Józefa Łobodowskiego przekłady z literatury rosyjskiej w aspekcie literacko-kulturowym. Teoria i praktyka
Anna Woźniak
John Paul II Catholic University of Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-3253-3381
Abstrakt
W artykule podjęto problematykę przekładów Józefa Łobodowskiego z literatury rosyjskiej na język polski, zarówno poezji, jak i prozy. Zagadnienie to zostało usytuowane w przestrzeni kilku uwarunkowań określających zainteresowanie polskiego poety literaturą rosyjską, a były to: pobyt Łobodowskiego w Rosji podczas rewolucji; znajomość języka rosyjskiego i literatury rosyjskiej. Kwestię przekładów poety na język polski rozpatrzono w aspekcie teoretycznym, odwołując się do jego eseju Strapienia tłumacza (1959), gdzie autor przedstawił główne wyznaczniki strategii tłumaczenia, zwłaszcza dotyczące przekładania poezji. Egzemplifikację warsztatu translatorskiego Łobodowskiego ukazano poprzez omówienie jego przekładu wiersza Wesele (z cyklu wierszy zawartych w powieści Doktor Żywago Borysa Pasternaka). Analiza tłumaczenia prozy zaprezentowana została z kolei w oparciu o dwa opowiadania Aleksego Remizowa z powieści Nauczyciel muzyki, przełożone na zamówienie paryskiej „Kultury”.
Słowa kluczowe:
warsztat tłumacza, antysowietyzm, współodczuwanie, ekwiwalencja słowna, hierarchia wartościBibliografia
Bednarczyk Anna. 1996. Powstawanie przekładu i jego krytyki a kontekst asocjacyjny. W: Między oyginałem a przekładem II. Red. M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa. Kraków: Uniwersitas: 285–294.
Choma-Suwała Anna. 2017. Poezja Jewhena Małaniuka w przedwojennych tłumaczeniach Józefa Łobodowskiego. „Acta Polono-Ruthenica” XX/4: 85-99.
Czapski Józef. 1990. Montagnes russes. W: Czytając. Kraków, Wydawnictwo Znak: 189–201.
Czapski Józef. 1997. Cedr. W: Tumult i widma. Kraków: Wydawnictwo Znak: 344–349.
Czapski Józef. Montagnes Russes. W: Kultura i emigracja rosyjska. W poszukiwaniu zatraconej solidarności. Wybór i opracowanie Piotr Mitzner. T. 2. Paryż – Kraków: Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki: 25–34.
D`Ameliâ Antonella. 1983. Avtobiografičeskoe prostranstvo Alekseâ Mihajloviča Remizova: Učitelʹ muzyki. Paris: La Presse Libre: 1–33 [Д’Амелия Antonella. 1983. Автобиографическое пространство Алексея Михайловича Ремизова: Учитель музыки. Paris: La Presse Libre: 1–33].
Dąbała Jacek. (Red.). 1992., Antologia polskiej krytyki literackiej na emigracji 1945–1985. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL: 141–160.
Dąmbska-Prokop Urszula. 1995. Kilka uwag o tłumaczeniu tekstu. W: Między oryginałem a przekładem I. Czy istnieje teoria przekładu? Red. J. Konieczna-Twardzikowa, U. Kropowiec. Kraków: Uniwersitas: 13–20.
Dedecius Karl. 1998. Notatnik tłumacza. Warszawa: Czytelnik.
Dubyk Halina. 2016. „Sprawa rosyjska” Józefa Łobodowskiego. W: Literatura w kręgu „Kultury”. W poszukiwaniu zatraconej solidarności. Red. P. Mitzner. T. 1. Paryż–Kraków: Instytut Literacki – Instytut Książki: 140–144.
Formelski Piotr. 1995. Kontekstualizacja przekładu. Między mitem wierności a zdradą. W: Między oryginałem a przekładem? I. Red. J. Konieczna-Twardzikowa, U. Kropiwiec. Kraków: Universitas: 24–25.
Grosbart Zygmunt. 1996. Jak powstawał ukraiński arcyprzekład Pana Tadeusza. W: Między oryginałem a przekładem II. Przekład, jego tworzenie się i wpływ. Red. M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa. Kraków: Uniwersitas: 155–165.
Hostowiec Paweł (Jerzy Stempowski). 2009. Nagroda literacka „Kultury” uzasadnienie werdyktu. „Scriptores” nr 35: 417–418.
Kalendarium życia Józefa Łobodowskiego. 2009. W: Józef Łobodowski: życie, twórczość, wspomnienia. „Scriptores” nr 35: 8–81.
Kłak Tadeusz. 2009. Lubelskie” powieści Józefa Łobodowskiego. „Scriptores” nr 35: 185–200.
Lewicki Roman. 2017. Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Łobodowski Józef. 1992. Poezja Jewhena Małaniuka. W: Antologia polskiej krytyki literackiej na emigracji 1945–1985. Wybór, wstęp i biogramy Jacek Dąbała. Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL.
Łobodowski Józef. 2014. Żywot człowieka gwałtownego. Wspomnienia. Wstępem opatrzył J. Trznadel. Warszawa: Editions Spotkania.
Łobodowski Józef. 2015. Neokončennaâ poèma. Perevod S. Morejko. „Novaâ Polʹša” nr 11: 47–57 [Łobodowski Józef. 2015. Неоконченная поэма. Перевод С. Морейко. „Новая Польша” nr 11: 47–57].
Łobodowski Józef. 2016. Antyrosyjskość i antysowietyzm. W: Kultura i emigracja rosyjska. W poszukiwaniu zatraconej solidarności. Wybór i opracowanie Piotr Mitzner. T. 2. Paryż – Kraków: Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki: 84–90.
Łobodowski Józef. 2016. Strapienia tłumacza. W: Literatura rosyjska w kręgu „Kultury”. W poszukiwaniu zatraconej solidarności. Red. P. Mitzner. T. I. Paryż – Kraków: Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki: 163–170.
Matkovskij Ivan. 2010. Ûzef Lobodovskij – perevodčik russkoj literatury. „Novaâ Polʹša” nr 2 (116): 51–54 [Матковский Ивaн. 2010. Юзеф Лободовский – перевoдчик русской литературы. „Новая Польша” nr 2 (116): 51–54].
Mitzner Piotr. (Red.). 2016. Literatura rosyjska w kręgu „Kultury”. W poszukiwaniu zatraconej solidarności. T. I. Paryż – Kraków: Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki.
Mitzner Piotr. (Wybór i opracowanie). 2016. Kultura i emigracja rosyjska. W poszukiwaniu zatraconej solidarności. T. II. Paryż – Kraków: Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki.
Nabokov Vladimir. 2012. Iskusstvo perevoda. Lekcii po russkoj literature. Sankt-Peterburg: 433–436 [Набоков Владимир. 2012. Искусство перевода. Лекции по русской литературе. Санкт-Петербург: 433–436].
Remizov Aleksej. 1983. Učitelʹ muzyki. Paris: La Presse Libre [Ремизов Алексей. 1983. Учитель музыки. Paris: La Presse Libre].
Sawicka Jadwiga. 1994. Przekład jako wybór (O przekładach poezji ukraińskiej Czechowicza i Łobodowskiego i paru innych sprawach). „Kresy” nr 19: 116–123.
Sawicka Jadwiga. 2009. Osobna droga. W: Łobodowski. „Scriptores” nr 35: 435–437.
Siryk Ludmiła. 2002. Naznaczony Ukrainą. O twórczości Józefa Łobodowskiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Sucharski Tadeusz. 2015. Kultura” paryska wobec emigracyjnej literatury ukraińskiej. W: Słowianie na emigracji. Literatura – Kultura – Język. Red. B. Kodzis, M. Giej. Opole – Racibórz: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowe: 125–140.
Szypowska Irena. 2001. Od Atamana „Łobody” do „Seniora Lobo”. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Śmieja Florian. 2009. Józef Łobodowski o sobie i swojej poezji. „Scriptores” nr 35: 431–434.
Terc Abram. 1959. Sąd idzie. Anonim. Co to jest realizm socjalistyczny?. Przeł. J. Łobodowski. Paryż.
John Paul II Catholic University of Lublin
prof. dr hab. Anna Woźniak
https://orcid.org/0000-0003-3253-3381Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.






