Church and Existence: Towards a Pretextual Ecclesiology
Antoni Nadbrzeżny
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-0973-3625
Abstract
The aim of the article is to show the significance, meaning and need for a new type of thinking about the Church which has been described as a “pretextual ecclesiology.” This kind of ecclesiology belongs to the “bottom-up” theology and is an attempt to respond to the existential and religious aspirations of modern humans who live in a culture characterized by two basic phenomena: global “logorea” and universal “nomadism.” These phenomena co-determine the specific lifestyle of today’s people, who – in their existence – experience a painful combination of the excess of words and the pressure of hypermobility. Previous post-conciliar ecclesiology (ad extra) faced these phenomena by creating contextual ecclesiological studies which used to use the method of correlation derived from Paul Tillich. However, due to the acceleration of the changes in the social, cultural and religious contexts of human existence, the traditional proposals of contextual ecclesiology prove insufficient. The rapid pace of the changing contexts makes it practically impossible to conduct a thorough analysis. It follows that there is an urgent need for the methodical development of smaller and more operative ecclesiological forms. Therefore, emerging micro-ecclesiologies, based on abductive reasoning, appreciate the importance of existential pretext. Pretext is a spontaneous and unique opportunity to formulate a short, concise and prophetically provocative theological statement addressed to contemporary audiences that struggle with both the cultural obsession with mobility and the inflation of the written and spoken word.
Keywords:
Church, existence, pretextual ecclesiology, correlation, abduction, nomadismReferences
Bartnik, C.S., Kościół (Lublin: Wydawnictwo KUL 2009).
Bartnik, C.S., Metodologia teologiczna (Lublin: [nakł. autora] 1998).
Bartnik, C.S., „Metodologia teologii dogmatycznej”, Studia Nauk Teologicznych 2 (2007) 165–173. DOI: https://doi.org/10.24425/119686.
Bevans, S.B., Essays in Contextual Theology (Leiden – Boston, MA: Brill 2018). (Crossref)
Bevans, S.B. – Schroeder, R., Prophetic Dialogue. Reflections on Christian Mission Today (Maryknoll, NY: Orbis 2011).
Bierdiajew, M., O przeznaczeniu człowieka. Zarys etyki paradoksalnej (tł. H. Paprocki – W. Polanowski; Kęty: Wydawnictwo Antyk 2006).
Buber, M., „Fragmente über Offenbarung”, Für Margarete Susman. Auf Gespaltenen Pfad (red. M. Schlösser; Daarmstadt: Erato-Presse 1964) 78–83.
Burszta, W.J., Preteksty (Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra 2015).
Hartshorne, C. – Weiss, P. – Burks, A.W. (red.), Collected Papers of Charles Sanders Peirce (Cambridge: Harvard University Press 1931–1958) I–VIII.
Domańska, E., „Zwrot performatywny we współczesnej humanistyce”, Teksty Drugie 5 (2007) 48–61.
Fiałkowski, M., „Inspiracje Konstytucji Duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym dla teologii znaków czasu”, Roczniki Teologiczne 63/6 (2016) 27–34. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2016.63.6-3. (Crossref)
Franciszek, Posynodalna adhortacja Amoris laetitia (2016).
Gardocki, D., Teologia wyzwolenia jako odpowiedź na epokowe wyzwania czasu (Kraków: WAM 2019).
Geertz, C., „O gatunkach zmąconych: nowe konfiguracje myśli społecznej”, Teksty Drugie 2 (1990) 113–130.
Góźdź, K., „Ku rehabilitacji teologii wyzwolenia”, Roczniki Teologiczne 62/2 (2015) 5–20. (Crossref)
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis (1979).
Jan Paweł II, List apostolski Novo millennio ineunte (2001).
Kasper, W., Kościół katolicki. Istota, rzeczywistość, posłannictwo (tł. G. Grzegorz; Kraków: WAM 2014).
Kaucha, K., Wiarygodność Kościoła w kontekście wyzwań współczesności europejskiej w świetle nauczania Jana Pawła II (Lublin: Wydawnictwo KUL 2008).
Kempa, J., „Krytyczne funkcje teologii w perspektywie przyszłości”, Studia Nauk Teologicznych 16 (2021) 49–66. (Crossref)
Kristeva, J., Au commencement était l’Amour. Psychanalyse et foi (Paris: Hachette 1985).
Marecki, P., „Strategie subwersywne w polskiej literaturze XXI wieku”, Teksty Drugie 6 (2012) 313–324.
Napiórkowski, A.A., Proegzystencja Kościoła (Kraków: WAM 2018).
Nadbrzeżny, A., „Anxiety and Salvation. A Soteriological Miniature”, Verbum Vitae 40/2 (2022) 447–465. DOI: https://doi.org/10.3174 /vv.13150. (Crossref)
Nadbrzeżny, A., „Koncepcja teologii Paula Tillicha”, Roczniki Teologii Ekumenicznej 3 (2011) 151–162.
Nadbrzeżny, A., Sakrament wyzwolenia. Zbawcze posłannictwo Kościoła w posoborowej teologii holenderskiej (Lublin: Wydawnictwo KUL 2013).
Nadbrzeżny, A., „Zmysł wiary jako zjawisko eklezjalne. Kontekst teologiczno-historyczny”, Theological Research 5 (2017) 55–70. DOI: https://doi.org/10.15633/thr.3301. (Crossref)
Nichols, A., Myśl Benedykta XVI. Wprowadzenie do myśli teologicznej Josepha Ratzingera (tł. D. Chabrajska; Kraków: Salwator 2006).
Piecuch, J., „Myślenie dialogiczne. W polu gry o prawdę etyczną”, Studia Oecumenica 19 (2019) 389–412. DOI: https://doi.org/10.25167/so.1339. (Crossref)
Ratzinger, J., Europa Benedykta w kryzysie kultur (Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2005).
Ronduda, Ł., Strategie subwersywne w sztukach medialnych (Kraków: Rabid 2006).
Rosenzweig, F., „Nowe myślenie. Kilka uwag ex post do Gwiazdy zbawienia”, F. Rosenzweig, Gwiazda zbawienia (tł. T. Gadacz; Kraków: Znak 1998) 659–688.
Schillebeeckx, E., The Collected Works of Edward Schillebeeckx. III. God the Future of Man (London: Bloomsbury Clark 2014).
Schreiter, R.J., Constructing Local Theologies (Maryknoll, NY: Orbis 1999).
Siwecki, L., „Sensus fidei jako dar Ducha Świętego dla Kościoła”, Studia Theologica Varsaviensia 43/1 (2001) 79–98.
Sobór Watykański II, Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes divinitus (1965) (= DM).
Sobór Watykański II, Dekret o formacji kapłańskiej Optatam totius (1965) (= DFK).
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium (1964) (= KK).
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (1965) (= KDK).
Solarz, M., Trzeci Świat. Zarys biografii pojęcia (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2009). (Crossref)
Stankiewicz, Z., Dokąd zmierza Zachód? Prorocza wizja Bernharda Weltego (tł. Z. Zwolska; Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 2022).
Tarnowski, K., Pragnienie metafizyczne (Kraków: Znak 2017).
Tillich, P., Teologia systematyczna (tł. J. Marzęcki; Kęty: Antyk 2004) I.
Urbański, M., Rozumowania abdukcyjne. Modele i procedury (Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2009).
Warzeszak, J., „«Dyktatura» relatywizmu w ujęciu Benedykta XVI”, Warszawskie Studia Teologiczne 26/1 (2011) 291–322.
Wąsek, D., „Teologia wobec kryzysu Kościoła – wybrane kierunki reinterpretacji”, Roczniki Teologiczne 68/9 (2021) 23–34. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.21689.2. (Crossref)
Wehr, G., Martin Buber. Biografia (tł. R. Reszke; Warszawa: Wydawnictwo KR 2007).
The John Paul II Catholic University of Lublin
Ks. Antoni Nadbrzeżny, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii dogmatycznej, doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii. Zajmuje się współczesną teologią niderlandzką i flamandzką oraz myślą teologiczną i filozoficzną Paula Tillicha. Najważniejsze publikacje: Od Matki Odkupienia do Matki wszystkich wierzących. Mariologia Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005; Sakrament wyzwolenia. Zbawcze posłannictwo Kościoła w posoborowej teologii holenderskiej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013; Filozofia zbawienia. Soteriologia egzystencjalna Paula Tillicha i Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo WAM, Kraków 2020.
https://orcid.org/0000-0003-0973-3625License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
