О праве обвиняемого на защитника в римском уголовном процессе
Andrzej Chmiel
Maria Curie-Skłodowska University in Lublin , Польшаhttps://orcid.org/0000-0002-8577-1183
Аннотация
Настоящая статья посвящена вопросу права обвиняемого на назначение защитника в римском уголовном процессе. Цель публикации – показать, как древние римляне понимали наиболее важное в настоящее время процессуальное право обвиняемого, а именно право на назначение защитника, и, в частности, дать ответы на такие подробные вопросы, как, например, когда он имел право на это, на каком этапе уголовного процесса обвиняемый мог воспользоваться этим правом, а также известен ли был римскому уголовному процессу институт обязательной защиты. Целью настоящего исследования является также показать, какие изменения произошли в области обсуждаемого вопроса в историческом развитии римского уголовного процесса (между обычным и чрезвычайным процессом) и каковы были причины этих изменений. Исследования, представленные в данной статье, были проведены с использованием историко-правового метода, однако параллельно был применен и догматико-правовой метод. В разбирательстве перед quaestiones perpetuae претор был обязан назначить защитника для обвиняемого, если последний не мог найти его самостоятельно и требовал этого, но только в том случае, если reus становился стороной процесса, то есть, когда имела место так называемая inscriptio inter reos. Право обвиняемого на назначение защитника стало его общей процессуальной гарантией в когниционном уголовном процессе, а в период Империи было преобразовано в общее обязательство защиты. Кроме того, причины этих изменений были обусловлены тем фактом, что в когниционном уголовном процессе судебный орган, рассматривающий дело, был наделен правом инициативы в отношении доказательств. В свою очередь, факт преобразования права обвиняемого на назначение защитника в общее обязательное участие защитника в постклассический период следует рассматривать как проявление прогрессирующего в постклассический период явления унификации правил и принципов уголовного процесса, но также и как проявление усиления процессуальных гарантий обвиняемого.
Ключевые слова:
обвиняемый, право на защиту, право на защитника, римский уголовный процесс, обязательное участие защитника, patronusБиблиографические ссылки
Bablitz L., Actors and Audience in the Roman Courtroom, London–New York 2007. (Crossref)
Bablitz L., The Selection of Advocates for Repetundae Trials. The Cases of Pliny the Younger, Athenaeum 2009, vol. 97.
Banfi A., Acerrima indagio. Considerazioni sul procedimento criminale Romano nel IV sec. D.C., 2nd ed. Torino 2016.
Chmiel A., Defence Right of the Accused and the Evidence from Slave’s Testimony in the Roman
Criminal Procedure, Studia Iuridica Lublinensia 2021, vol. 30, no. 5.
Chmiel A., Reus vel suspectus? On the Status of the Accused and the Suspect in the Roman
Criminal Procedure, Studia Iuridica Lublinensia 2021, vol. 30, no. 2.
Chmiel A., Zasada kontradyktoryjności w rzymskim procesie karnym, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 2018, vol. 22. (Crossref)
Chmiel A., Zeznania świadków i ich wartość dowodowa w rzymskim procesie karnym, Lublin 2013 [non-published].
Crook J.A., The Legal Advocacy in the Roman World, London 1995.
Greenidge A.H.J., The Legal Procedure of Cicero’s Time, New York 1901.
Hofmański P., Kuczyńska H., Międzynarodowe prawo karne, Warszawa 2020.
Humfress C., Orthodoxy and the Courts in the Late Antiquity, Oxford 2007. (Crossref)
Kołodko P., Ustawodawstwo rzymskie w sprawach karnych. Od Ustawy XII Tablic do dyktatury Sulli, Białystok 2012.
Kubiak P., Kilka uwag na temat znajomości prawa u mówców sądowych republikańskiego Rzymu, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 2015, vol. 8, no. 1.
Kunkel W., Quaestio, in: Kleine Schriften. Zum römischen Strafverfahren und zur römischen Verfassungsgeschichte, Weimar 1974.
Lintott A., Crawford M.H., Mattingly H.B., Lex repetundarum, in: Roman Statutes, ed. M.H. Crawford, vol. 1, London 1996.
Litewski W., Rzymski proces cywilny, Warszawa–Kraków 1988.
Litewski W., Rzymski proces karny, Kraków 2003.
Litewski W., Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego, Kraków 1998.
Mossakowski W., Accusator w rzymskich procesach de repetundis w okresie republiki, Toruń 1994.
Mossakowski W., „Laudatores” w procesie rzymskim, Zeszyty Prawnicze UKSW 2001, no. 1. (Crossref)
Neuhauser W., Patronus und Orator, Innsbruck 1958.
Pugliese G., Le garanzie dell’imputato nella storia del processo penale romano, Temi Romana 1969, vol. 18.
Sowiński P., Uprawnienia składające się na prawo oskarżonego do obrony. Uwagi na tle czynności oskarżonego oraz organów procesowych, Rzeszów 2012.
Vincenti U., Duo genera sunt testium. Contributo allo studio della prova testimoniale nel processo romano, Padova 1989.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2018.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony, Warszawa 2006.
Zumpt A.W., Der Criminalprocess der römischen Republik, Leipzig 1871.
Maria Curie-Skłodowska University in Lublin https://orcid.org/0000-0002-8577-1183
Лицензия
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
