"Podolanka wychowana w stanie natury, życie i przypadki swe opisująca". Nowy typ osobowości kobiety w powieści Michała Dymitra Krajewskiego
Katarzyna Wyzińska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-0385-8670
Abstrakt
Dyskutowana w prasie i w rozmowach prywatnych, wielokrotnie wydawana Podolanka Michała Dymitra Krajewskiego okazała się książką niezwykle atrakcyjną i bulwersującą. Autor nie tylko zaproponował w niej nowy, cokolwiek dyskusyjny sposób wychowywania młodzieży, ale także pokazał nowy typ osobowości kobiety oświeceniowej. Z jednej strony całkowicie nie przypomina ona dam modnych, jest bowiem zbyt samodzielna, śmiała i konsekwentna w działaniu, z drugiej strony jawi się jako osobowość uległa, skromna i świadoma swoich intelektualnych braków. Jest to nowy typ bohaterki, która istnieje gdzieś pomiędzy światem modnych kobiet a światem wszechwładnych i wszechwiedzących mężczyzn. Jej uległość i praktycznie nieświadomość, a nawet nieśmiałość, a także brak upominania się o przynależne jej prawa są potwierdzeniem sukcesu eksperymentu wychowawczego. Autor osiągnął w ten sposób zadawalający cel, uzyskując nowy, na tle oświeceniowych bohaterek literackich, typ kobiety uległej i podporządkowanej mężczyźnie.
Słowa kluczowe:
Michał Dymitr Krajewski; Podolanka, powieść oświeceniowa, idee wychowawczeBibliografia
Bogdziewicz Henryk. 2005. Działalność literacka polskiego środowiska pijarskiego w dobie oświecenia. Kraków: „Universitas”.
Guzek Andrzej Krzysztof. 2002. Polemiki literackie. W: Teresa Kostkiewiczowa, Alina Aleksandrowicz-Ulrich. Słownik literatury polskiego Oświecenia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kaczyński Paweł. 2009. Rodzina w literaturze stanisławowskiej. Motywy – konwencje – poglądy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Krajewski Michał Dymitr. 2002. Podolanka w stanie natury wychowana. Kraków: „Universitas”.
Pawlik-Kwaśniewska Weronika. Codzienność eksperymentu. „Podolanka” Michała Dymitra Krajewskiego. W: Codzienność i niecodzienność oświeconych. 1: Przyjemności, pasje i upodobania. Red. Mazurkowa B. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego: 253–260.
Pietraszko Stanisław. 1966. Doktryna literacka polskiego klasycyzmu. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
Szybiak Irena. 2004. O rodzicielskich zaletach i wadach oświeceniowej polskiej publicystyce edukacyjnej. W: Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Red. Jakubiak K., Winiarz A. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego: 35–46.
Zatorska Izabella. 2007. Francuska edukacja postępowa w oczach Polaków z drugiej połowy XVIII wieku. W: W stronę Francji... Z problemów literatury i kultury polskiego Oświecenia. Red. Wichrowska E., Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego: 128–140.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-0385-8670
