Court-appointed attorney in civil proceedings – selected issues against the background of the amendments to the Code of Civil Procedure of 2 December 2021 and of 9 March 2023
Abstract
This article deals with the institution of a court-appointed attorney in civil proceedings. The right to apply for a court-appointed attorney at the court proceedings stage constitutes, in addition to the institution of exemption from court costs, a form of state assistance for a person who, due to their financial situation, is unable to cover the legal fees of a professional attorney in civil proceedings. Such assistance to the indigent is an expression of the implementation of the principle of equality before the law and the principle of the right to a court set out in Article 32 section 1 and Article 45 section 1 of the Constitution of the Republic of Poland.
This article analyses the amendments to the Code of Civil Procedure that entered into force on 1 January 2022 and 1 July 2023 and their impact on the existing rules of applying for ex officio legal assistance and on the scope of authority of a court-appointed attorney. The power of the public prosecutor to apply for a court-appointed attorney for the traffic accident victim or the indicated entitled persons, which has not been known so far in the Polish civil procedure, was subject to a special analysis.
A dogmatic and legal method and, complementarily, a historical and legal method were used, which led to the conclusion that, from the point of view of ensuring legal protection of an individual, it was justified for the legislator to amend the Code of Civil Procedure by introducing the prosecutor’s right to apply for a court-appointed advocate or a legal adviser in relation to persons injured in traffic accidents and to change the scope of the power of a court-appointed attorney to include representation of a party in the cassation appeal proceedings.
Keywords:
civil proceedings, court-appointed attorney, legal adviser, advocate, public prosecutor in civil proceedingsReferences
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1984.
Błaszczak Ł., Marszałkowska-Krześ E., Przymioty procesowe stron i uczestników postępowania nieprocesowego niezbędne do dochodzenia ochrony prawnej na drodze sądowej. Wybrane zagadnienia, Studia Prawno-Ekonomiczne 2015, t. 95.
Daniluk D., Prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej w świetle konstytucyjnej zasady równości, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2023, nr 2 (72). (Crossref)
Derlatka J., Pełnomocnik z urzędu w sprawie o ustanowienie kuratora dla osoby niepełnosprawnej – glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 25.07.2019 r. (III CZP 16/19), Palestra 2020, nr 11.
Feliga P., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 2, red. P. Rylski, A. Olaś, Warszawa 2023.
Filipowski J., Adwokat w procesie cywilnym, Warszawa 1973.
Flaga-Gieruszyńska K., Bezpłatna pomoc prawna jako instrument wspomagający realizację konstytucyjnej zasady prawa do sądu (na przykładzie spraw cywilnych), w: Wokół konstytucji i zdrowego rozsądku. Circum constitutionem rationemque sanam. Prace dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Smolińskiemu, red. J. Ciapała, A. Rost, Szczecin–Jarocin 2011.
Florczak-Wątor M., Prawo do sądu jako prawo jednostki i jako gwarancja horyzontalnego działania praw i wolności, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2016, nr 3.
Gudowski J., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1. Postępowanie rozpoznawcze. Artykuły 1–124, red. T. Ereciński, wyd. 6, 2023 [wyd. el. Legalis].
Kaczyński M., Pełnomocnik z urzędu w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2014.
Klatka Z., Wykonywanie zawodu radcy prawnego i adwokata, Warszawa 2004.
Klich A., Pomoc prawna z urzędu, w: Postępowanie przed sądem pierwszej instancji w procesie cywilnym. Podmioty postępowania, t. 3A, red. K. Flaga-Gieruszyńska, P. Osowy, Warszawa 2024.
Krzemiński Z., Adwokat w procesie cywilnym z wyboru i urzędu, Kraków 1999.
Krzemiński Z., Alimenty i ojcostwo. Komentarz, Warszawa 2008.
Krzemiński Z., Glosa do postanowienia SN z dnia 15.11.1967 r. III PRN 73/67, Nowe Prawo 1968, nr 9.
Kwiatkowska-Falęcka E., Historia legislacji zasad wykonywania zawodu i zasad etyki radcy prawnego, w: Zawód radcy prawnego. Historia zawodu i zasady jego wykonywania, red. A. Bereza, Warszawa 2015.
Łochowski M., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Komentarz. Art. 1–45816, t. 1, red. T. Szanciło, wyd. 2, 2023 [wyd. el. Legalis].
Mamiński M., Ustanowienie pełnomocnika z urzędu po nowelizacji KPC, Monitor Prawniczy 2010, nr 15.
Misztal-Konecka J., O udziale w postępowaniu cywilnym osób, które doznają przeszkód faktycznych w osobistym dokonywaniu czynności procesowych, Przegląd Sądowy 2017, nr 11–12.
Pacyna M., Duże prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa jako przesłanka stosowania środków zapobiegawczych, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2008, t. 12, z. 2.
Pietrzykowski H., 3.7. Pełnomocnik ustanowiony przez sąd, w: H. Pietrzykowski, Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2014.
Piszko R., Prawo do sądu jako prawo podmiotowe, w: Dylematy wokół prawa do sądu, red. J. Ciapała, R. Piszko, A. Pyrzyńska, 2022 [wyd. el. Legalis].
Przywora B., Nieodpłatna pomoc prawna w postępowaniu cywilnym – charakterystyka z perspektywy konstytucyjnoprawnej, w: B. Przywora, Normatywny model przedsądowej nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce, 2019 [wyd. el. Legalis].
Siedlecki W., Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1966.
Sorysz M., Ustanowienie dla strony pełnomocnika z urzędu oraz obowiązki pełnomocnika w postępowaniu cywilnym na tle nowelizacji KPC z 17.12.2009 r. – zagadnienia wybrane, Monitor Prawniczy 2010, nr 12.
Wojdała M., Pomoc prawna z urzędu w procesie cywilnym. Przesłanki wyznaczenia pełnomocnika procesowego. Komentarz do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 grudnia 2013 roku, III AUz 485/13, Acta Iuris Stetinensis 2014, nr 8 (835).
Zieliński A., w: A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2008 [baza danych Legalis].
University of Szczecin https://orcid.org/0000-0003-4274-430X
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Author declares that the Work is original and does not infringe any personal or proprietary rights of third parties, and that She/He has unlimited rights to the Work which are the subject of the Agreement signed with the Publisher.
Author of the publication transfers to the Publisher the economic copyrights to the Work (article) submitted for publication, free of charge, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) production, recording and reproduction of the copies of the Work by a specific technique, including printing, magnetic recording and digital technology;
b) marketing, lending or rental of the original or copies of the Work, and distribution in the form of open access, in accordance with the license Creative Commons Attribution 4.0 International (also known as CC BY), available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) inclusing the Work in the composition of the collective work;
d) publishing on the website of the journal, public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, and making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to them in a place and at a time chosen by them;
e) uploading the Work in an electronic form to electronic platforms or other uploading of the Work in an electronic form to the Internet or other network.
The proprietary copyright to the Work is transferred to the Publisher free of charge upon signing the contract wit the Publisher.
