Glosa krytyczna do wyroku C-814/21 Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Abstrakt
Przedmiotem komentarza jest analiza wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2024 r. w sprawie C-814/21, dotyczącego prawa obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami Polski do przynależności do partii politycznych funkcjonujących w Polsce. Celem glosy jest ocena zgodności tego orzeczenia z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, analiza wyroku w kontekście zasady przyznania kompetencji wywodzącej się z Traktatu o Unii Europejskiej oraz weryfikacja możliwości stosowania jego postanowień w ramach polskiego porządku prawnego. W komentarzu zastosowano metodę dogmatyczno-prawną. Ujęte zostało orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, przepisy Konstytucji RP, ustaw i traktatów oraz przekrój stanowisk przedstawicieli doktryny. Wskazano także ewentualne skutki aprobaty wyroku w polskim porządku prawnym. Na podstawie przeprowadzonej analizy należy stwierdzić, iż orzeczenie TSUE wykracza poza przyznane kompetencje (stanowi działanie ultra vires), a stosowanie jego postanowień godziłoby w postanowienia Konstytucji RP, w szczególności art. 11 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 (zasada nadrzędności konstytucji). Zwrócono uwagę na problemy wynikające z tego typu orzecznictwa. W konkluzji podkreślono kluczowe znaczenie kontroli konstytucyjnej oraz suwerennego wyznaczania granic integracji przez państwa członkowskie.
Słowa kluczowe:
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Konstytucja RP, partie polityczne, obywatelstwo unijne, prawo zrzeszania sięBibliografia
Biernat S., Czy obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej powinni mieć prawo zrzeszania się w partiach politycznych w Polsce?, w: Rządy prawa jako wartość uniwersalna.
Księga jubileuszowa Profesora Krzysztofa Wójtowicza, red. A. Kozłowski, Wrocław 2022.
Bober L., Doktryna „ultra vires” – odwrócenie integracji czy gwarancja jej trwałości?, Paragraf. Studia z Prawa i Administracji 2024, nr 4, DOI: 10.18778/2956-3747.4.02. (Crossref)
Całka E., Zasada pierwszeństwa w prawie Unii Europejskiej. Wybrane problemy, Studia Iuridica Lublinensia 2016, t. 25, nr 1. (Crossref)
Dąbrowski M., Konstytucyjny aspekt zrzeszania się cudzoziemców w partiach politycznych w Polsce, Przegląd Sejmowy 2011, nr 2.
Dębski P., Korzystanie przez partie polityczne z wolności statutowej w zakresie określania warunków członkostwa partyjnego, Przegląd Sejmowy 2019, nr 6. (Crossref)
Dębski S., Przemiany demokratyczne w Polsce: stowarzyszenia a partie polityczne, Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość 2012, nr 9.
Florczak-Wątor M., Konstytucyjny status jednostki, w: Polskie prawo konstytucyjne, red. P. Tuleja, Warszawa 2024.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 11, Warszawa 2024.
Gerstenberg O., The Uncertain Structure of Process Review in the EU: Beyond the Debate on the CJEU’s Weiss Ruling and the German Federal Constitutional Court’s PSPP Ruling, Jus Cogens 2021, t. 3, DOI: 10.1007/s42439-021-00042-3. (Crossref)
Górska-Szymczak J., Górski G., Orzeczenia ultra vires Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i ich ocena w orzecznictwie niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. Uwagi na marginesie orzeczenia z 5 maja 2020 r., Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2021, nr 3 (61). (Crossref)
Granat M., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2024.
Grosse T.G., Wprowadzenie do monografii, w: Trzecia władza w Unii Europejskiej. Od teorii do praktyki, red. T.G. Grosse, Warszawa 2023.
Kabat-Rudnicka D., Tożsamość narodowa jako czynnik kształtujący relacje pomiędzy Unią Europejską a państwami członkowskimi, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica 2016, nr 17.
Kijańska K., Konstytucyjna wolność zrzeszania się jako gwarancja realizacji potrzeb politycznych jednostki, Horyzonty Polityki 2014, t. 15, nr 50. (Crossref)
Muszyński M., Tożsamość konstytucyjna jako granica lojalności państwa wobec UE, Prokuratura i Prawo 2023, nr 1.
ODIHR i Komisja Wenecka, Guidelines on Political Party Regulation, https://www.osce.org/odihr/538473 [dostęp: 18.09.2025 r.].
Pastuszko G., Przegląd orzecznictwa sądów konstytucyjnych Republiki Federalnej Niemiec w odniesieniu do zakresu związania państw członkowskich takimi wyrokami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które wykraczają poza kompetencje przyznane Trybunałowi w traktatach oraz godzą w zasadę zachowania suwerenności w procesie integracji
europejskiej, Warszawa 2022.
Przywora B., Instytucja partii politycznej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., Przegląd Sejmowy 2021, nr 3, DOI: 10.31268/PS.2021.33. (Crossref)
Raičević N., Federalizacja UE a Europejski Trybunał Sprawiedliwości, w: Tendencje federalizacyjne Unii Europejskiej, red. G. Pastuszko, Warszawa 2023.
Stronk R., Prawa wyborcze cudzoziemców w polskim porządku prawnym, w: Aktualne wyzwania prawa, red. M. Zubik, J. Podkowik, Warszawa 2021. (Crossref)
Szymanek J., Extra-Treaty Changes to Treaties: ultra vires Actions ,Creeping Competences and Decision-Making Outside the State, Law, Education, Security 2025, Special Issue nr 1. (Crossref)
Trojanowska-Strzęboszewska M., Partycypacja polityczna imigrantów w Polsce. Na przykładzie aktywności cudzoziemców w wyborach samorządowych w latach 2014 i 2018, Migration Studies – Review of Polish Diaspora 2021, nr 1 (179). (Crossref)
Wojtyczka I., Zjawisko „competence creep” oraz „ultra vires” na przykładzie kryzysu strefy euro, w: Trzecia władza w Unii Europejskiej. Od teorii do praktyki, red. T.G. Grosse, Warszawa 2023.
Woźniak D., Postrzeganie tożsamości narodowej przez polski Trybunał Konstytucyjny – analiza wyroku z dnia 7 października 2021 roku o sygn. K 3/21, Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 2024, nr 46 (3), DOI: 10.19195/1733-5779.46.3. (Crossref)
Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0009-0009-8351-2530
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
