Sytuacja procesowa oskarżyciela subsydiarnego – próba oceny skuteczności ochrony praw pokrzywdzonego w świetle przepisów Kodeksu postępowania karnego i jego nowelizacji
Justyna Anna Karaźniewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2276-6640
Abstrakt
Artykuł odnosi się do najważniejszych elementów instytucji oskarżenia subsydiarnego w polskim procesie karnym. Zwrócono uwagę przede wszystkim na procedurę prowadzącą do uzyskania przez pokrzywdzonego prawa do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia, inne wymogi, których spełnienie warunkuje wejście w tę rolę procesową, oraz relacje pomiędzy oskarżycielem subsydiarnym a publicznym. Wyeksponowano także podobieństwa oskarżyciela subsydiarnego i jego skargi do oskarżyciela prywatnego, podkreślając jednocześnie specyficzne cechy publicznoskargowego trybu ścigania przestępstw. Poszczególne zagadnienia zostały przedstawione z uwzględnieniem zmian kodeksowych, także nowelizacji z lipca 2019 r. Ocena istniejących rozwiązań została dokonana przede wszystkim z punktu widzenia skuteczności realizacji praw pokrzywdzonego.
Słowa kluczowe:
oskarżyciel subsydiarny, posiłkowy akt oskarżenia, postępowanie sądowe, cofnięcie aktu oskarżenia, tryb publicznoskargowy, prokurator, pokrzywdzonyBibliografia
Artymiak G., Gwarancje realizacji przez pokrzywdzonego prawa do sądu w trybie skargi subsydiarnej – analiza praktyki i uwagi de lege ferenda, w: Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
Boratyńska K., w: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2015.
Brodzisz Z., w: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
Cader A., Oskarżyciel subsydiarny w sprawach o przestępstwa publicznoskargowe, w: Nowa kodyfikacja prawa karnego, t. 13, red. L. Bogunia, Wrocław 2003.
Chmielniak Ł., Klonowski M., Rychlewska-Hotel A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz praktyczny do nowelizacji 2019, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2020 [wyd. el. LEX].
Drajewicz D., w: Kodeks postępowania karnego, t. 1. Komentarz. Art. 1–424, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020.
Dudka K., Ograniczenie liczby oskarżycieli posiłkowych w polskim procesie karnym, Prokuratura i Prawo 2004, nr 7–8.
Dudka K., Skarga subsydiarna oskarżyciela posiłkowego w procesie karnym, w: Współczesny polski proces karny. Księga ofiarowana Profesorowi Tadeuszowi Nowakowi, red. S. Stachowiak, Poznań 2002.
Dziergawka A., Subsydiarny akt oskarżenia jako realizacja prawa do sądu, w: Oblicza Temidy. Wybrane problemy prawa i procesu karnego, red. I. Zgoliński, Bydgoszcz 2012.
Dziergawka A., Subsydiarny akt oskarżenia w świetle nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 19 lipca 2019 r., Prokuratura i Prawo 2020, nr 1.
Eichstaedt K., w: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1. Art. 1–424, red. D. Świecki, Warszawa 2017.
Fingas M., Postępowanie karne – uprawnienie do sporządzenia kasacji we własnej sprawie przez adwokata. Glosa do wyroku TK z dnia 21 czerwca 2016 r., SK 2/15, OSP 2017, z. 10.
Gajowniczek-Pruszyńska K., w: K. Gajowniczek-Pruszyńska, P. Karlik, Kodeks postepowania karnego. Komentarz do ustawy z 19.7.2019 r., Warszawa 2020.
Gerecka-Żołyńska A., Janowska N., Ostrzycka M., Woźniak A., Zamroczyńska M., Procesowa pozycja nieprokuratorskich organów oskarżenia publicznego w świetle zasady legalizmu, w: Zasada legalizmu w procesie karnym, t. 1, red. B. Dudzik, J. Kosowski, I. Nowikowski, Lublin 2015.
Goss-Przygucka M., Udział prokuratora w postępowaniu wszczętym przez oskarżyciela subsydiarnego po nowelizacji kodeksu postępowania karnego z 15.04.2016 r., Państwo i Prawo 2019, nr 4.
Grajewski J., Sądowa ingerencja w postępowanie przygotowawcze, w: Nowa kodyfikacja karna. Kodeks postępowania karnego. Krótkie komentarze, Warszawa 1998, z. 8.
Grajewski J., Steinborn S., w: Kodeks postępowania karnego, t. 1. Komentarz do art. 1–424, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2013.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego, t. 1. Komentarz do art. 1–467, Warszawa 2014.
Grzegorczyk T., Tryby ścigania karnego, w: System Prawa Karnego Procesowego, t. 1. Zagadnienia ogólne, red. P. Hofmański, Warszawa 2013.
Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karego. Komentarz, Warszawa 2014.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego, t. 1. Komentarz do artykułów 1–296, Warszawa 2011.
Karaźniewicz J., Wpływ trybu ścigania przestępstw na skuteczność kryminalizacji, w: Granice kryminalizacji i penalizacji, red. S. Pikulski, M. Romańczuk-Grącka, Olsztyn 2013.
Kluza J., Subsydiarny akt oskarżenia w perspektywie nowelizacji kodeksu postępowania karnego – ustawy z 19 lipca 2019 r., Studia Prawnicze i Administracyjne 2019, nr 28 (2).
Kmiecik R., O przyczynach i skutkach kasacji Prokuratora Generalnego z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela, Prokuratura i Prawo 2014, nr 1.
Kmiecik R., Oskarżyciel posiłkowy w procesie karnym, Warszawa 1977.
Kruk E., Skarga oskarżycielska jako przejaw realizacji prawa do oskarżania uprawnionego oskarżyciela w polskim procesie karnym, Lublin 2016.
Łagodziński S., Pokrzywdzony jako oskarżyciel posiłkowy w sprawach publicznoskargowych, Prawo w Działaniu 2008, t. 3.
Misztal P., Strony postępowania, w: MERITUM postępowanie karne, red. D. Świecki, Warszawa 2019.
Paluszkiewicz H., Błaszyk M., Łakomy A., Żbikowska M., Prawne zabezpieczenia przestrzegania zasady legalizmu. Zagadnienia wybrane, w: Zasada legalizmu w procesie karnym, t. 1, red. B. Dudzik, J. Kosowski, I. Nowikowski, Lublin 2015.
Papke-Olszauskas K., Oskarżyciel posiłkowy w polskim procesie karnym – wybrane zagadnienia, Palestra 2000, nr 1.
Paprzycki L.K., Prawa i obowiązki pokrzywdzonego w postępowaniu przed sądem karnym pierwszej instancji – zarys problematyki, Palestra 2000, nr 2–3.
Rogacka-Rzewnicka M., Oportunizm i legalizm ścigania przestępstw w świetle współczesnych przeobrażeń procesu karnego, Warszawa 2007.
Rogalski M., Procesowe gwarancje zasady legalizmu, w: Zasada legalizmu w procesie karnym, t. 1, red. B. Dudzik, J. Kosowski, I. Nowikowski, Lublin 2015.
Rogoziński P., Kilka uwag na temat przesłanek wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia – de lege lata i de lege ferenda, w: Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
Rydz-Sybilak K., Zasada legalizmu w praktyce organów procesowych a uprawnienia pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym, w: Zasada legalizmu w procesie karnym, t. 1, red. B. Dudzik, J. Kosowski, I. Nowikowski, Lublin 2015.
Sikorski A., Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu karnym, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2016, t. 41.
Stachowiak S., Gerecka-Żołyńska A., Libertowski P., Żbikowska M., Uwagi o trybach ścigania przestępstw w polskim postępowaniu karnym, w: Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
Stachurski D., Sądowa kontrola zaniechania ścigania – rzeczywiste czy pozorne wzmocnienie zasady legalizmu w procesie karnym?, Przegląd Sądowy 2012, nr 3.
Stefański R.A., Przegląd uchwał Izby Karnej Sądu Najwyższego w zakresie postępowania karnego za 2013 r., Ius Novum 2014, t. 8, nr 3.
Stefański R.A., Gostyński Z., w: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, red. J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2003.
Steinborn S., Węzłowe problemy subsydiarnego oskarżenia posiłkowego, Prokuratura i Prawo 2001, nr 12.
Supera Ł., Wyszkowski D., Subsydiarny akt oskarżenia w ujęciu konstytucyjnym, Palestra 2016, nr 7–8.
Sych W., Wpływ pokrzywdzonego na tok postępowania przygotowawczego w polskim procesie karnym, Zakamycze 2006.
Szołucha S., w: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
Świecki D., Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych, Warszawa 2018.
Troll R., Charakter procesowy pokrzywdzonego przyłączającego się do postępowania na podstawie art. 55 § 3 k.p.k., Przegląd Sądowy 2003, nr 5.
Tylman J., Zasada legalizmu w procesie karnym, Warszawa 1965.
Waltoś S., Nowe instytucje w kodeksie postępowania karnego z 1997 roku, Państwo i Prawo 1997, nr 8.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2018.
Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
Wytrykowski K., w: Kodeks postępowania karnego, t. 1. Komentarz. Art. 1–424, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020.
Zagrodnik J., Instytucja skargi subsydiarnej w procesie karnym, Warszawa 2005.
Zagrodnik J., Udział prokuratora w postępowaniu sądowym wszczętym przez oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego, Prokuratura i Prawo 2017, nr 2.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie https://orcid.org/0000-0003-2276-6640
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
