Uwagi o zmianach leksykalnych w gwarze sokólskiej wsi Nomiki w połowie XX wieku
Michał Kondratiuk
Uniwersytet w Białymstoku , PolskaAbstrakt
Nomiki (gw. nˡom’ik’i), to dawna wieś chłopów królewskich w ekonomii grodzieńskiej. W czasie pomiary włócznej około 1560 roku została osadzona na 22 włókach. Pierwsza wzmianka o siole Nomikowiczy pochodzi z 1578 roku. Osadzono w niej Litwinów i Rusinów odbywających pańszczyznę na folwarku w Odelsku. Po najeździe szwedzkim część włók opustoszałych oddano chłopom przesiedlonym ze wsi przekazanych Tatarom. W czasie badań gwarowych Stanisława Glinki (lata 1957 i 1971) mieszkańcy rozmawiali ze sobą przeważnie po białorusku, częściowo po polsku.
W artykule przedstawiono przykłady używania dwóch i kilku różnych nazw na określenie tego samego desygnatu, czynności czy zjawiska. Były to nazwy używane dawniej i obecnie lub nazwy narzędzi i czynności, które wyszły z użycia w wyniku postępu naukowo-technicznego, rozwoju kultury i oświaty. Wyraźnie widoczne są zmiany zastępowania nazw ruskich nazwami polskimi, często zależne od wieku informatora (zmiany pokoleniowe).
Słowa kluczowe:
atlas, dialekt, gwary, osadnictwo, zmiany językoweBibliografia
Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. 1980. T. 1. Red. Glinka S., Obrębska-Jabłońska A., Siatkowski J. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Janiak Bronisława. 2004. Pogranicze językowe polsko-wschodniosłowiańskie (na podstawie fleksji ukraińskiej i polskiej gwary Niemirowa nad Bugiem). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Janiak Bronisława 1995. Polsko-ukraińskie związki językowe na przykładzie gwary Niemirowa nad Bugiem. Fonetyka, fonologia, słownictwo. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kondratiuk Michał. 1985. Elementy bałtyckie w toponimii i mikrotoponimii regionu białostockiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kondratiuk Michał. 2016. Nazwy geograficzne i osobowe Białostocczyzny. Białystok: „Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego”.
Kuraszkiewicz Władysław. 1939. Najważniejsze zjawiska językowe ruskie w gwarach między Bugiem i Narwią. Sprawozdania z posiedzeń Komisji Językowej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział I. Językoznawstwo i H istoria Literatury. T. 31, 2. Warszawa.
