Święto obfitości. Wiersze Józefa Łobodowskiego o naturze i sztuce

Wojciech Ligęza, prof. dr hab.


https://orcid.org/0000-0003-0881-5282


Abstrakt

W niniejszej pracy autor zajmuje się utworami poetyckimi Józefa Łobodowskiego z jego późnego okresu, które powstały na emigracji, w centrum zainteresowania umieszczając odczytania wierszy chwalących urodę świata, radość istnienia i swobodę poetyckiego słowa. Posługuje się metodą analizy literackiej oraz uwzględnia różnorodne odniesienia literackie i kulturowe, w tym korespondencję sztuk. Znaczną uwagę Łobodowski poświęca pochwale kobiecego ciała – bliskiego piękna natury. Portretowanie ciała kobiecego wzbogaca się o odwołania do malarstwa, rzeźby, architektury oraz muzyki. W swych hymnach, madrygałach i sonetach poeta posługuje się stylizacją, głównie opierając się na wzorach języka baroku.

                Formuła „święto obfitości” oznacza bogactwo obrazów i wielości kulturowych skojarzeń oraz odnosi się równocześnie do poetyki nadmiaru i nagromadzenia figur retorycznych, wyliczeń, metafor, porównań, antytez. Kultura antyku wraz z mitologią Greków i Rzymian została przez Łobodowskiego świetnie przyswojona. Przeżywanie intensywnie objawiającego się piękna w tej poezji przeciwstawia się dziedzictwu romantycznemu szkoły ukraińskiej oraz dwudziestowiecznemu katastrofizmowi. Marzenie o literackim świecie osobnym, o przestrzeni arkadyjskiej, służy swoistej terapii, gdyż poeta pragnie znaleźć przeciwwagą dla doświadczeń złego wieku XX, opanować metafizyczny lęk.

Słowa kluczowe:

Józef Łobodowski, polska poezja emigracyjna, odniesienia do kultury, korespondencja sztuk, poetyka nadmiaru, piękno

Bielatowicz Jan. 1970. Józef Łobodowski. W: J. Bielatowicz. Literatura na emigracji. Londyn: Nakładem Polskiej Fundacji Kulturalnej.

Historia piękna. 2009. Red. U. Eco, przeł. A. Kuciak, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Kłak Tadeusz. 1993. Na drogach Don Kichota. Emigracyjna twórczość Józefa Łobodowskiego. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCIX. Prace Polonijne z. 18”: Pisarze Emigracyjni. Sylwetki. Red. B. Klimaszewski i W. Ligęza. Kraków.

Kubiak Zygmunt. 1997. Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa: Świat Książki.

Łobodowski Józef. 1990. Poezje, wybór i wstęp J. Zięba, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.

Malraux André. 1985. Przemiana bogów. Ponadczasowe, przeł. J. Lisowski, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.

Miłosz Czesław. 1985. Biedny poeta (Głosy biednych ludzi). W: Idem, Wiersze, t. 1. Kraków – Wrocław: Wydawnictwo Literackie.

Ortega y Gasset José. 1993. Velázquez i Goya. Wybór S. Cichowicz, przeł. R. Kalicki, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik.

Piętniewicz Michał. 2016. Miłosny krzyk popiołów. O „Pamięci Sulamity” Józefa Łobodowskiego. W: Śladami pisarza. Józef Łobodowski w Polsce i w Hiszpanii. Red. G. Bąk, L. Siryk, E. Łoś. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Rzepińska Maria. 1988. Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Święch Jerzy. 2012. Łobodowski-poeta. W: Między literaturą a polityką. O Józefie Łobodowskim. Red. L. Siryk, E. Łoś. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Terlecki Tymon. 2009. Poezje Cezarego Baryki. Rzecz o Łobodowskim. W: Łobodowski. Życie – twórczość – publicystyka – wspomnienia. W stulecie urodzin Józefa Łobodowskiego. Red. M.

Skrzypek. Lublin: Scriptores - Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" 1644-9444.

Todorov Tzvetan. 2003. Drogi miłości, [w:] Idem, Ogród niedoskonały. Myśl humanistyczna we Francji, przeł. H. Abramowicz, J. M. Kłoczowski, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik.

Stempowski Jerzy. 2001 Nagroda literacka „Kultury” za rok 1961 [Józef Łobodowski]. W: Idem, Klimat życia i klimat literatury 1948-1967. Wybór i oprac. J. Timoszewicz, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik.

Waźbiński Zygmunt. 1972. Renesansowy akt wenecki, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Yourcenar Marguerite. 2004. Czarny mózg Piranesiego – Wprowadzenie w dzieło Konstandinosa Kawafisa. Przeł. J. M. Kłoczowski, K. Dolatowska, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Zięba Józef. 1990. Wstęp. W: J. Łobodowski. Poezje. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.

Pobierz

Opublikowane
2020-12-23


Ligęza, W. (2020). Święto obfitości. Wiersze Józefa Łobodowskiego o naturze i sztuce. TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych, 6(14), 31–46. https://doi.org/10.31743/teka.11884