Znaczenie Soboru Nicejskiego (325 r.) dla Kościoła z perspektywy 1700 lat
Jacek Froniewski
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-0133-3125
Abstrakt
Głównym celem tego artykułu jest ukazanie stale aktualnej i inspirującej głębit eologicznej pierwszego soboru w Nicei sprzed 1700 lat, którego rocznica stanowi obecnie jeden z filarów obchodów Roku Jubileuszowego w całym Kościele. Tekst podzielony został na trzy ściśle powiązane ze sobą sekcje. Pierwszą część artykułu stanowi wprowadzenie historyczne, bez którego nie można zrozumieć uwarunkowań tego wydarzenia w jego ówczesnym kontekście religijnym i politycznym. Centralna partia tekstu poświęcona została teologicznemu dorobkowi soboru, a zwłaszcza analizie Symbolu nicejskiego w jego części chrystologicznej. Ten element wypracowany przez ojców soborowych wobec kontrowersji ariańskiej stanowi najważniejszy, nowatorski zwrot w dotychczasowym myśleniu teologicznym. W ostatniej sekcji, zwierającej wnioski, zestawione są jego najważniejsze skutki, istotne na przestrzeni dziejów Kościoła.
Dziedzictwo soboru nicejskiego z 325 roku to przede wszystkim Symbol wiary, który do dzisiaj stanowi fundament doktrynalny chrześcijaństwa i to chrześcijaństwa wówczas niepodzielonego, a zatem to nicejskie Credo jest ciągle wspólnym dziedzictwem wszystkich chrześcijan i tu leży jego niezwykły potencjał ekumenicznyw dobie współczesnej. Dlatego trzeba też pamiętać, że ten sobór to nie tylko wielka teologia, bo w istocie każdy chrześcijanin stale czerpie z niego, powtarzając co niedziela Credo, którego zręby powstały w Nicei i trwale określają naszą tożsamość jako wierzących w Chrystusa.
Słowa kluczowe:
Sobór Nicejski I, Credo nicejskie, chrystologia, Ariusz, Konstantyn WielkiBibliografia
Ansorge D., Krótka historia teologii chrześcijańskiej, tłum. M. Chojnacki, Kraków 2021.
Atanazy Wielki, O dekretach Soboru Nicejskiego, w: Atanazy Wielki, O dekretach Soboru Nicejskiego; O wypowiedzi Dionizego; O synodach w Rimini i Seleucji. Tekst grecki i polski, tłum. i oprac. P.M. Szewczyk, Kraków 2011, s. 2*−33* [tekst polski].
Atanazy Wielki, Mowy przeciw arianom I−III, tłum. i oprac. P.M. Szewczyk, Kraków 2013.
Athanasiou S., 1700 Jahre nach dem Konzil von Nizäa – und was nun?, „KNA-Hintergrund: Analyse, Einordnung, Vertiefung” 4 (2025), s. 33−39.
Czupryn B., [hasło:] Neoplatonizm, 1. W filozofii, w: Encyklopedia katolicka, t. 13, Lublin 2009, k. 916−917.
Dokumenty soborów powszechnych, t. I, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002.
Drobner H.R., Lehrbuch der Patrologie, Frankfurt a. M. 2011.
Dunn G.D., Catholic Reception of the Council of Nicaea, w: The Cambridge Companion to the Council of Nicaea, ed. Y.R. Kim, Cambridge−New York 2021, s. 347−367. (Crossref)
Euzebiusz z Cezarei, Życie Konstantyna, wstęp, tłum., przypisy T. Wnętrzak, Kraków 2007.
Francis B., The First 7 Ecumenical Councils of the Catholic Church, [b.m.w.] 2024.
Franciszek, Bulla „Spes non confundit” ogłaszająca Jubileusz Zwyczajny Roku 2025, Rzym 2024. (Crossref)
Gavrilyuk P.L., The Legacy of the Council of Nicaea in the Orthodox Tradition. The Principle of Unchangeability and the Hermeneutic of Continuity, w: The Cambridge Companion to the Council of Nicaea, ed. Y.R. Kim, Cambridge−New York 2021, s. 327−346. (Crossref)
Gwynn D.M., Reconstructing the Council of Nicaea, w: The Cambridge Companion to the Council of Nicaea, ed. Y.R. Kim, Cambridge−New York 2021, s. 90−110. (Crossref)
Hoping H., Das Judesein Jesu und seine Bedeutung für die Christologie, w: Jesus der Messias Israels? Messianisches Judentum und christliche Theologie im Gespräch, Hg. M.S. Kinzer, Th. Schumacher, J.-H. Tück, Freiburg im Br. 2023, s. 202−214. (Crossref)
Jacobs I., Hosting the Council in Nicaea. Material Needs and Solutions, w: The Cambridge Companion to the Council of Nicaea, ed. Y.R. Kim, Cambridge−New York 2021, s. 65−89. (Crossref)
Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1988.
Lyman R., Arius and Arianism. The Origins of the Alexandrian Controversy, w: The Cambridge Companion to the Council of Nicaea, ed. Y.R. Kim, Cambridge−New York 2021, s. 43−62. (Crossref)
McCarthy D.P., The Council of Nicaea and the Celebration of the Christian Pasch, w: The Cambridge Companion to the Council of Nicaea, ed. Y.R. Kim, Cambridge−New York 2021, s. 177−201. (Crossref)
Menke K.-H., Das homooύsios tộ patrἱ scheidet die Geister. Zur kriteriellen Funktion des Symbolum Nicaeanum, „Communio” [wyd. niem.] 53 (2024), s. 396−412.
Müller G.L., Chrystologia – nauka o Jezusie Chrystusie, tłum. W. Szymona, Kraków 1998.
Pietras H., Ortodoksja i herezje. Historia szukania prawdy w pierwszych wiekach Kościoła, Kraków 2022.
Pietras H., Sobór Nicejski (325): kontekst religijny i polityczny, dokumenty, komentarze, Kraków 2013.
Pitre B., Jezus i żydowskie korzenie prawdy o Chrystusie, tłum. M. Sobolewska, Kraków 2025.
Pyc M., Symbol nicejski w procesie kształtowania się wiary w Jezusa Chrystusa, „Roczniki Teologii Dogmatycznej” 3 (2011) 58, s. 241−256.
Ratzinger J., Bóg Jezusa Chrystusa. Medytacje o Bogu Trójjedynym, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1995.
Ratzinger J., Jezus z Nazaretu, Opera omnia, t. VI/1, tłum. M. Górecka, W. Szymona, Lublin 2015.
Ratzinger J., Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa, Kraków 1994.
Schönborn Ch., Bóg zesłał Syna swego. Chrystologia, tłum. L. Balter, Poznań 2002.
Sesboüé B., Bóstwo Syna i Ducha Świętego (IV wiek), w: Historia dogmatów, t. I: Bóg zbawienia, red. B. Sesboüé, J. Woliński, tłum. P. Rak, Kraków 1999.
Simperl M., Nizäa und das weitere theologische Ringen, „KNA-Hintergrund: Analyse, Einordnung, Vertiefung” 10 (2025), s. 32−36.
Simperl M., Politik und Theologie auf dem Konzil von Nizäa. Kirchenhistorische Beobachtungen, „Communio” [wyd. niem.] 53 (2024), s. 372−381.
Starowieyski M., Sobory niepodzielonego Kościoła, Kraków 2016.
Szewczyk P.M., Wprowadzenie, w: Atanazy Wielki, O dekretach Soboru Nicejskiego. O wypowiedzi Dionizego. O synodach w Rimini i Seleucji. Tekst grecki i polski, tłum. i oprac. P.M. Szewczyk, Kraków 2011, s. V−XXIX.
Szymik J., Prawda i mądrość. Przewodnik po teologii Benedykta XVI, Kraków 2019.
Theobald M., Jesus, Messias aus Izrael und für Israel. Neutestamentliche Perspektiven, w: Jesus der Messias Israels? Messianisches Judentum und christliche Theologie im Gespräch, Hg. M.S. Kinzer, Th. Schumacher, J.-H. Tück, Freiburg im Br. 2023, s. 175−196. (Crossref)
Tück J.-H., «Gleichwesentlich mit dem Vater». Hat das Konzil von Nicäa die jüdischen Wurzeln des Christentums abgeschnitten?, „Communio” [wyd. niem.] 53 (2024), s. 382−395.
Wnętrzak T., Konstantyn Wielki w oczach Euzebiusza z Cezarei i w badaniach współczesnych historyków, w: Euzebiusz z Cezarei, Życie Konstantyna, wstęp, tłum., przypisy T. Wnętrzak, Kraków 2007, s. 7−93.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
