Выкидыш или мертворождение и права родителей в польской правовой системе. Состояние "de lege lata" и положения "de lege ferenda"
Аннотация
Целью настоящей статьи является представление состояния de lege lata и положений de lege ferenda, касающихся прав родителей в ситуации мертворождения или выкидыша. Отмечается, что анализируемые здесь положения, касающиеся этих вопросов, не гармонируют друг с другом. Рассматриваются административные вопросы, такие как регистрация ребенка в ЗАГСе или трудовые вопросы - в частности, право на отпуск. Особое внимание уделяется элементам социального обеспечения, в том числе праву на получение пособий после преждевременного прекращения беременности. Кроме того, рассматривается право на погребение мертворожденного ребенка или выкидыша. В настоящее время не решен вопрос о том, должен ли работодатель для целей трудового права (в отношении права на декретный отпуск) использовать положения о медицинских документах или положения закона об актах гражданского состояния. Самой большой проблемой является необходимость определения пола ребенка, от которого зависит дальнейшее поведение родителей, а определить пол ребенка (плода) не всегда возможно. Отмечается, что пол ребенка влияет не только на право организовать его погребение. В случае, если родители берут на себя организацию похорон, существует свобода в отношении формы похорон – конфессиональной (религиозной) или нерелигиозной.
Методы исследования, использованные в данной работе, представляют собой преимущественно догматико-правовой анализ с применением системного, логического и лингвистического толкования. Представленные результаты подкреплены ссылками на актуальную судебную практику. Несмотря на довольно многочисленные случаи потери беременности, законодатель остается относительно пассивным по отношению к этому явлению. Такая ситуация противоречит просемейной политике государства и ставит власти под угрозу нарушения принципа защиты семьи и ее благополучия, закрепленного в статье 18 Конституции Республики Польша. Характеристика современного правового состояния позволяет сделать вывод об отсутствии последовательного и всеобъемлющего правового регулирования в данном вопросе, что создает дополнительные проблемы с толкованием и зачастую приводит к ошибочной практике. Сделанные выводы позволяют сформулировать постулат о необходимости внесения необходимых изменений в польскую правовую систему, которые приведут к упрощению процедур, связанных с преждевременным прерыванием беременности. Существующая терминологическая дихотомия не способствует однозначному толкованию закона.
Ключевые слова:
выкидыш, мертворождение, права родителейБиблиографические ссылки
Bütikofer A., Coy D., Doyle O., Ginja R., The Consequences of Miscarriage on Parental Investments, IZA Discussion Paper No. 16858, https://docs.iza.org/dp16858.pdf [dostęp: 7.01.2025 r.].
Derek M., Status prawny zwłok dziecka martwo urodzonego w prawie polskim, Zeszyty Prawnicze 2015, z. 4.
Gołąb J., Prawo do pogrzebu i jego wykonanie w prawie kanonicznym i polskim, Rzeszów 2004.
Guzdek P., Rozpoznaj swoje dziecko we mnie… Rzecz o poronieniu samoistnym dziecka i jego pogrzebie, Kraków 2017.
Haberko J., Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych, Warszawa 2010.
Haberko J., Konsekwencje prawne żywego i martwego urodzenia, Prawo i Medycyna 2007, nr 3 (28).
Jaranowska B., Rejestracja dziecka martwo urodzonego, Metryka 2016, nr 1.
Jaroszewska M., Poronienie a urodzenie martwe (zgon płodu) – konsekwencje dla pracodawcy w zakresie udzielenia urlopu macierzyńskiego, Monitor Prawa Pracy 2009, nr 12.
Jaroszewska-Ignatowska I., Rosner-Laskorzyńska Z., Zgon dziecka, poronienie, urodzenie martwego dziecka a prawo do urlopu macierzyńskiego, w: Uprawnienia pracowników-rodziców, red. I. Jaroszewska-Ignatowska, Z. Rosner-Laskorzyńska, Warszawa 2021.
Jończyk A., Jończyk P.K., Prawne aspekty uprawnień przysługujących kobietom w przypadku poronienia i martwego urodzenia – sytneza i wnioski de lege ferenda w oparciu o obowiązujące przepisy prawne, Palestra 2020, nr 11.
Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji, Wybrane zagadnienia polityki prorodzinnej w niektórych państwach Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
Karkowska D., Baum E., Izdebski Z., Janik A., Godna prokreacja, ciąża, poród i połóg. Prawa kobiet, Warszawa 2023.
Kłos-Skrzypczak A.J., The Impact of the Loss of a Child in the Prenatal Period on Marital and Family Life and the Religiosity of Women after Miscarriage, Religions 2023, t. 14, nr 11. (Crossref)
Kompendium pastoralne o rodzinnym pogrzebie dziecka martwo urodzonego i towarzyszeniu w żałobie osieroconej rodzinie, oprac. P. Guzdek, Kraków‒Warszawa 2020.
Kumor-Jezierska E., Komentarz do rozporządzenia w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, w: Prawo zatrudnienia. Komentarz do rozporządzeń, red. K.W. Baran, Warszawa 2024.
Lens J.W., Miscarriage, Stillbirth, & Reproductive Justice, Washington University Law Review 2021, t. 98, nr 4.
Lubowiecki D., Ochrona płodu w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego 2016, nr 1.
Niedzielska K., Uprawnienia pracownicze kobiety po poronieniu, Monitor Prawa Pracy 2021, nr 4.
Nowicka U., Prawo do pochowania dziecka utraconego w wyniku poronienia wedle ustawodawstwa polskiego i kanonicznego, Łódzkie Studia Teologiczne 2017, t. 26, z. 4.
Pluta K., Sekcja zwłok dziecka wobec braku zgody rodzica, Studia Prawnoustrojowe 2023, t. 60. (Crossref)
Radzisław A., Tender R., Komentarz do art. 34, w: A. Radzisław, R. Tender, Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2022.
Rybicka-Ziarko J., Prawo do pogrzebu dziecka poronionego, Kortowski Przegląd Prawniczy 2013, nr 3.
Rzetecka-Gil A., Komentarz do art. 32, w: Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz, Warszawa 2009.
Sierpowska I., Pochówek dzieci martwo urodzonych – w świetle praw rodziców i zadań gminy, Studia Prawno-Ekonomiczne 2018, t. 106. (Crossref)
Sierpowska I., Postępowanie ze zwłokami i ich ochrona prawna, w: I. Sierpowska, Śmierć w ujęciu prawa administracyjnego, Warszawa 2020.
Smith L.K., Dickens J., Bender Atik R., Bevan C., Fisher J., Hinton L., Parents’ Experiences of Care Following the Loss of a Baby at the Margins Between Miscarriage, Stillbirth and Neonatal Death: A UK Qualitative Study, BJOG – An International Journal of Obstetrics &
Gynaecology 2020, https://www.researchgate.net/publication/338806020_Parents’_experiences_ of_care_following_the_loss_of_a_baby_at_the_margins_between_miscarriage_
stillbirth_and_neonatal_death_a_UK_qualitative_study [dostęp: 7.01.2025 r.].
Sobczyk A., Komentarz do art. 180, w: Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, wyd. 6, Warszawa 2023.
Sularz P., Cmentarze w Polsce. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2022.
Ślązak A., Zasiłek opiekuńczy, w: Meritum. Ubezpieczenia społeczne, red. J. Kuźniar, wyd. 9, Warszawa 2022.
Świątek-Rudoman J., Uprawnienia kobiety po poronieniu i urodzeniu martwego dziecka w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, Gdańskie Studia Prawnicze 2017, nr 2.
Włodarczyk M., Komentarz do art. 180, w: Kodeks pracy. Komentarz, t. 2. Art. 94‒3045, red. K.W. Baran, wyd. 6, Warszawa 2022.
Wojtaszek-Mik E., Sekcja zwłok dziecka w świetle art. 31 ustawy o działalności leczniczej – uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Polat przeciwko Austrii, Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne 2022, nr 52. (Crossref)
Лицензия
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
