Zaprzestanie wykonywania reanimacji przez lekarza w aspekcie prawa do godnej śmierci
Karolina Ejsmont-Sowała
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0123-3784
Marcin Sowała
Uniwersytet w Białymstoku , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1960-9575
Abstrakt
W artykule autorzy poruszają niezwykle istotną kwestię, jaką jest zaprzestanie resuscytacji przez lekarza w aspekcie prawa pacjenta do godnej śmierci. Celem artykułu jest określenie, w jakim stopniu pacjent ma prawo podjąć decyzję o niewykonywaniu wobec niego czynności resuscytacyjnych i co się z tym wiąże – jak kształtuje się sytuacja prawna lekarza obowiązanego do wykonywania tych czynności. W pierwszej części autorzy przeanalizowali, w jakim stopniu lekarz jest zobowiązany do prowadzenia resuscytacji i jakie są konsekwencje niedopełnienia tego obowiązku. Druga część artykułu została poświęcona zagadnieniu możliwości złożenia przez pacjenta oświadczeń DNR i AND. Z analizy autorów można wyciągnąć następujące wnioski. Pierwszy wniosek sprowadza się do tego, że zakres obowiązku lekarza do przeprowadzenia resuscytacji zależy od tego, czy posiada on status gwaranta, choć należy przyjąć, że lekarz co do zasady ma obowiązek przeprowadzić resuscytację. Drugi wniosek z przeprowadzonych badań dotyczy oświadczeń DNR i AND. W Polsce nie ma przepisów, które regulowałyby tę kwestię. Brak regulacji w tym zakresie przynosi ogromne szkody zarówno pacjentom, jak i lekarzom.
Słowa kluczowe:
resuscytacja, godna śmierć, ortotanazja, lekarz, DNR, ANDBibliografia
Acierno L.J., Worrell L.T., Peter Safar: Father of Modern Cardiopulmonary Resuscitation, Clinical Cardiology 2007, nr 30. (Crossref)
Bednarz K., Chrzanowska-Wąsik M., Goniewicz M., Nowicki G., Rzońca P., Historia zabiegów resuscytacyjnych, Journal of Education, Health and Sport 2017, t. 7, nr 3.
Biesaga T., Właściwe i niewłaściwe cele medycyny, Medycyna Praktyczna 2004, nr 5.
Bołoz W., Rezygnacja z uporczywej terapii jako realizacja praw człowieka umierającego, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2008, t. 2, nr 3.
Boratyńska M., Konieczniak P., Prawa pacjenta, Warszawa 2001.
Boratyńska M., Malczewski J., Prawo wobec medycyny końca życia, w: System Prawa Medycznego, t. 2, cz. 1. Regulacja prawna czynności medycznych, red. M. Boratyńska, P. Konieczniak, Warszawa 2019.
Breault J.L., DNR, DNAR, or AND? Is Language Important?, Ochsner Journal 2011, t. 11, nr 4. California Emergency Medical Service Authority, Informacje dotyczące formularza DNR, https://emsa.ca.gov/dnr_and_polst_forms/ [dostęp: 15.01.2024 r.].
Czekajewska J., Godność osoby umierającej powinnością moralną w medycynie, Studia Ecologiae et Bioethicae 2018, t. 16, nr 1. (Crossref)
Drozdowska U., Ustawowa konstrukcja obowiązku szczepień ochronnych u dzieci na tle prawa polskiego – uwagi de lege lata i de lege ferenda, Białostockie Studia Prawnicze 2022, t. 27, nr 3. (Crossref)
Filar M., Lekarskie prawo karne, Kraków 2000.
Filar M., Odpowiedzialność karna lekarza za zaniechanie udzielenia świadczenia zdrowotnego (nieudzielenie pomocy), Prawo i Medycyna 1999, nr 3.
Gach D., Jaszczurowski W., Krzych Ł.J., Nagłe zatrzymanie krążenia u młodej osoby dorosłej – studium przypadku, Folia Cardiologica 2015, t. 10, nr 3.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2011.
Giezek J., Art. 162 [Nieudzielenie pomocy], w: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Government of the Netherlands, Informacje dotyczące medalionu DNR, https://www.government.nl/topics/euthanasia/euthanasia-assisted-suicide-and-non-resuscitation-on-request [dostęp: 15.01.2024 r.].
Grzesiewski P., Art. 20, w: Prawa pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta. Komentarz, red. D. Karkowska, Warszawa 2021.
Gulla B., Izydorczyk B., Kubiak R., Godność i intymność pacjenta. Aspekty psychologiczne i prawne, Kraków 2019.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja Dignitas personae dotycząca niektórych problemów bioetycznych z dnia 8 września 2008 r.
Kosonoga-Zygmunt J., Źródła prawnokarnego obowiązku przeszkodzenia samobójstwu. Część II, Ius Novum 2015, t. 9, nr 1.
Krajewski R., Przestępstwo eutanazji w kodeksie karnym z 1997 r., Prokuratura i Prawo 2005, nr 2.
Kubicki L., Obowiązek udzielenia pomocy lekarskiej, Prawo i Medycyna 2003, nr 13.
Kulesza J., Przestępstwo nieudzielenia pomocy w niebezpieczeństwie (art. 162 k.k.), Czasopisma Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2008, z. 2.
Lerner E.B., Billittier A.J., Hallinan K., Out-of-Hospital Do-Not-Resuscitate Orders by Primary Care Physicians, The Journal of Emergency Medicine 2002, t. 23, nr 4. (Crossref)
Maciejewska-Szałas M., Art. 82 [Stan wyłączający świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli], w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2024.
Mentzelopoulos S.D., Couper K., Van de Voorde P., Druwé P., Blom M., Perkins G.D.,
Lulic I., Djakow J., Raffay V., Lilja G., Bossaert L., European Resuscitation Council Guidelines 2021. Ethics of Resuscitation and End of Life Decisions, Resuscitation 2021, t. 161. (Crossref)
Namysłowska-Gabrysiak B., Zielińska E., Art. 30 [Obowiązek udzielenia pomocy], w: Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, red. E. Zielińska, Warszawa 2022.
National Library of Medicine, Termin DNR w encyklopedii medycznej, https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000473.htm [dostęp: 15.01.2024 r.].
North Carolina Division of Health Service Regulation, Informacje dotyczące formularza DNR, https://info.ncdhhs.gov/dhsr/ems/dnrmost.html [dostęp: 15.01.2024 r.].
Nykiel M., Nieumyślne przestępstwa aborcyjne – uwagi de lege ferenda na marginesie wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z 27 września 2010 r. (V KK 34/10), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2012, z. 2.
Orońska A., Godność człowieka umierającego w różnych religiach świata, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2009, t. 3, nr 2.
Ożóg M., Legal Protection of Life in the Constitutions of the Republic of Poland of March 17, 1921 and April 2, 1997, Miscellanea Historico-Iuridica 2022, t. 21, z. 2. (Crossref)
Sandroni C., Cronberg T., Sekhon M., Brain Injury After Cardiac Arrest. Pathophysiology, Treatment, and Prognosis, Intensive Care Medicine 2021, t. 47, nr 12. (Crossref)
Santonocito C., Ristagno G., Gullo A., Weil M.H., Do-Not-Resuscitate Order: a View Throughout the World, Journal of Critical Care 2013, t. 28. (Crossref)
Sitarz O., Znaczenie regulacji prawa rodzinnego dla karnoprawnej oceny zaniedbania, Białostockie Studia Prawnicze 2022, t. 27, nr 3. (Crossref)
Stępniak K., Prawa człowieka umierającego, Studia Prawnicze i Administracyjne 2016, nr 15.
Vitelli C., Cooper K., Rogatko A., Brennan M., Cardiopulmonary Resuscitation and the Patient with Cancer, Journal of Clinical Oncology 1991, t. 9, nr 1. (Crossref)
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010.
Yamashita S.I., Morinaga T., Ohgo S., Sakamoto T., Kaku N., Sugimoto S., Matsukura S., Prognostic Value of Electroencephalogram (EEG) in Anoxic Encephalopathy After Cardiopulmonary Resuscitation. Relationship Among Anoxic Period, EEG Grading and Outcome,
Internal Medicine 1995, t. 34, nr 2.
Zatyka E., Lekarski obowiązek udzielenia pomocy w świetle prawa karnego, Warszawa 2011.
Zoll A., Art. 162 [Nieudzielenie pomocy], w: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. A. Zoll, Kraków 1999.
Zoll A., Obowiązek udzielania pomocy medycznej a prawo lekarza do strajku, Prawo i Medycyna 2008, nr 1.
Zoń M.K., Kilka uwag o obowiązku udzielania przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej świadczeń poza zakresem swojej specjalizacji, Przegląd Prawa i Administracji 2016, t. 107. (Crossref)
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku https://orcid.org/0000-0002-0123-3784
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
