Anxiety and Salvation. A Soteriological Miniature
Antoni Nadbrzeżny
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-0973-3625
Abstract
Inspired both by the phenomenological thought of Karol Tarnowski and Józef Tischner and the personalist theology of Czeslaw Bartnik, the article fits into contextual soteriology which deliberately uses the method of correlation. The aim of this article is to present the Christian meaning of salvation in the context of one of the most moving existential experiences, that is the experience of anxiety (Angst). The indelible phenomenon of anxiety raises important soteriological questions: Who or what can bring the fullness of salvation to men and women? In what circumstances is the experience of salvation possible to the human being who is called an “anxious existence”? The first part of the article shows the essential difference between anxiety and fear (in contrast to fear, the matter of anxiety is real but indeterminate). The second part presents an ambivalent character of anxiety (anxiety can lead to despair or to salvation) and human attempts to overcome anxiety through falling into an inauthentic existence (a utopia of “salvation by fashion”). The third part characterizes an “eschatological conscience” (a conscience filled with anxiety of tragic finality) and its antithesis in the form of a “soteriological conscience” (a conscience which is open to the possibility of salvation coming from God). The last part of the article argues that the phenomenon of authentic interpersonal encounter is a necessary condition to experience the salvation coming from God in Christ.
Keywords:
anxiety, salvation, existence, eschatological conscience, soteriological conscience, encounterReferences
Barth, G., “Czas w teologii. Myśląc z Josephem Ratzingerem,” Verbum Vitae 38/1 (2020) 365–383. DOI: 10.31743/vv.11082. (Crossref)
Bartnik, C., “Medytacja personalistyczna o zbawieniu,” Teologiczne rozumienie zbawienia (ed. C. Bartnik; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1979) 171–187.
Bauman, Z., Kultura w płynnej nowoczesności (Warszawa: Agora 2011).
Buber, M., Eclipse of God. Studies in the Relation between Religion and Philosophy. With a New Introduction of Leora Batnitzky (Princeton, NJ: Princeton University Press 2016).
Camus, A., The Myth of Sisyphus and Other Essays (New York: Vintage Books 1991).
Delio, I., Christ in Evolution (Maryknoll, NY: Orbis Books 2008).
Filek, J., Filozofia odpowiedzialności XX wieku (Kraków: Znak 2003).
Francis, Encyclical Letter Fratelli tutti (2020).
Góźdź, K., Jesus Christus als Sinn der Geschichte bei Wolfhart Pannenberg (Regensburg: Pustet 1988).
Heidegger, M., Being and Time (Oxford: Blackwell 2001).
Ingarden, R., Książeczka o człowieku (4 ed., Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987).
John Paul II, Encyclical Letter Redemptor hominis (1979).
John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Europa (2003).
Kierkegaard, S., The Concept of Anxiety (Princeton, NJ: Princeton University Press 1980).
Kołakowski, L., Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny (Kraków: Znak 2014).
Kołakowski, L., Chrześcijaństwo (ed. H. Czyżewski; Kraków: Znak 2019).
Lipovetsky, G., L’ère du vide. Essais sur l’individualisme contemporain (Paris: Gallimard 1993).
Łojek, S., “Co ujawniają nastroje? Heidegger o zdziwieniu i trwodze,” Kwartalnik Filozoficzny 43/3 (2015) 37–52.
Mech, K., “Heidegger i Levinas o śmierci. Pomiędzy niemożliwością możliwości a niemożliwością możliwości,” Studia Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica 35 (2002) 137–148.
Michalski, K., “Heidegger: filozof i czas,” Teksty. Teoria literatury, krytyka interpretacja 18 (1974) 56–69.
Miłosz, C., Poezje (Warszawa: Czytelnik 1988).
Nadbrzeżny, A., “Koncepcja teologii Paula Tillicha,” Roczniki Teologii Ekumenicznej 3 (2011) 151–162.
Nadbrzeżny, A., Filozofia zbawienia. Soteriologia egzystencjalna Paula Tillicha i Edwarda Schillebeeckxa (Kraków: WAM 2020).
Pawłowska-Jądrzyk, B., Zarys poetyki uwodzenia. O strategiach perswazyjnych w reklamie wizualnej (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2021).
Piecuch, J., “Mistrz Heidegger,” Principia 16–17 (1996–1997) 115–137.
Schillebeeckx, E., Christ. The Christian Experience in the Modern World (The Collected Works of Edward Schillebeeckx 7; London: Bloomsbury Publishing 2014).
Schillebeeckx, E., Christ the Sacrament of the Encounter with God (The Collected Works of Edward Schillebeeckx 1; London: Bloomsbury Publishing 2014).
Simmel, G., “The Philosophy of Fashion,” Simmel on Culture. Selected Writings (eds. D. Frisby – M. Featherstone; London: Sage 1997) 187–206.
Stapleton, T., “Dasein as Being-in-the-World,” Martin Heidegger. Key Concepts (ed. B.W. Davis; New York: Routledge 2014) 44–56. (Crossref)
Tarnowski, K., Człowiek i transcendencja (Kraków: Znak 2007).
Tillich, P., Systematic Theology (Chicago, IL: University of Chicago Press 1973) I.
Tischner, J., Myślenie według wartości (2 ed.; Kraków: Znak 1993).
The John Paul II Catholic University of Lublin
Ks. Antoni Nadbrzeżny, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii dogmatycznej, doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii. Zajmuje się współczesną teologią niderlandzką i flamandzką oraz myślą teologiczną i filozoficzną Paula Tillicha. Najważniejsze publikacje: Od Matki Odkupienia do Matki wszystkich wierzących. Mariologia Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005; Sakrament wyzwolenia. Zbawcze posłannictwo Kościoła w posoborowej teologii holenderskiej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013; Filozofia zbawienia. Soteriologia egzystencjalna Paula Tillicha i Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo WAM, Kraków 2020.
https://orcid.org/0000-0003-0973-3625License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
