Ocena prawna wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce

Filip Mateusz Ciepły

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Польща
https://orcid.org/0000-0002-1124-7389


Анотація

Przedmiotem artykułu jest prawna ocena wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju formułowanych w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce. Kolejność przedstawionych zagadnień jest następująca: 1) charakterystyka fenomenu dehumanizacji na podstawie dorobku nauk społecznych; 2) przywołanie przykładów wypowiedzi środowisk proaborcyjnych, które mogą być brane pod uwagę jako wypowiedzi dehumanizujące człowieka w prenatalnej fazie rozwoju; 3) dokonanie oceny prawnej przytoczonych wypowiedzi, w szczególności z perspektywy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Ключові слова:

dehumanizacja, aborcja, prawna ochrona życia, wykluczenie prawne, prawa kobiet



Bandura A., Moral disengagement in the perpetration of inhumanities, Personality and Social Psychology Review 1999, t. 3, nr 3.

Bandura A., Selective moral disengagement in the exercise of moral agency, Journal of Moral Education 2002, t. 31, nr 2.

Bandura A., Underwood B., Fromson, M.E., Disinhibition of aggression through diffusion of responsibility and dehumanization of victims, Journal of Research in Personality 1975, t. 9, nr 4.

Bar-Tal D., Delegitimization: The extreme case of stereotyping and prejudice, w: Stereotyping and prejudice: Changing conceptions, red. D. Bar-Tal, C.F. Graumann, A.W. Kruglanski, W. Stroebe, New York 2013.

Bar-Tal D., Hammack Ph.L., Conflict, delegitimization, and violence, w: The Oxford handbook of intergroup conflict, red. L.R. Tropp, Oxford University Press 2012.

Bastian B., Crimston D., Self-dehumanisation, Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology 2014, t. 21, nr 3.

Bastian B., Haslam N., Experiencing Dehumanization: Cognitive and Emotional Effects of Everyday Dehumanization, Basic and Applied Social Psychology 2011, t. 33, nr 4.

Benbaji Y., Dehumanization, lesser evil and the supreme emergency exemption, Diametros 2010, nr 23.

Biesaga T., Źródła ideologii aborcyjnej, Medycyna Praktyczna 2005, nr 3.

Bruneau E., Kteily N., The enemy as Animals: Symmetric dehumanization during asymmetric warfare, PLoS One 2017, t. 12.

Budnik A., Piekło kobiet – współczesny obraz prawa do aborcji w przestrzeni medialnej. Casusu niewolenia kobiet czy ich emancypacji, Ars Educandi 2016, nr 13.

Ciepły F., Aborcja eugeniczna a dyskryminacja osób niepełnosprawnych, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2014, nr 2.

Ciepły F., Prawne określenia człowieka w prenatalnej fazie rozwoju, Ius Novum 2015, nr 4.

Citlak A., Dehumanizacja – zaburzenie i patologia czy permanentny stan ludzkiego umysłu? Spojrzenie z perspektywy psychologii poznania społecznego, Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 2015, t. 37, nr 1.

Cywiński Z., Nieegalitarne prawo w nieegalitarnym społeczeństwie. Wykluczenie prawne jako rodzaj wykluczenia społecznego, w: Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, red. A. Turska, Warszawa 2010.

Davies M., Exclusion and the identity of law, Macquarie Law Journal 2005, t. 5.

Desperak I., Antykoncepcja, aborcja i… eutanazja. O upolitycznieniu praw reprodukcyjnych w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 2003, t. 30.

Domańska M., Medialny obraz Czarnego protestu w kontekście dyskursu o aborcji, praca magisterska na kierunku filologia polska w zakresie specjalizacji literaturoznawczo-językoznawczej, Warszawa 2018, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/16756 [dostęp: 30.03.2021 r.].

Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Jak mówić/pisać o aborcji. Poradnik, Warszawa 2018.

Haberko J., Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych, 2010 [baza danych LEX].

Harris L., Fiske S., Social neuroscience evidence for dehumanised perception, European Review of Social Psychology 2009, t. 20.

Haslam N., Dehumanization: An integrative review, Personality and Social Psychology Review 2006, t. 10, nr 3.

Keenahan D., Dehumanization: understanding the paradox of human interaction, Doctor of Philosophy thesis, Departament of Psychology, University of Wollongong 1990, http://ro.uow.edu.au/theses/1556 [dostęp: 30.03.2021 r.].

Kelman H.G., Violence without moral restraint: Reflections on the dehumanization of victims and victimizers, Journal of Social Issues 1973, t. 29, nr 4.

Kojder A., Wykluczenie prawne jako fakt społeczny, w: Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, red. A. Turska, Warszawa 2010.

Kornas-Biela D., Psychospołeczne aspekty stosowania środków wczesnoporonnych, Roczniki Psychologiczne 2006, t. 9, nr 1.

Korolczuk E., Odzyskiwanie języka, czyli jak zmieniła się debata o aborcji w kontekście Czarnych Protestów i Strajków Kobiet, w: Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet, red. E. Korolczuk, B. Kowalska, J. Ramme, C. Snochowska-Gonzalez, Gdańsk 2019.

Li M., Leidner B., Castano E., Toward a comprehensive taxonomy of dehumanization: Integrating two senses of humanness, mind perception theory, and stereotype content model, Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology 2014, t. 21, nr 3.

Markovitz D.M., Slovic P., Social, psychological, and demographic characteristics of dehumanization toward immigrants, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 2020, t. 117, nr 17.

Mekawi Y., Bresin K., Hunter C.D., Dehumanization of African-Americans Influences Racial Shooter Biases, Race and Social Problems 2019, t. 11.

Oliver S., Dehumanization: Perceiving the body as (in)human, w: Humiliation, Degradation, Dehumanization. Human dignity violated, red. P. Kaufmann, H. Kuch, Ch. Neuhauser, E. Webster, Dordrecht 2011.

Petsko Ch.D., Lei R.F., Kunst J.R., Bruneau E., Kteily N., Blatant Dehumanization in the Mind’s Eye: Prevalent Even among Those Who Explicitly Reject It?, Journal of Experimental Psychology: General, 2020.

Potrzebujesz aborcji? Nie jesteś sama! Najważniejsze informacje, http://aborcyjnydreamteam.pl/wp-content/uploads/2019/12/potrzebujesz_aborcji_zin.pdf [dostęp: 30.03.2021 r.].

Simon W., Psychoterapia grupowa dla osób z doświadczeniem traumy, w: Aborcja. Przyczyny, następstwa, terapia, red. B. Chazan, W. Simon, tłum. A. Jankowiak, Z. Karpiński, Wrocław 2009.

Smith D.L., Less than human: Why we demean, enslave, and exterminate others, New York 2011.

Spaemann R., Osoby. O różnicy między „kimś” a „czymś”, tłum. J. Merecki, Warszawa 2001.

Speckhard A., Mufel N., Uniwersalne reakcje na aborcję? Więź, trauma i żal u kobiet z doświadczeniem aborcji, w: Aborcja. Przyczyny, następstwa, terapia, red. B. Chazan, W. Simon, tłum. A. Jankowiak, Z. Karpiński, Wrocław 2009.

Ścigaj P., Odczłowieczenie jako element walki o władzę na przykładzie spotów wybranych ugrupowań i partii politycznych w wyborach parlamentarnych 2015 roku, Com.press 2018, nr 3 (1).

Tuleja P., Prawa jednostki do ochrony przed wykluczeniem a konstytucyjne zadania państwa, w: Współczesne wyzwania wobec praw człowieka w świetle polskiego prawa konstytucyjnego, red. Z. Kędzia, A. Rost, Poznań 2009.

Turska A., O potrzebie i koncepcji badań ekskluzji prawnej. Hominum causa omne ius constitutum sit, w: Problemy prawa polskiego i obcego w ujęciu historycznym, praktycznym i teoretycznym, red. B.T. Bieńkowska, D. Szafrański, cz. 2, Warszawa 2009.

Vibert S., L’errance et la distance. La déshumanisation comme figure de l’humanité, Anthropologie et Sociétés 2003, t. 27, nr 3.

Wejbert-Wąsiewicz E., Aborcja. Między ideologią a doświadczeniem indywidualnym. Monografia zjawiska, Łódź 2011.

Wincław D., Obcy czy po prostu Inny? Wybrane etyczne aspekty dehumanizacji, Kultura i Wartości 2016, t. 19.

Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.

Winiarska A., Klaus W., Dyskryminacja i nierówne traktowanie jako zjawisko społeczno-kulturowe, Studia BAS 2011, nr 2 (26).

Wydrzyńska J., Więckiewicz K., Broniarczyk K., Jelińska K., Chcę pisać o aborcji bez stygmy. Poradnik dla osób pracujących w mediach, Aborcyjny Dream Team, Warszawa 2019.

Zamperini A., Menegatto M.L., Giving voice to silence: A study of state violence in Bolzaneto Prison during the Genoa G8 Summit, w: Conflict and multimodal communication: Social research and machine intelligence, red. F. D’Errico, I. Poggi, A. Vinciarelli, L. Vincze, Cham 2015.

Zimbardo P., Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?, tłum. A. Cybulko, Warszawa 2013.


Опубліковано
2021-09-28


Ciepły, F. M. (2021). Ocena prawna wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce. Studia Prawnicze KUL, (3), 47–66. https://doi.org/10.31743/sp.12418

Filip Mateusz Ciepły  fcieply@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-1124-7389



Ліцензія

Автор заявляє, що твір є оригінальним твором і не порушує жодних особистих або майнових прав третіх осіб, a також, що його авторські права на твір не обмежені в межах договору, підписаного з Видавцем.

Автор публікації безоплатно передає Видавцю майнові авторські майнові права на твір (статтю), поданий до публікації, без обмежень що до часу та території в таких сферах використання:

а) виготовлення, запис і збільшення за допомогою певної техніки копій, включаючи техніку друку, магнітний запис та цифрову техніку;

b) введення на ринок, позичання або надання в оренду оригіналу чи копій Твору та розповсюдження у формі відкритого доступу відповідно до змісту ліцензії Creative Commons Визнання Авторства 4.0 Міжнародна (також відомої як CC BY), доступної за адресою:

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;

c) включення Твору до складу колективного твору;

d) оприлюднення на веб-сайті журналу, публічне виконання, виставка, демонстрація, відтворення, трансляція та ретрансляція, а також надання Твору доступним для громадськості таким чином, щоб кожен міг мати доступ до них у місці та в час, вибраний ними;

e) завантаження Твору в електронній формі на електронні платформи або інше завантаження Твору в електронній формі в Інтернет чи іншу мережу.

Авторські майнові права на твір передаються безоплатно при підписанні договору.