System rządów w Polsce w latach 1918-1922
Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak
WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa , ПольщаАнотація
Artykuł przedstawia kształtowanie się systemu rządów w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., w tym pierwsze akty prawne o znaczeniu ustrojowym – dekret z 22 listopada 1918 r. o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej oraz uchwałę Sejmu Ustawodawczego z 20 lutego 1919 r. o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa. Stały się one podstawą funkcjonowania odrodzonego państwa polskiego, umożliwiając w trudnym okresie historycznym odbudowę państwowości. Zdaniem Autorki doświadczenia pierwszych lat niepodległości wpłynęły ostatecznie na rozwiązania, które przyjęto w tzw. Konstytucji marcowej z 1921.
Ключові слова:
system rządów, Mała Konstytucja z 1919 r., ustrój Polski w latach 1918-1922Посилання
Ajnenkiel A., Odbudowa państwowości polskiej po pierwszej wojnie światowej, „Państwo i Prawo” 1967, nr 8/9, s. 206 i n.
Ajnenkiel A., Od rządów ludowych do przewrotu majowego. Zarys dziejów politycznych Polski 1918-1926, Warszawa 1978.
Ajnenkiel A., Konstytucje Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Polska Niepodległa 1918-1939, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984, s. 101-138
Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa 1991.
Ajnenkiel A., Konstytucje Polski 1791-1997, Warszawa 2001.
Antonowicz L., Narodziny Drugiej Rzeczypospolitej ze stanowiska prawa międzynarodowego, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 5, s. 17-28
Balicki R., „Małe Konstytucje” w polskim prawie konstytucyjnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo CCLVII” 1997, s. 309-324 ?.
Bardach J., B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia państwa i prawa polskiego, Warszawa 1987.
Bardach J., B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1994.
Bartoszewicz K., Dzieje insurekcji kościuszkowskiej, Poznań 2002.
Berezowski C., Powstanie państwa polskiego w świetle prawa narodów, Warszawa 2008.
Borkowska-Bagieńska E., K. Krasowski, B. Lesiński, J. Walachowicz, Historia państwa i prawa Polski. Zarys wykładu, Poznań 1994.
Buszko J., Historia Polski 1864-1948, Warszawa 1984.
Brzoza Cz., Polska w czasach niepodległości i drugiej wojny światowej (1918-1945), [w:] M. Zgórniak, S. Grodziski,
J. Wyrozumski (red.), Wielka Historia Polski, t. 9, Kraków 2001.
Cybichowski Z., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1925.
Cybichowski Z., Encyklopedia podręczna prawa publicznego (konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego), t. 2, Warszawa 1929.
Czeszejko-Sochacki Z., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. a Konstytucja Federalna Szwajcarskiej Konfederacji z 1999 r. (Ogólne uwagi porównawczoprawne), [w:] Z. Czeszejko-Sochacki (red.), Konstytucja Federalna Szwajcarskiej Konfederacji z 1999 r. i Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., Białystok 2001. s. 55 i n.
Deryng A., Akty urzędowe głowy państwa. Rozważania ustrojowe, Lwów 1934.
Dudek D., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] T. Guz, J. Głuchowski, M.R. Pałubska (red.), Synteza prawa polskiego od 1989 roku, Warszawa 2013, s. 99-136 ]
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2015.
Gudlewicz E., W. Zakrzewski [w:] W. Skrzydło (red.), Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2008, s. 28-31
Górecki D., Powstanie władz naczelnych w odradzającej się Polsce (1914-1919), Łódź 1983.
Górski G., Polonia Restituta. Ustrój państwa polskiego w XX w., Lublin 2009.
Gwiżdż A. [w:] Ryszka F. (red.), Historia państwa i prawa Polski 1918-1939. Część I, Warszawa 1962, s. ?. [zakres stron]
Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 r., Warszawa 1983.
Jabłoński H., Narodziny Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939), Warszawa 1962.
Kaczmarczyk-Kłak K., Prawo łaski w Polsce na tle porównawczym. Dawniej i współcześnie, Warszawa 2013.
Kallas M., „Mała Konstytucja” w praktyce ustrojowej Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 1993, nr 2, s. 25-40 Kallas M., Historia ustroju Polski X-XX w., Warszawa 1996.
Kallas M., Konstytucja 3 Maja w polskiej myśli ustrojowej (1791-1831), [w:] J. Ciągwa, T. Opas (red.), Z historii państwa, prawa, miast i Polonii. Prace ofiarowane Profesorowi Władysławowi Ćwikowi w czterdziestolecie jego pracy naukowej, Rzeszów 1998, s. 81-100
Kępka-Mariański W., Insurekcja warszawska 1794, Warszawa 2012.
Kolasa J., Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. w świetle prawa międzynarodowego, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 5, s. 9-40
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Kraków 2006.
Korobowicz A., W. Witkowski, Historia ustroju i prawa polskiego (1772-1918), Kraków 1998.
Korobowicz A., Pierwsze miesiące niepodległości – kształtowanie ustroju i prawotwórstwo, „Przegląd Sejmowy” 1999, nr 1, s.70-78
Kraczkowski R., Dekretowanie ustaw w Polsce w latach 1918-1926, Warszawa 1994.
Krawczyk R.P., Najwyższa Izba Kontroli w II Rzeczypospolitej pod rządami Konstytucji z 23 kwietnia 1935 r., „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1991, nr 45, s. 75 i n.
Krukowski S., Mała Konstytucja z 1919 r., [w:] M. Kallas (red.), Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, Warszawa 1990, s. 7 -17
Kulig A., Kształtowanie formy rządów u progu niepodległej Polski (1917-1926), Warszawa 2013.
Linowski A., List do przyjaciela odkrywający wszystkie czynności Kołłątaja w ciągu Insurekcji. Pisany roku 1795, Wrocław 1846.
Mojak R., Instytucja prezydenta w polskim prawie konstytucyjnym w latach 1918-1935. Część I, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” Sectio G (Ius) 1989, t. 36, s. 233 i n.
Nałęcz T., Geneza i ewolucja urzędu prezydenta, [w:] J. Kielin-Maziarz, J. Wawrzyniak (red.), Instytucja prezydenta w Polsce i we Włoszech, Warszawa 2014, s. 33 – 53
Opaliński B., Rozdzielenie kompetencji władzy wykonawczej między Prezydenta RP oraz Radę Ministrów na tle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012.
Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1926, Kraków 1995.
Pietrzak M., Rządy parlamentarne w latach 1919-1926, Warszawa 1969.
Rakowska A., Kontrasygnata aktów głowy państwa w wybranych państwach europejskich, Toruń 2009.
Starzyński S., Powojenny ustrój państw europejskich, Kraków 1924.
Stawecki P., Konstytucje Polski a siły zbrojne 1791-1935. Studium historyczno- prawne, Warszawa 1999.
Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994.
Wawrzyniak J., Zarys historii instytucji ustrojowych i konstytucyjnych w Polsce, Warszawa 1996.
Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921-1935, Warszawa–Poznań–Toruń 1987.
Wołpiuk W.J., Naczelnik Państwa 1918-1922. Przedprezydencka forma władzy państwowej, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6, s. 17 - 44
Wiek XVI-XVIII w źródłach, M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard (oprac.), Warszawa 1997.
Ліцензія
Автор заявляє, що твір є оригінальним твором і не порушує жодних особистих або майнових прав третіх осіб, a також, що його авторські права на твір не обмежені в межах договору, підписаного з Видавцем.
Автор публікації безоплатно передає Видавцю майнові авторські майнові права на твір (статтю), поданий до публікації, без обмежень що до часу та території в таких сферах використання:
а) виготовлення, запис і збільшення за допомогою певної техніки копій, включаючи техніку друку, магнітний запис та цифрову техніку;
b) введення на ринок, позичання або надання в оренду оригіналу чи копій Твору та розповсюдження у формі відкритого доступу відповідно до змісту ліцензії Creative Commons Визнання Авторства 4.0 Міжнародна (також відомої як CC BY), доступної за адресою:
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) включення Твору до складу колективного твору;
d) оприлюднення на веб-сайті журналу, публічне виконання, виставка, демонстрація, відтворення, трансляція та ретрансляція, а також надання Твору доступним для громадськості таким чином, щоб кожен міг мати доступ до них у місці та в час, вибраний ними;
e) завантаження Твору в електронній формі на електронні платформи або інше завантаження Твору в електронній формі в Інтернет чи іншу мережу.
Авторські майнові права на твір передаються безоплатно при підписанні договору.
