Prawo do uzyskania wyjaśnienia na temat procedury podejmowania decyzji w indywidualnej sprawie na podstawie art. 86 ust. 1 Aktu o sztucznej inteligencji – wybrane problemy
Abstrakt
Celem niniejszego opracowania jest analiza i ocena regulacji odnoszących się do prawa do uzyskania wyjaśnień dotyczących procedury podejmowania decyzji w indywidualnej sprawie, zawartych w art. 86 ust. 1 Aktu o sztucznej inteligencji (AIA). Na wstępie przeanalizowano również art. 22 ust. 1 Ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO), aby następnie ustalić, jaka jest wzajemna zależność między tymi dwoma przepisami. Umożliwiło to ponadto zidentyfikowanie potencjalnego ryzyka związanego z korzystaniem z prawa ustanowionego w art. 86 ust. 1 RODO. Przeprowadzona analiza pozwoliła na sformułowanie wniosków końcowych, z których wynika między innymi, że zakres podmiotowy i przedmiotowy art. 86 ust. 1 AIA jest szerszy niż art. 22 ust. 1 RODO, jak również, że konsekwencje poszczególnych decyzji uzasadniających zastosowanie art. 86 ust. 1 AIA są na tyle szerokie, iż w praktyce mogą mieć zastosowanie do decyzji całkowicie lub częściowo zautomatyzowanych, wydanych z wykorzystaniem systemu AI wysokiego ryzyka. W artykule zastosowano metodę prawno-porównawczą.
Słowa kluczowe:
systemy AI, decyzje zautomatyzowane, Akt o sztucznej inteligencjiBibliografia
Ajna I., The Paradox of Automation as Anti-Bias Intervention, Cardozo Law Review 2020, vol. 41.
Ayodele T.O., Machine Learning Overview, in: New Advances in Machine Learning, ed. Y. Zhang, 2010, https://www.intechopen.com/books/3752 [access: 10.03.2025].
Barocas S., Selbst A.D., Big Data’s Disparate Impact, California Law Review 2016, vol. 104. (Crossref)
Ciechomska M., Prawne aspekty profilowania oraz podejmowania zautomatyzowanych decyzji w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych, Europejski Przegląd Sądowy 2017, no. 5.
Ciosk K., Model systemowego przeciwdziałania dyskryminacji algorytmicznej – uwagi na tle projektu Aktu w sprawie sztucznej inteligencji, Roczniki Administracji i Prawa 2022, no. 2.
Citron D.K., Pasquale F., The Scored Society: Due Process for Automated Predictions, Washington Law Review 2014, vol. 89.
Crawford K., Schultz J., Big Data and Due Process: Toward a Framework to Redress Predictive Privacy Harms, Boston College Law Review 2014, vol. 55.
Czerniawski M., in: RODO. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz, eds. E. Bielak- Jomaa, D. Lubasz, 2018 [LEX database].
Fajgielski P., in: Komentarz do rozporządzenia nr 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), in: Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, 2022 [LEX database].
Geburczyk F., Kryteria dopuszczalności decyzji zautomatyzowanych w świetle brzmienia art. 22 ust. 1 RODO, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2022, no. 5. (Crossref)
Gillis T.B., Spiess J.L., Big Data and Discrimination, University of Chicago Law Review 2019, vol. 86, no. 2.
Kelder K., On the Relative Importance of the AI Act Right to Explanation, 2024, https://digi-con.org/on-the-relative-importance-of-the-ai-act-right-to-explanation/ [access: 10.03.2025].
Kupiec M., Nowe spojrzenie na zautomatyzowane podejmowanie decyzji w rozumieniu art. 22 RODO – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 7.12.2023 r., C-634/21, Europejski Przegląd Sądowy 2024, no. 3.
Malczyk I., Znaczenie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej dla Polski, Kortowski Przegląd Prawniczy 2012, no. 1.
Mednis A., in: Prawo bankowe. Komentarz, eds. A. Mikos-Sitek, P. Zapadka, 2022 [LEX database].
Rojszczak M., Sztuczna inteligencja w innowacjach finansowych – aspekty prawne i regulacyjne,
IKAR 2020, no. 2.
Rzymowski R., Definicja prawnicza sztucznej inteligencji na podstawie rozporządzenia PE i Rady (UE) 2024/1689 w sprawie sztucznej inteligencji, Przegląd Prawa Publicznego 2024, no. 11.
Szostek D., Ba G., Prabucki T., Nowakowski M., Zastosowanie sztucznej inteligencji w bankowości – szanse oraz zagrożenia. Raport opracowany przez badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w ramach Programu Analityczno-Badawczy przy Fundacji WIB, 2022, https://us.edu.pl/wpcontent/uploads/pliki/ [access: 10.03.2025].
Wang X., Cheng Wu Y., Ji X., Fu H., Algorithmic Discrimination: Examining Its Types and Regulatory Measures with Emphasis on US Legal Practices, Frontiers of Artificial Intelligence 2024, no. 7. DOI: 10.3389/frai.2024.1320277. (Crossref)
Zuiderveen Borgesius F., Discrimination, Artificial Intelligence and Algorithmic Decision-Making, Council of Europe, Strasbourg 2018.
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0002-3930-8577
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
