Anima, Spiritus, Mens in Sepulchral Inscriptions from the Carmina Latina Epigraphica. Philological Approximations

Tadeusz Gacia

The John Paul II Catholic University of Lublin , Poland
https://orcid.org/0000-0002-1836-9506


Abstract

The subject of this study is the meaning of the words anima, spiritus and mens in the metrical sepulchral inscriptions in the Carmina Latina Epigraphica collection published at the end of the 19th century by Franz Buecheler. This collection comprises almost 1,900 texts, of which around 1,400 are funerary and, particularly, sepulchral inscriptions. This article consists of three sections. The first contains general comments on Roman sepulchral inscriptions. The second, and most important part uses a conventional philological method to analyze the words in the source texts that denote the immaterial aspect of the human being that continues after death. The analysis of the texts reveals that the word anima occurs about 80 times, spiritus – 20, and mens only three times. These three words stand for what is usually expressed by the word “soul,” that is, the spiritual, immaterial aspect of the human being. Conclusions are presented gradually as the analytical compilation proceeds. Firstly, there is no semantic difference between anima and spiritus; although the word animus which is close to the three words discussed in this paper does not occur in this sense in the inscriptions. Secondly, both pagan and Christian inscriptions emphasize the dichotomy between anima or spiritus and corpus or caro (alternatively membra); some Christian inscriptions, pointing to this dichotomy, express belief in the resurrection. Thirdly, despite the difference in beliefs, Roman worshipers and Christians used very similar patterns of statements about the posthumous fate of the soul, for example, astra tenent animam, astra fovent animam, anima migravit ad astra or spiritus astra tenet, spiritus petit ad astra, mens caeli perget ad astra, which means that the Christian funerary language did not develop its distinct terminology for several centuries. The third section is a very brief summary of the study carried out.

Keywords:

carmina epigraphica, metric sepulchral inscriptions,, anima, spiritus, mens, corpus, caro

Sources

Bonada, F.M. (ed.), Carmina ex antiquis lapidibus dissertationibus ac notis illustrata (Romae: Apud Josephum Collini et Benedictum Francesi 1751–1753) I–II.

Buecheler, F. (ed.), Carmina Latina Epigraphica ( Lipsiae: Teubneri 1895–1897) I–II (= CLE).

Burman, P. (ed.), Anthologia veterum latinorum epigrammatum et poëmatum. Sive Catalecta poëtarum latinorum, in VI libros digesta. Ex marmoribus & monumentis inscriptionum vetustis, et codicibus mss. eruta (Amstelaedami: Ex officina Schouteniana 1759–1773).

Ferreti, G.B., Musae lapidariae antiquorum in marmoribus carmina seu deorum donaria, hominumque illustrium oblitterata monumenta et deperdita epitaphia (Veronae: Typis Antonii de Rubeis) 1672.

Isidorus Hispalensis, Differentiae, in: Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1862) 83, 9–98A.

Lommatzsch, E. (ed.), Carmina Latina Epigraphica. III. Supplementum (Lipsiae: Teubneri 1926).

Ovidius Naso, P., Metamorphoses (ed. R. Ehwald; Berlin: Weidmann 1903; ed. E. Rösch; München: Heimeran 1961).

Paulinus Nolanus, Poemata, in: Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1861) 61, 437–709.

Pithou, P. (ed.), Epigrammata et poemata vetera. Quorum pleraque nunc primum ex antiquis codicibus et lapidibus ... collecta emendatiora eduntur (Genevae: Apud Jacobum Chouët 1619).

Prudentius Clemens, A., Peristephanon, in: Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1862) 60, 277–594.

Riese, A. (ed.), Anthologia Latina sive poesis Latinae supplementum. I. Pars prior: Carmina in codicibus scripta. 1. Libri Salmasiani aliorumque carmina (Lipsiae: Teubner 1869).

Venantius Fortunatus, Carmina, IV, in: Poémes. I. Livres I–IV (ed. M. Reydellet; 2 ed.; Paris: Les Belles Lettres 2002) 130–163.

Studies

Arena, M.E., Praeteritae carmina vitae. Pietre e parole di Numidia (Roma: Ľ Erma di Bretschneider 2011).

Cugusi, P., Aspetti letterari dei Carmina Latina Epigraphica (Bologna: Pàtron 1985).

Fernández Martínez, C., “La fecha de muerte en los epitafios cristianos en verso,” Analecta Malacitana (AnMalel ectrónica) 6 (2000) [s.pp.] http://www.anmal.uma.es/numero6/Fernandez.htm (accessed: May 14, 2022).

Forcellini, Ae. et al. (eds.), Totius Latinitatis Lexicon (Bologna: Forni 1864–1926; Reprint 1965) I–IV.

Gacia, T., Vernalia tempora mundo... Wenancjusz Fortunat i jego poezje liryczne (Lublin: Jedność 2014).

Gacia, T. – Marczewski, J.R. – Strycharczuk, A., Maioris ad limina templi... Poezja epigraficzna epoki karolińskiej. Badania i przekłady (Lublin: TN KUL 2021).

Janssens, J., Vita e morte del cristiano negli epitaffi di Roma anteriori al saec. VII (Analecta Gregoriana 223; Roma: Università Gregoriana 1981).

Lambert, C., “Clauduntur membra sepulcro, … caeli spiritus astra petit. Il rapporto sepoltura/epigrafe tra materialità e spiritualità (secoli IV–VII / VIII–X),” Territorio, insediamenti e necropoli fra tarda antichità e altro medioevo. Atti del Convegno internazionale di studi Territorio e insediamenti fra tarda antichità e alto medioevo, Cimitile-Santa Maria Capua Vetere, 13–14 giugno 2013. Atti del Convegno internazionale di studi Luoghi di culto, necropoli e prassi funeraria fra tarda antichità e medioevo, Cimitile-Santa Maria Capua Vetere, 19–20 giugno 2014 (eds. C. Ebanista – M. Rotili; Napoli: Rogiosi 2016) 429–446.

Massaro, M., “Le nozze perpetue di una coppa romana (CE 1559),” Studia Philologica Valentina 11 (2008) 283–325.

Nowaszczuk, J., “Topika antyczna w łacińskich epitafiach epigraficznych epoki renesansu,” Colloquia Theologica Ottoniana 2 (2010) 137–152.

Pikhaus, D., “Recent Studies in Epigraphic Poetry. Reflexions on P. Cugusi’s «Aspetti letterari dei Carmina Latina Epigraphica»,” L’ Antiquité Classique 59 (1990) 209–222.

Sanders, G., “L’au-delà et les acrostiches des Carmina Latina Epigraphica,” Roczniki Humanistyczne 27/3 (1979) 57–75.

Schmidt, M.G., “Carmina Latina Epigraphica,” The Oxford Handbook of Roman Epigraphy (eds. C. Bruun – J. Edmondson; New York: Oxford University Press 2014) 764–784. (Crossref)

Sivan, H.S., “Town, Country and Province in Late Roman Gaul: the Example of CIL XIII 128,” Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 79 (1989) 103–113.

Velázquez Soriano, I., “Dobletes en la epigrafía latina: materiales para su estudio,” Cuadernos de Filología Clásica. Estudios latinos 11 (1996) 77–113.

Download

Published
2022-09-26


Gacia, T. (2022). Anima, Spiritus, Mens in Sepulchral Inscriptions from the Carmina Latina Epigraphica. Philological Approximations. Verbum Vitae, 40(3), 675–690. https://doi.org/10.31743/vv.13846

Tadeusz Gacia  tadeusz.gacia@kul.pl
The John Paul II Catholic University of Lublin

ks. Tadeusz Gacia – kapłan diecezji kieleckiej, doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa w specjalności: literatura rzymska. Kierownik Katedry Filologii Łacińskiej w Instytucie Literaturoznawstwa Katolickiego Uniwersytetu Lubeskiego Jana Pawła II. Autor publikacji na temat metaforyki agonistycznej w chrześcijańskim antyku oraz poezji Wenancjusza Fortunata. Tłumacz pism Bedy Czcigodnego,  Amalariusza z Metzu i poezji Fortunata. Współautor monografii Maioris ad limina templi… Poezja epigraficzna epoki karolińskiej. Badania i przekłady. Otrzymał wyróżnienie honorifica laude za tekst napisany w języku łacińskim na Certamen Latinum Salesianum I pod auspicjami Pontificium Institutum Altioris Latinitatis. Adres do korespondencji: ul. Jana Pawła II, 7; Kielce 25-025.

https://orcid.org/0000-0002-1836-9506



License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK