Tajemnica zawodowa przedstawicieli prawniczych i ekonomicznych zawodów zaufania publicznego w wybranych orzeczeniach polskiego Trybunału Konstytucyjnego
Abstrakt
Analiza wybranych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego pozwoliła autorowi na postawienie tezy, że tajemnica zawodowa nie stanowi samodzielnej wartości konstytucyjnej. Jej przestrzeganie przyczynia się jednak do ochrony wartości konstytucyjnych, takich jak prawo do prywatności, tajemnica komunikowania się i autonomia informacyjna. Jej treść i zakres kształtuje ustawodawca, który dysponuje szeroką swobodą regulacyjną, ograniczoną koniecznością poszanowania nadrzędnych norm konstytucyjnych. W artykule wykazano, że ograniczenia tajemnicy zawodowej muszą spełniać wymogi jasności i proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji), a także podlegać ocenie pod kątem ochrony innych dóbr konstytucyjnych, zwłaszcza prawa do prywatności (art. 47), tajemnicy komunikowania się (art. 49) i autonomii informacyjnej jednostki (art. 51 ust. 2). Tajemnica zawodowa pełni zatem istotną rolę w budowaniu zaufania obywateli do państwa i prawa oraz w zapewnieniu prawidłowego wykonywania zadań przez zawody zaufania publicznego w demokratycznym państwie prawnym.
Słowa kluczowe:
tajemnica zawodowa, zawody zaufania publicznego, wartości konstytucyjne, prawo do prywatności, tajemnica komunikowania się, autonomia informacyjna, test proporcjonalnościBibliografia
Antkowiak P., Polskie i europejskie standardy wykonywania wolnych zawodów, Przegląd Politologiczny 2013, vol. 1.
Bartoszewicz M., Art. 49, in: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, ed. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Bereza A., Ograniczenia tajemnicy zawodowej adwokata i radcy prawnego w świetle konstytucyjnego prawa do obrony i prawa do sądu, Studia Iuridica Lublinensia 2022, vol. 31, no. 1.
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich [Office of the Commissioner for Human Rights], Kiedy prawo staje się obowiązkiem, a uprawnienie przymusem, https://bip.brpo.gov.pl/pliki/12324458440.pdf [access: 15.06.2025].
Dudek D., Konstytucja i tajemnica adwokacka, Palestra 2019, no. 7–8.
Garlicki L., Wojtyczek K., Art. 31, in: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, vol. 2, eds. L. Garlicki, M. Zubik, 2nd ed., Warszawa 2016.
Krasnowolski A., Zawody zaufania publicznego, zawody regulowane oraz wolne zawody, in: Kancelaria Senatu, Opracowania Tematyczne, no. 6, Warszawa 2010.
Kurowski M., in: Kodeks postępowania karnego, vol. 1. Komentarz aktualizowany, ed. D. Świecki, 2025 [LEX database], Article 178.
Matusiak-Frącczak M., Ochrona poufności komunikacji klienta z adwokatem. Standardy międzynarodowe, standard Unii Europejskiej oraz standardy krajowe wybranych państw a prawo polskie, Warszawa 2023.
Pawłowska M., Zawody zaufania publicznego na rynku pracy, in: Rynek pracy wobec wyzwań przyszłości. Ewolucja i współczesne uwarunkowania, eds. A. Siedlecka, D. Guzal-Dec, Biała Podlaska 2022, https://bibliotekanauki.pl/chapters/12602283 [access: 21.07.2025].
Rusinek M., Tajemnica zawodowa i jej ochrona w polskim procesie karnym, Warszawa 2007.
Sarnecki P., Art. 42, in: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, vol. 2, eds. L. Garlicki, M. Zubik, 2nd ed., Warszawa 2016.
Sarnecki P., Art. 47, in: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, vol. 2, eds. L. Garlicki, M. Zubik, 2nd ed., Warszawa 2016.
Sarnecki P., Art. 51, in: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, vol. 2, eds. L. Garlicki, M. Zubik, 2nd ed., Warszawa 2016.
Smarż J., Samorządy zawodowe jako wspólnota osób wykonujących ten sam zawód, Studia Prawnoustrojowe 2024, no. 65, https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/sp/article/view/10327 [access: 21.07.2025]. (Crossref)
Szczygieł D., in: Ustawa o doradztwie podatkowym. Komentarz, ed. A. Mariański, 2nd ed., Warszawa 2015, Article 37.
Wołpiuk W., Zawód zaufania publicznego z perspektywy prawa konstytucyjnego, in: Senat Rzeczypospolitej Polskiej, Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, eds. S. Legat, M. Lipińska, Warszawa
Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0002-4055-6519
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
