions pointed out in Roman studies are based on the assumption that in Roman law property was sometimes disposed of not by the owner, but, for example, by a pledgee entitled under a pactum de vendendo. This approach assumes that the exception to the rule lies in the fact that the property was sold by a non-owner. However, in the broad sense of the term, a person “entitled to dispose” in Roman law would also include a person entitled (either by the will or in the interest of the owner) to dispose of their property. The case is different in contemporary civil law. The nemo plus iuris rule is now subject to a wide range of radical exceptions, much more serious than in Roman law. The most important ones are the acquisition of bona fide ownership of movable property from a non-owner (Article 169 of the Civil Code) and the acquisition of real property from a non-owner under land and mortgage registers’ public credibility warranty. Where the law creates such radical exceptions, it thus departs from the spirit of Roman law and unequivocally breaks the rule. If a discussion arises about the need for yet another exception to the nemo plus iuris rule, it should be reminded that in Roman law the rule was firm in nature and the key to the permissibility of its few exceptions lay in the acceptance of the power to dispose of another person’s right, but only with their consent or in their interest
Keywords:
nemo plus iuris rule, Roman law, acquisition of a right from an unentitled person, derivative acquisition of a rightReferences
Amielańczyk K., O rzymskim pochodzeniu zasady „nemo plus iuris…” i jej aktualności we współczesnym prawie polskim, w: W kręgu historii i współczesności polskiego prawa. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Arturowi Korobowiczowi, red. W. Witkowski, Lublin 2008.
Amielańczyk K., Zastosowanie rzymskiej zasady ‘nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet’ do oceny skuteczności zbycia nie istniejących udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w: Polska lat dziewięćdziesiątych. Przemiany państwa i prawa, red. M. Mozgawa i in., Lublin 1997.
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2018.
De Zulueta F., The Institutes of Gaius, Part II. Commentary, Oxford 1953.
Dębiński A., Rzymskie prawo prywatne. Kompedium, Warszawa 2021.
Digesta Iustiniani. Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład, t. 2, red. T. Palmirski, Kraków 2013.
Giesen B., Zasada nemo plus iuris in alium transferre potest a dobra wiara nabywcy autorskich praw majątkowych, Studia Iuridica 2021, t. 89, DOI: 10.31338/2544-3135.si.2022-89.5. (Crossref)
Górniak K., Nabycie własności rzeczy ruchomej w dobrej wierze, Warszawa 2021. (Crossref)
Kacprzak A., Sprzedaż rzeczy kradzionej, Zeszyty Prawnicze 2002, z. 2.1. (Crossref)
Kacprzak A., Krzynówek J., Wołodkiewicz W., Regulae iuris. Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2001.
Kowalski W., Nabycie własności rzeczy ruchomej „a non domino” w prawie rzymskim i współczesne zmagania z problemem, w: Consul est iuris et patriae defensor. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Kremerowi, red. F. Longchamps de Bérier, R. Sarkowicz, M. Szpunar, Warszawa 2012.
Krzynówek J., Volenti non fit iniuria. Powstanie i historia reguły, w: Łacińskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sądów polskich, red. W. Wołodkiewicz, J. Krzynówek, Warszawa 2001.
Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Kraków 2013.
Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne, Zakamycze 2005.
Lenel O., Palingenesia iuris civilis, t. 2, Leipzig 1899 (przedruk Graz 1960).
Litewski W., Jurysprudencja rzymska, Kraków 2000.
Longchamps de Bérier F., Z uwag do metodologii nauki prawa prywatnego: powoływanie łacińskich reguł i maksym na przykładzie nemo plus iuris, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 2014, z. 7.1, DOI: 10.4467/20844131KS.14.002.2243.
Palmirski T., O różnych regułach dawnego prawa – 17 tytuł 50 księgi Digestów: tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze 2006, z. 6.2. (Crossref)
Palmirski T., O różnych regułach dawnego prawa – 17 tytuł 50 księgi Digestów: tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze 2007, z. 7.2. (Crossref)
Pikulska-Robaszkiewicz A., Kilka uwag o sposobach nabycia własności w D. 41,1, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 1988, z. 38.
Rozwadowski W., Gai Institutiones. Instytucje Gajusa. Tekst i przekład, Poznań 2003.
Safjan M., Zasady prawa prywatnego, w: System Prawa Prywatnego, t. 1. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Salomone A., Intorno alla regula ‘nemo plus iuris’ (D. 50.17.54 Ulp. 46 ad ed.), Teoria e Storia del Diritto Privato 2017, nr 10.
Schulz F., Classical Roman Law, Oxford 1951.
Stefaniuk K., Nieważność umowy o przeniesienie własności nieruchomości zawartej przez osobę niebędącą właścicielem?, w: Współczesne problemy prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Marii Poźniak-Niedzielskiej, red. A. Kidyba, R. Skubisz, Kraków 2007.
Szpringer I., Pierwszeństwo zastawów w prawie rzymskim, Lublin 2006.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2011.
Wilke M., Nabycie własności rzeczy ruchomej na podstawie umowy z osobą nieuprawnioną, Warszawa–Poznań–Toruń 1980.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne, Warszawa 2018.
Wołodkiewicz W., Czy prawo rzymskie przestało istnieć?, Zakamycze 2003.
Wołodkiewicz W., Łacińskie paremie w orzecznictwie sądów polskich, w: Łacińskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sądów polskich, red. W. Wołodkiewicz, J. Krzynówek, Warszawa 2001.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0001-6076-5417
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Author declares that the Work is original and does not infringe any personal or proprietary rights of third parties, and that She/He has unlimited rights to the Work which are the subject of the Agreement signed with the Publisher.
Author of the publication transfers to the Publisher the economic copyrights to the Work (article) submitted for publication, free of charge, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) production, recording and reproduction of the copies of the Work by a specific technique, including printing, magnetic recording and digital technology;
b) marketing, lending or rental of the original or copies of the Work, and distribution in the form of open access, in accordance with the license Creative Commons Attribution 4.0 International (also known as CC BY), available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) inclusing the Work in the composition of the collective work;
d) publishing on the website of the journal, public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, and making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to them in a place and at a time chosen by them;
e) uploading the Work in an electronic form to electronic platforms or other uploading of the Work in an electronic form to the Internet or other network.
The proprietary copyright to the Work is transferred to the Publisher free of charge upon signing the contract wit the Publisher.
