Synodalność Kościoła w ujęciu papieża Franciszka
Abstrakt
Pontyfikat Franciszka naznaczony jest uwrażliwieniem katolików na synodalną strukturę Kościoła. Zwłaszcza zwołanie Synodu poświęconego synodalności jest w tym kluczowe, by odkryć synodalność, nauczyć się jej i wprowadzić w codzienność życia wspólnoty. W związku z tym konieczne jest pogłębiona analiza nauczania Franciszka o synodalności. Dlatego w artykule przedstawiono właściwy kontekst synodalności, którą jest ewangelizacja i odnowa Kościoła. Następnie ukazano właściwe filary Franciszkowej synodalności, która wiąże się ze spotkaniem, słuchaniem i rozeznawaniem. Nie ma to więc nic wspólnego z parlamentaryzmem, rezygnacją z prawdy czy hierarchicznej struktury Kościoła. Synodalność jest realizacją sensus fidei, a wyraża się w triadzie komunia, uczestnictwo, misja.
Właściwe funkcjonowanie synodalności domaga się również znajomość jej źródeł. Wśród teologicznych są Objawienie i dialog Boga z człowiekiem, eklezjologia Ludu Bożego i komunii, działanie Ducha Świętego, różnorodność charyzmatów i idea współuczestnictwa, antropologia relacji. Do kościelnych należą m.in. synody, kolegialność biskupów, formy współuczestnictwa ochrzczonych (m.in. rady). Wreszcie ważne są doświadczenia jezuickiego rozeznawania indywidualnego i wspólnotowego.
Artykuł podejmuje również kwestie wyzwań, które stoją przed Kościołem w kontekście synodalności. Nie mogą one jednak zatrzymać podążania wspólną drogą, by Kościół coraz bardziej przyciągał współczesnych ludzi do Ewangelii.
Słowa kluczowe:
synodalność, papież Franciszek, rozeznawanie, sensus fidei, komuniaBibliografia
• Augustyn J., Rozeznawanie duchowe, Kraków 1992.
• Becquart N., Introduzione, w: Francesco, Camminare insiemie. Parole e riflessioni sulla sinodalità, Città del Vaticano 2022, s. 7-17.
• Benedykt XVI, Omelia, Aparecida, 13.05.2007, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/homilies/2007/documents/hf_ben-xvi_hom_20070513_conference-brazil.html (dostęp: 5.09.2023).
• Der Synodale Weg der katholischen Kirche in Deutschland, Präambeltext. Hören, lernen, neue Wege gehen, file:///C:/Users/DELL/Downloads/SW_Praeambeltext_HoerenlernenneueWegegehen_2023.pdf (dostęp: 15.09.2023).
• Electio Eustatii et redactio Symbolum, w: Acta synodalia ab anno 50 ad annum 381, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2006, s. (83-90) 83*-90*.
• Franciszek, Discorso ai fedeli della diocesi di Roma, Rzym, 18.09.2021, https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2021/september/documents/20210918-fedeli-diocesiroma.html (dostęp: 2.09.2023).
• Franciszek, Discorso durante Commemorazione del 50° Anniversario dell'istituzione del Sinodo dei Vescovi, Rzym, 17.10.2015, https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2015/october/documents/papa-francesco_20151017_50-anniversario-sinodo.html (dostęp: 10.09.2023).
• Franciszek, Adhortacja Apostolska Evangelii gaudium, Kraków 20132.
• Franciszek, Adhortacja Apostolska Gaudete et exsultate,Kraków 2018.
• Franciszek, Audiencja generalna, Rzym, 25.11.2020,
• https://www.vatican.va/content/francesco/pl/audiences/2020/documents/papa-francesco_20201125_udienza-generale.html (dostęp: 5.09.2023).
• Franciszek, Camminare insiemie. Parole e riflessioni sulla sinodalità, Città del Vaticano 2022.
• Franciszek, Discorso ai Presuli della Chiesa Greco-Cattolica Ucraina, Rzym, 5.07.2019, https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2019/july/documents/papa-francesco_20190705_sinodo-chiesaucraina.html (dostęp: 5.09.2023).
• Franciszek, Discorso durante incontro con il clero, persone di vita consacrata e membri di consigli pastorali, Asyż, 4.10.2013,
• https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2013/october/documents/papa-francesco_20131004_clero-assisi.html (dostęp: 5.09.2023).
• Franciszek, Encyklika Fratelli tutti, Kraków 2020.
• Franciszek, Homilia podczas mszy świętej na otwarcie Synodu na temat synodalności, Rzym, 10.10.2021, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/homilies/2021/documents/20211010-omelia-sinodo-vescovi.html (dostęp: 6.09.2023).
• Franciszek, Homilia podczas mszy świętej w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła, Rzym, 29.06.2013,
• https://www.vatican.va/content/francesco/pl/homilies/2013/documents/papa-francesco_20130629_omelia-pallio.html (dostęp: 1.09.2023).
• Franciszek, Homilia wygłoszona podczas czuwania modlitewnego w intencji Synodu Biskupów, Rzym, 4.10.2014,
• https://www.vatican.va/content/francesco/pl/speeches/2014/october/documents/papa-francesco_20141004_incontro-per-la-famiglia.html (dostęp: 5.09.2023).
• Franciszek, Introduzione durante la I Congregazione Generale della XIV Assemblea Generale Ordinaria del Sinodo dei Vescovi, Rzym, 5.10.2015, https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2015/october/documents/papa-francesco_20151005_padri-sinodali.html (dostęp: 5.09.2023).
• Franciszek, Konstytucja Apostolska Episcopalis communio,
• https://www.vatican.va/content/francesco/pl/apost_constitutions/documents/papa-francesco_costituzione-ap_20180915_episcopalis-communio.html (dostęp: 3.09.2023).
• Franciszek, Przemówienie podczas Jubileuszu 50-lecia instytucji Synodu Biskupów, Rzym, 17.10.2015, https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2015/october/documents/papa-francesco_20151017_50-anniversario-sinodo.html (dostęp: 10.09.2023).
• Franciszek, Przemówienie podczas otwarcia XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, Rzym, 9.10.2021,
• https://www.vatican.va/content/francesco/pl/speeches/2021/october/documents/20211009-apertura-camminosinodale.html (dostęp: 5.09.2023).
• Franciszek, Rozeznawanie. Boży głos w sercu, tłum. A. Dywan, Kraków 2023.
• Franciszek, Saluto ai padri sinodali durante la I Congregazione Generale della III Assemblea Geneale Straordinaria del Sinodo dei Vescovi, Rzym, 6.10.2014, https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2014/october/documents/papa-francesco_20141006_padri-sinodali.html (dostęp: 5.09.2023).
• Franciszek, Schreiben von Papst Franziskus an das pilgernde Volk Gottes in Deutschland,
• https://www.vatican.va/content/francesco/de/letters/2019/documents/papa-francesco_20190629_lettera-fedeligermania.html (dostęp: 16.09.2023).
• Futrell J.C., Modlitwa i decyzja. Jak odpowiedzieć na Słowo Boże tu i teraz, tłum. J. Zakrzewski, Warszawa 2019.
• Jan Chryzostom, Expositiones in Psalmos,
• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/expositiones-in-psalmos1.pdf (dostęp: 10.09.2023).
• Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1984.
• Kongregacja Nauki Wiary, Nota doktrynalna na temat pewnych aspektów ewangelizacji, https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20071203_nota-evangelizzazione_pl.html (dostęp: 10.09.2023).
• Konstytucje Towarzystwa Jezusowego wraz z przypisami Kongregacji Generalnej XXXIV, w: Św. Ignacy Loyola, Pisma, opr. W. Królikowski, Kraków 2022, s. 479-700.
• Królikowski J., Rozeznawanie woli Bożej według św. Ignacego Loyoli, w: „Polonia Sacra” 24 (2020) nr 3 (61), s. 5-24. (Crossref)
• O’Malley J.W., Co się zdarzyło podczas Soboru Watykańskiego II, tłum. A. Wojtasik, Kraków 2011.
• Oster S., Realna obecność. Sakramentalność, tłum. A.A. Napiórkowski, „Teologia w Polsce” 16,2 (2022), s. 13–32. (Crossref)
• Paweł VI, Adhortacja Apostolska Evangelii nuntiandi, Wrocław 2001.
• Ryś G., Rozmawiając z Franciszkiem o Dokumencie z Aparecidy, w: Aparecida. V Ogólna Konferencja Episkopatów Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Dokument końcowy, tłum. K. Zabawa, K. Łukoszczyk, Gubin 2014, s. 7-9.
• Sawa P., Duchowość inkarnacyjna i jej chrystologiczne podstawy, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 44/1 (2011), s. 109-125.
• Sawa P., Lumen gentium – historia, idee, program odnowy Kościoła, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 48,2 (2015), s. 283-303.
• Sawa P., Synodalność w Kościele katolickim i innych wspólnotach chrześcijańskich. Możliwości i granice inspiracji dla odnowy Kościoła, w: Synodalność wyzwaniem dla Kościoła w Polsce, red. M. Tutak, T. Wielebski, Warszawa 2023, s. 227-263.
• Sekretariat Generalny Synodu, Commission on Spirituality Sub-Group, Towards a spirituality for synodality, https://www.synod.va/en/highlights/towards-a-spirituality-for-synodality.html (dostęp: 3.09.2023).
• Sobór Watykański II, Lumen gentium. Konstytucja dogmatyczna o Kościele, w: tenże, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2008, s. 144-263.
• Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym, w: tenże, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2008, s. 540-565.
• Spadaro A., Il governo di Francesco. È ancora attiva la spinta propulsiva del pontificato?, 5.10.2020, https://www.laciviltacattolica.it/articolo/il-governo-di-francesco/ (dostęp: 4.09.2023).
• Steczek B., Rozeznawanie we wspólnocie, https://czestochowa-jezuici.pl/2015/04/24/rozeznawanie-we-wspolnocie (dostęp: 15.09.2023).
• Svidercoschi G.F., Sobór, który trwa. Kronika, bilans, perspektywy, tłum. L. Rodziewicz, Kraków 2003.
• Synod 2021-2023. Synteza Krajowa, opr. K. Kaźmierska, M. Jewdokimow, W. Sadłoń, L. Organek, Ruda Śląska 2022.
• Sztafrowski E., Kolegialne działanie biskupów na tle Vaticanum II, Warszawa 1975.
• Tertulian, O poście przeciw psychikom, 13, 6, tłum. E. Stanula, w: Tertulian, Wybór pism III, Warszawa 2007, s. 175-196.
• Vademecum Synodu o synodalności, tłum. Biuro ds. komunikacji zagranicznej Konferencji Episkopatu Polski, Warszawa 2021,
• https://www.archidiecezja.wroc.pl/pliki/vademecum-synodu-o-synodalnosci.pdf (dostęp: 3.09.2023).
• Vlachos H., Ἐκκλησία συστήματος καί συνόδου ἔστιν ὄνομα, https://imlarisis.gr/wp-content/uploads/2020/06/ap3_naupaktou.pdf (dostęp: 5.10.2023).
• Wołyniec W., Teologia synodalna. Tom. I. 245-325, Katowice 2020.
• World Council of Churches, Faith and Order Commission, The Church: Towards a Common Vision, Geneva 2013.
• Wyzwanie prozelityzmu a powołanie do wspólnego świadectwa Dokument studyjny Wspólnej Grupy Roboczej (1995), w: „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 12 (1996) nr 2 (38) , tłum. I. Czaczkowska, s. 137-148.
• XVI Assemblea Generale Ordinaria del Sinodo dei Vescovi, Elenco dei Partecipanti secondo il titolo di partecipazione,
• https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2023/07/07/0500/01109.html (dostęp: 7.07.2023).
• XVI Zgromadzenie Ogólne Zwyczajne Synodu Biskupów, Instrumentum laboris na pierwszą sesję (październik 2023), tłum. Biuro ds. Komunikacji Zagranicznej Konferencji Episkopatu Polski,
• https://episkopat.pl/wp-content/uploads/2023/06/POL_INSTRUMENTUM-LABORIS.pdf (dostęp: 3.09.2023).
• Żurek A., Synody wczesnochrześcijańskie, w: Synody Diecezji Tarnowskiej, t. 7, red. A. Żurek, J. Soprych, Kraków 2017, s. 31–46. (Crossref)
Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0001-5634-3078
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
