Hermeneutyka teologiczna objawień gietrzwałdzkich
Abstrakt
W 1877 roku w Gietrzwałdzie na Warmii miały miejsce objawienia maryjne, które sto lat później uzyskały oficjalną aprobatę kościelną. Przesłanie, które przekazała Maryja widzącym dziewczynkom, można streścić w trzech zdaniach: „Jestem Najświętsza Panna Maryja Niepokalanie Poczęta. Życzę sobie, abyście codziennie odmawiali Różaniec. Nie smućcie się, bo Ja zawsze będę przy was”. Objawienia gietrzwałdzkie należą do grupy tzw. objawień prywatnych. Należy je badać i interpretować na płaszczyźnie historii zbawienia jako specyficzne znaki obecności i działania Boga w dziejach. Objawienia maryjne w Gietrzwałdzie wskazywały na rzeczywistość nadprzyrodzoną, Bożą, która znajduje swoje wypełnienie w osobie Jezusa Chrystusa obecnego dziś w swoim Kościele. Kierowały swych odbiorców ku objawieniu publicznemu, pobudzały i umacniały wiarę Ludu Bożego. Mariofanie gietrzwałdzkie uzmysłowiają konieczność ciągłej interpretacji objawienia publicznego i pogłębiania jego rozumienia w konkretnym momencie dziejowym. Dzięki tym objawieniom trudne do zrozumienia prawdy wiary, takie jak dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, zostały przybliżone, spopularyzowane i bardziej zrozumiałe. Treści mariofanii gietrzwałdzkich przypomniały ewangeliczne wezwanie do nawrócenia, pokuty i modlitwy oraz upewniły wspólnotę wiernych o stałej obecności Boga w dziejach i
historii każdego człowieka. Stanowią tym samym ważny impuls chrześcijańskiej odnowy oraz powrotu do ewangelicznej gorliwości i świętości.
Słowa kluczowe:
objawienia w Gietrzwałdzie, objawienia maryjne, objawienie publiczne, objawienia prywatne, hermeneutyka objawień maryjnychBibliografia
Achremczyk S., Dzieje Gietrzwałdu do 1945 roku, Olsztyn 2002.
Adamiak E., Traktat o Maryi, w: Dogmatyka, t. 2, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2006, s. 15–287.
Adnès P., Révélations privées, w: Dictionaire de théologie fondamentale, eds. R. Latourelle, R. Fisichella, Montréal–Paris1992, s. 1189–1193.
Bartnik Cz.S., Dogmatyka katolicka, t. 1, Lublin 1999.
Bartoszewski G., Nieopublikowany rękopis Sługi Bożego o. Honorata Koźmińskiego, kapucyna, pt.: Chwała Jezusowi przez Maryję Niepokalanie Poczętą (Opis objawień w Gietrzwałdzie), „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 349–363.
Bielawny K., Niepodległość wyszła z Gietrzwałdu, Warszawa 2018.
Błogosławiony Honorat Koźmiński. (Pokłosie beatyfikacji), red. G. Bartoszewski, R. Prejs, Warszawa 1993.
Bolewski J., Teologiczne aspekty jawień maryjnych, w: Objawienia Maryjne. Drogi interpretacji, red. K. Pek, Warszawa 1994, s. 52–68.
Budzik S., Maryja w tajemnicy Chrystusa i Kościoła, Tarnów 1993.
Castellano J.C., Fenomenologia della vita spirituale conspeciale riferimento ai fenomeni preternaturali. Mistica Cristiana e fenomeni mistici, w: Studio della Congregazione per le Cause dei Santi, Roma 2000, s. 133–164.
Chłosta J., Filip Krementz, w: Poczet biskupów barmińskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008, s. 413–420.
Courth F., Mariologia – Maryja, Matka Chrystusa, w: Mariologia. Eklezjologia. Podręcznik teologii dogmatycznej, red. W. Beinert, Kraków 1999, s. 43–205.
De Candido L.M., Manifestazioni straordinarie per il bene del popolo di Dio, „Credere oggi” 142 (2004), s. 77–89.
Drzazga J., Dekret nr 2100/77. Gietrzwałd, 11 września 1977 r., „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 5.
Fisichella R., Introduzione alla teologia fondamentale, Casale Monferrato 1992.
Forte B., Maryja. Ikona Tajemnicy. Zarys mariologii symboliczno-narracyjnej, Warszawa 1999.
Granat W., Teologiczna wiara, nadzieja i miłość, Lublin 1960.
Guitton J.-J., Antier J.-J., Les pouvoirs mystérieux de la foi. Signes et merveilles, Paris 1993.
[Hipler F.], Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie. Przedruk wydania z 1883 r., Olsztyn 2017.
Jakubowski Z., Ksiądz Augustyn Weichsel – proboszcz gietrzwałdzki w czasie objawień 1877 roku, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 147–152.
Jan Paweł II, Encyklika „Redemptoris Mater”, Watykan 1987.
Jezierski J., Posłowie: Znaczenie objawień gietrzwałdzkich, w: Maryjne orędzie z Gietrzwałdu, red. J. Jezierski, K. Brzozowski, T. Siudy, Częstochowa–Gietrzwałd 2003, s. 156.
Jezierski J., Maryja początkiem nowego świata. Zarys mariologii katolickiej, Kraków 2012.
Kasjaniuk G., Gietrzwałd. 160 objawień Matki Bożej dla Polski i Polaków – na trudne czasy, Warszawa 2017.
Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.
Kijas Z., Ty, co ogarniasz Nieogarnionego. Maryja w zamiarach Boga i w życiu ludzi, Kraków 2004.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja „Dominus Iesus” o jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła, w: Wokół deklaracji Dominus Iesus”, red. M. Rusecki, Lublin 2001, s. 9–33.
Kongres Mariologiczny i Maryjny, Rezolucja, „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne” 32 (1977), s. 246.
Kopiczko A., Objawienia gietrzwałdzkie w świetle zbiorów Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, w: Maryjne orędzie z Gietrzwałdu, red. J. Jezierski, K. Brzozowski, T. Siudy, Częstochowa–Gietrzwałd 2003, s. 29–37.
Kopiczko A., Józef Drzazga, w: Poczet biskupów warmińskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008, s. 457–464.
Koźmiński H., Przesłanie z Gietrzwałdu. Chwała Jezusowi poprzez Maryję Niepokalanie Poczętą, Warszawa 2017.
Królikowski J., Maryja w pamięci Kościoła. Mariologia, cz. I, Tarnów 1999.
Królikowski J., Kupiec J., Matka Zbawiciela. Mariologia, cz. II, Tarnów 2000.
Kudasiewicz J., Matka Odkupiciela, Kielce 1991.
Kumala J., Maryja znakiem nadziei i pociechy, Licheń 2005.
Lambertenghi Deliliers G., Wprowadzenie, w: Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Włoskich, Lekarz wobec cudu, Poznań 2005, s. 8–10.
Langkammer H., Maryja w Nowym Testamencie, Gorzów Wielkopolski 1991.
Latourelle R., Révélation, w: Dictionaire de théologie fondamentale, red. R. Latourelle, R. Fisichella, Montréal–Paris 1992, s. 1134–1189.
Laurentin R., Jak rozpoznać znak dany przez Boga?, Katowice 1996.
Laurentin R., Matka Pana. Krótki traktat teologii maryjnej, Warszawa 1989.
Laurentin R., Vraies et fausses apparitions dans l’Église, Paris 1973.
Laurentin R., Współczesne objawienia Najświętszej Maryi Panny, Gdańsk 1994.
Ledwoń I.S., Rusecki M., Objawienie Boże, w: Leksykon teologii fundamentalnej, red. Marian Rusecki i in., Lublin–Kraków 2002, s. 859–871.
Leniec A., Łaski i uzdrowienia w sanktuarium gietrzwałdzkim, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 178–185.
Leniec A., Bielawny K., Sanktuarium gietrzwałdzkie dziś, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 138–210.
Lohfink G., Przeciw banalizacji Jezusa, Poznań 2005.
Misztal H., Prawo kanonizacyjne, Lublin 20032.
Mucci G.M., Rivelazioni private e apparizioni, Torino–Roma 2000.
Napiórkowski S.C., Służebnica Pana. Problemy – poszukiwania – perspektywy, Lublin 2004.
Nowak W., Historia obrazu i kultu Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 109–134.
Obłąk J., Kościół na Warmii w okresie „Kulturkampfu”, „Ateneum Kapłańskie” 55 (1957), z. 2, s. 203–217.
Obłąk J., Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie. Ich treść i autentyczność w opinii współczesnych (W stulecie objawień 1877–1977), „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 7–73.
Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005.
Parzych K., Objawienia gietrzwałdzkie na tle innych objawień maryjnych, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 127–137.
Paweł VI, Adhortacja apostolska „Marialis cultus”, Watykan 1974.
Pawluk T., Stosunek Kościoła do objawień prywatnych ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń gietrzwałdzkich, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 75–107.
Pawluk T., Człowiek charyzmatyczny we wspólnocie kościelnej na przykładzie stosunku Kościoła do objawień prywatnych, w: Człowiek we wspólnocie Kościoła, red. L. Balter, Warszawa 1979, s. 284–298.
Perrella S.M., Mariofanie w dziś Kościoła i świata. Aspekty wybrane, w: Wokół objawień maryjnych. Polskie pokłosie XXII Międzynarodowego Kongresu Mariologiczno-Maryjnego w Lourdes (4–8 IX 2008), red. T. Siudy, G.M. Bartosik, Częstochowa 2009, s. 9–51.
Piotrowski S., Matka Boga i Matka Kościoła, Białystok 1994.
Płużek Z., Psychologiczne aspekty objawień, w: Objawienia maryjne. Drogi interpretacji, red. K. Pek, Warszawa 1994, s. 144–151.
Prowadzeni orędziem Maryi. Nowenna gietrzwałdzka, red. B. Matczak, z. 1, Olsztyn 2018.
Rabczyński P., Objawienia prywatne, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 68–79.
Rabczyński P., Sługa Boża Siostra Barbara Stanisława Samulowska. Życie i działalność, „Ateneum Kapłańskie” 146 (2006), z. 3, s. 555–562.
Rabczyński P., Hermeneutyka teologiczna mariofanii, w: Matka Boża w wierze, kulcie, teologii i sztuce. Perspektywa regionalna i uniwersalna, red. J. Jezierski, K. Parzych-Blakiewicz, Olsztyn 2011, s. 248–263.
Rahner K., Podstawowy wykład wiary, Warszawa 1987.
Ratzinger J., Wprowadzenie w chrześcijaństwo, Kraków 1970.
Ratzinger J., Komentarz teologiczny do trzeciej tajemnicy fatimskiej, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 9 (2000), s. 47–51.
Ratzinger J., Balthasar H.U. von, Maryja w tajemnicy Kościoła, Kraków 2007.
Rusecki M., Kryteria „objawień prywatnych”, w: Objawienia Maryjne. Drogi interpretacji, red. K. Pek, Warszawa 1994, s. 35–51.
Rusecki M., Wiarygodność chrześcijaństwa, t. 1: Z teorii teologii fundamentalnej, Lublin 1994.
Schmaus M., Wiara Kościoła, t. 1: Objawienie – inicjatywa Boża oczekująca odpowiedzi człowieka: wiary, Gdańsk Oliwa 1989.
Schmitz J., La rivelazione, Brescia 1991.
Seckler M., Dei Verbum religiose audiens: Wandlungen im christlichen Offenbarungsverständnis, w: Offenbarung im jüdischen und christlichen Glaubensverständnis, Hrsg. J.J. Petuchowski, W. Strolz, Freiburg 1981, s. 214–236.
Seweryniak H., Świadectwo i sens, Płock 2001.
Siudy T., Służebnica Pańska, Niepokalanów 1995.
Sobór Watykański II, Konstytucja „Dei verbum”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznańn 1986, s. 350–362.
Sobór Watykański II, Konstytucja „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 19863, s. 537–620.
Sobór Watykański II, Konstytucja „Lumen gentium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 19863, s. 105–166.
Tempi e criteri per « giudicare » le apparizioni, Intervista con Monsignor Angelo Amato di Gianni Cardinale, Avvenire 9.07.2008, s. 15.
Theillier P., Czy w aktualnej medycynie jest miejsce na cuda?, w: Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Włoskich, Lekarz wobec cudu, Poznań 2005, s. 33–40.
Thurian M., Maryja – Matka Pana. Figura Kościoła, Warszawa 1990.
Tomczyk B., Ryłko S., Siostra Miłosierdzia Barbara Stanisława Samulowska wizjonerka z Gietrzwałdu i inne osoby obdarzone łaską objawień, Kraków 1999.
Uroczystości maryjne w Gietrzwałdzie, „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne” 23 (1968), s. 86–93.
Volken L., Les révélations dans l’église, Mulhouse 1961.
Weichsel A., Dodatek do drugiego wydania, w: [Hipler F.], Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie. Przedruk wydania z 1883 r., Olsztyn 2017, s. 92–93.
Wójcik M., Objawienia Matki Bożej Gietrzwałdzkiej a Zgromadzenie Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej z Mariówki (1878), „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 365–377.
Zdybicka Z.J., Człowiek i religia. Zarys filozofii religii, Lublin 1993.
Zieliński J., O widzeniach i zachwyceniach przyrodzonych i nadprzyrodzonych w ogóle i rozpoznawaniu takowych z zastosowaniem do objawień gietrzwałdzkich, Pelplin 1882.
Żynda B., Bibliografia stulecia objawień i kultu Najświętszej Maryi Panny w Gietrzwałdzie, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 445–466.
Adamiak E., Traktat o Maryi, w: Dogmatyka, t. 2, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2006, s. 15–287.
Adnès P., Révélations privées, w: Dictionaire de théologie fondamentale, eds. R. Latourelle, R. Fisichella, Montréal–Paris1992, s. 1189–1193.
Bartnik Cz.S., Dogmatyka katolicka, t. 1, Lublin 1999.
Bartoszewski G., Nieopublikowany rękopis Sługi Bożego o. Honorata Koźmińskiego, kapucyna, pt.: Chwała Jezusowi przez Maryję Niepokalanie Poczętą (Opis objawień w Gietrzwałdzie), „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 349–363.
Bielawny K., Niepodległość wyszła z Gietrzwałdu, Warszawa 2018.
Błogosławiony Honorat Koźmiński. (Pokłosie beatyfikacji), red. G. Bartoszewski, R. Prejs, Warszawa 1993.
Bolewski J., Teologiczne aspekty jawień maryjnych, w: Objawienia Maryjne. Drogi interpretacji, red. K. Pek, Warszawa 1994, s. 52–68.
Budzik S., Maryja w tajemnicy Chrystusa i Kościoła, Tarnów 1993.
Castellano J.C., Fenomenologia della vita spirituale conspeciale riferimento ai fenomeni preternaturali. Mistica Cristiana e fenomeni mistici, w: Studio della Congregazione per le Cause dei Santi, Roma 2000, s. 133–164.
Chłosta J., Filip Krementz, w: Poczet biskupów barmińskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008, s. 413–420.
Courth F., Mariologia – Maryja, Matka Chrystusa, w: Mariologia. Eklezjologia. Podręcznik teologii dogmatycznej, red. W. Beinert, Kraków 1999, s. 43–205.
De Candido L.M., Manifestazioni straordinarie per il bene del popolo di Dio, „Credere oggi” 142 (2004), s. 77–89.
Drzazga J., Dekret nr 2100/77. Gietrzwałd, 11 września 1977 r., „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 5.
Fisichella R., Introduzione alla teologia fondamentale, Casale Monferrato 1992.
Forte B., Maryja. Ikona Tajemnicy. Zarys mariologii symboliczno-narracyjnej, Warszawa 1999.
Granat W., Teologiczna wiara, nadzieja i miłość, Lublin 1960.
Guitton J.-J., Antier J.-J., Les pouvoirs mystérieux de la foi. Signes et merveilles, Paris 1993.
[Hipler F.], Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie. Przedruk wydania z 1883 r., Olsztyn 2017.
Jakubowski Z., Ksiądz Augustyn Weichsel – proboszcz gietrzwałdzki w czasie objawień 1877 roku, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 147–152.
Jan Paweł II, Encyklika „Redemptoris Mater”, Watykan 1987.
Jezierski J., Posłowie: Znaczenie objawień gietrzwałdzkich, w: Maryjne orędzie z Gietrzwałdu, red. J. Jezierski, K. Brzozowski, T. Siudy, Częstochowa–Gietrzwałd 2003, s. 156.
Jezierski J., Maryja początkiem nowego świata. Zarys mariologii katolickiej, Kraków 2012.
Kasjaniuk G., Gietrzwałd. 160 objawień Matki Bożej dla Polski i Polaków – na trudne czasy, Warszawa 2017.
Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.
Kijas Z., Ty, co ogarniasz Nieogarnionego. Maryja w zamiarach Boga i w życiu ludzi, Kraków 2004.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja „Dominus Iesus” o jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła, w: Wokół deklaracji Dominus Iesus”, red. M. Rusecki, Lublin 2001, s. 9–33.
Kongres Mariologiczny i Maryjny, Rezolucja, „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne” 32 (1977), s. 246.
Kopiczko A., Objawienia gietrzwałdzkie w świetle zbiorów Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, w: Maryjne orędzie z Gietrzwałdu, red. J. Jezierski, K. Brzozowski, T. Siudy, Częstochowa–Gietrzwałd 2003, s. 29–37.
Kopiczko A., Józef Drzazga, w: Poczet biskupów warmińskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008, s. 457–464.
Koźmiński H., Przesłanie z Gietrzwałdu. Chwała Jezusowi poprzez Maryję Niepokalanie Poczętą, Warszawa 2017.
Królikowski J., Maryja w pamięci Kościoła. Mariologia, cz. I, Tarnów 1999.
Królikowski J., Kupiec J., Matka Zbawiciela. Mariologia, cz. II, Tarnów 2000.
Kudasiewicz J., Matka Odkupiciela, Kielce 1991.
Kumala J., Maryja znakiem nadziei i pociechy, Licheń 2005.
Lambertenghi Deliliers G., Wprowadzenie, w: Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Włoskich, Lekarz wobec cudu, Poznań 2005, s. 8–10.
Langkammer H., Maryja w Nowym Testamencie, Gorzów Wielkopolski 1991.
Latourelle R., Révélation, w: Dictionaire de théologie fondamentale, red. R. Latourelle, R. Fisichella, Montréal–Paris 1992, s. 1134–1189.
Laurentin R., Jak rozpoznać znak dany przez Boga?, Katowice 1996.
Laurentin R., Matka Pana. Krótki traktat teologii maryjnej, Warszawa 1989.
Laurentin R., Vraies et fausses apparitions dans l’Église, Paris 1973.
Laurentin R., Współczesne objawienia Najświętszej Maryi Panny, Gdańsk 1994.
Ledwoń I.S., Rusecki M., Objawienie Boże, w: Leksykon teologii fundamentalnej, red. Marian Rusecki i in., Lublin–Kraków 2002, s. 859–871.
Leniec A., Łaski i uzdrowienia w sanktuarium gietrzwałdzkim, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 178–185.
Leniec A., Bielawny K., Sanktuarium gietrzwałdzkie dziś, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 138–210.
Lohfink G., Przeciw banalizacji Jezusa, Poznań 2005.
Misztal H., Prawo kanonizacyjne, Lublin 20032.
Mucci G.M., Rivelazioni private e apparizioni, Torino–Roma 2000.
Napiórkowski S.C., Służebnica Pana. Problemy – poszukiwania – perspektywy, Lublin 2004.
Nowak W., Historia obrazu i kultu Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 109–134.
Obłąk J., Kościół na Warmii w okresie „Kulturkampfu”, „Ateneum Kapłańskie” 55 (1957), z. 2, s. 203–217.
Obłąk J., Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie. Ich treść i autentyczność w opinii współczesnych (W stulecie objawień 1877–1977), „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 7–73.
Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005.
Parzych K., Objawienia gietrzwałdzkie na tle innych objawień maryjnych, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 127–137.
Paweł VI, Adhortacja apostolska „Marialis cultus”, Watykan 1974.
Pawluk T., Stosunek Kościoła do objawień prywatnych ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń gietrzwałdzkich, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 75–107.
Pawluk T., Człowiek charyzmatyczny we wspólnocie kościelnej na przykładzie stosunku Kościoła do objawień prywatnych, w: Człowiek we wspólnocie Kościoła, red. L. Balter, Warszawa 1979, s. 284–298.
Perrella S.M., Mariofanie w dziś Kościoła i świata. Aspekty wybrane, w: Wokół objawień maryjnych. Polskie pokłosie XXII Międzynarodowego Kongresu Mariologiczno-Maryjnego w Lourdes (4–8 IX 2008), red. T. Siudy, G.M. Bartosik, Częstochowa 2009, s. 9–51.
Piotrowski S., Matka Boga i Matka Kościoła, Białystok 1994.
Płużek Z., Psychologiczne aspekty objawień, w: Objawienia maryjne. Drogi interpretacji, red. K. Pek, Warszawa 1994, s. 144–151.
Prowadzeni orędziem Maryi. Nowenna gietrzwałdzka, red. B. Matczak, z. 1, Olsztyn 2018.
Rabczyński P., Objawienia prywatne, w: Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Olsztyn 2005, s. 68–79.
Rabczyński P., Sługa Boża Siostra Barbara Stanisława Samulowska. Życie i działalność, „Ateneum Kapłańskie” 146 (2006), z. 3, s. 555–562.
Rabczyński P., Hermeneutyka teologiczna mariofanii, w: Matka Boża w wierze, kulcie, teologii i sztuce. Perspektywa regionalna i uniwersalna, red. J. Jezierski, K. Parzych-Blakiewicz, Olsztyn 2011, s. 248–263.
Rahner K., Podstawowy wykład wiary, Warszawa 1987.
Ratzinger J., Wprowadzenie w chrześcijaństwo, Kraków 1970.
Ratzinger J., Komentarz teologiczny do trzeciej tajemnicy fatimskiej, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 9 (2000), s. 47–51.
Ratzinger J., Balthasar H.U. von, Maryja w tajemnicy Kościoła, Kraków 2007.
Rusecki M., Kryteria „objawień prywatnych”, w: Objawienia Maryjne. Drogi interpretacji, red. K. Pek, Warszawa 1994, s. 35–51.
Rusecki M., Wiarygodność chrześcijaństwa, t. 1: Z teorii teologii fundamentalnej, Lublin 1994.
Schmaus M., Wiara Kościoła, t. 1: Objawienie – inicjatywa Boża oczekująca odpowiedzi człowieka: wiary, Gdańsk Oliwa 1989.
Schmitz J., La rivelazione, Brescia 1991.
Seckler M., Dei Verbum religiose audiens: Wandlungen im christlichen Offenbarungsverständnis, w: Offenbarung im jüdischen und christlichen Glaubensverständnis, Hrsg. J.J. Petuchowski, W. Strolz, Freiburg 1981, s. 214–236.
Seweryniak H., Świadectwo i sens, Płock 2001.
Siudy T., Służebnica Pańska, Niepokalanów 1995.
Sobór Watykański II, Konstytucja „Dei verbum”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznańn 1986, s. 350–362.
Sobór Watykański II, Konstytucja „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 19863, s. 537–620.
Sobór Watykański II, Konstytucja „Lumen gentium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 19863, s. 105–166.
Tempi e criteri per « giudicare » le apparizioni, Intervista con Monsignor Angelo Amato di Gianni Cardinale, Avvenire 9.07.2008, s. 15.
Theillier P., Czy w aktualnej medycynie jest miejsce na cuda?, w: Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Włoskich, Lekarz wobec cudu, Poznań 2005, s. 33–40.
Thurian M., Maryja – Matka Pana. Figura Kościoła, Warszawa 1990.
Tomczyk B., Ryłko S., Siostra Miłosierdzia Barbara Stanisława Samulowska wizjonerka z Gietrzwałdu i inne osoby obdarzone łaską objawień, Kraków 1999.
Uroczystości maryjne w Gietrzwałdzie, „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne” 23 (1968), s. 86–93.
Volken L., Les révélations dans l’église, Mulhouse 1961.
Weichsel A., Dodatek do drugiego wydania, w: [Hipler F.], Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie. Przedruk wydania z 1883 r., Olsztyn 2017, s. 92–93.
Wójcik M., Objawienia Matki Bożej Gietrzwałdzkiej a Zgromadzenie Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej z Mariówki (1878), „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 365–377.
Zdybicka Z.J., Człowiek i religia. Zarys filozofii religii, Lublin 1993.
Zieliński J., O widzeniach i zachwyceniach przyrodzonych i nadprzyrodzonych w ogóle i rozpoznawaniu takowych z zastosowaniem do objawień gietrzwałdzkich, Pelplin 1882.
Żynda B., Bibliografia stulecia objawień i kultu Najświętszej Maryi Panny w Gietrzwałdzie, „Studia Warmińskie” 14 (1977), s. 445–466.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
